43 Bütün bu tablolardan Ģu sonuçları çıkarabiliriz; Anamur ve köylerinde tarım arazisi köylerin bulunduğu alanlar itibariyle oldukça yetersizdir ve üretilen buğday insanların geçimlerine bile yetmemektedir. Devletin bu ürünleri bir de vergilendirmesiyle insanlar ya aç kalacaklar ya da geçimlerini sağlamak için baĢka yerlere göç etmek zorunda kalacaklardır.
a.2.Arpa (ġaîr)
YetiĢme ve olgunlaĢma süresi buğdaya göre daha kısadır. Sıcağa ve soğuğa daha çok dayanıklıdır84. Arpa, insanların yiyecek maddeleri içinde yer alması ve bunun yanında hayvan yiyeceği olmasından dolayı da, buğdaydan sonra üretimi çok olan ikinci hububattır. KüçükbaĢ hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Ancak mecbur kalındığında ekmeği yapılıp insanlar tarafından da yenilmektedir. Temettüât defteri kayıtlarında “Ģaîr” olarak geçen arpada da, buğdayda olduğu gibi, kile ölçü birimi kullanılmıĢtır. Anamur kazası ve köylerinin genelinde 1594 kile arpa üretildiğini görmekteyiz. Arpa da, buğday gibi Anamur kazası ve köylerinde farklı miktarlarda üretilmekle birlikte, BahĢiĢ köyünde hiç üretimi yapılmamaktadır.
Grafik 7: Köylerin Arpa Üretim Dağılımı (Kile)
84
Bu bilgi Konya Ġl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünde Ziraat Mühendisi olarak çalıĢan Üzeyir ARIK‟tan alınmıĢtır. (GörüĢme tarihi: 04.05.2014)
44 (Kaynak: BOA;ML.VRD.TMT,nr.09658, s.1- 488. esas alınarak oluĢturulmuĢtur.)
Arpanın da yine Tekeli köyünde en fazla üretimi (819 kile) yapılmaktadır. En az ise Tekmen köyünde (8 kile) üretilmektedir. Yüzde olarak baktığımızda ise oranları ise aĢağıdaki gibi oluĢmaktadır. Yukarıdaki grafiktende (Grafik 7) anlaĢılacağı üzere sahile yakın yerleĢim birimlerinde daha fazla üretim yapılırken dağlık alanlardaki yerleĢim yerlerine doğru gidildikçe üretim düĢmektedir. Çünkü hem ekilecek arazi kısıtlı ve hem de toprak verimsizdir. Grafik 8 : Köylerin Arpa Üretim Dağılımı ( % )
(Kaynak: BOA;ML.VRD.TMT, nr.09658, s.1- 488. esas alınarak oluĢturulmuĢtur.)
Grafik 8‟den anlaĢılacağı gibi % 54‟lük üretim, yine Tekeli köyünde yer almaktadır. BahĢiĢ köyünde hiç üretim yapılmamaktadır. Bu durum bu köyde tarım arazisini sulayacak suyun olmamasından kaynaklanmaktadır.
ġimdi de Anamur ve köylerinde yetiĢtirilen arpa üretiminin kile ve kilo olarak çoktan aza doğru hane baĢına düĢen miktarının tablosunu verelim.
45
Tablo 11: Anamur ve Köylerinde Kile ve Kilo olarak Hane Başına Düşen Arpa Dağılımı
Sıra No Anamur ve Köyleri Hane Üretilen Toplam Arpa (Kile) düşen Arpa (kile) Hane başına
Hane başına düşen Arpa (Kilo) 1 Tekeli 351 819 2,33 13,98 2 Kuru İn 101 110,5 1,09 6,54 3 Beyreli 116 104 0,9 5,4 4 Kaleviran 65 84 1,29 7,74 5 Gürlevik 115 81,5 0,71 4,26 6 Çarıklar 88 74,5 0,85 5,1 7 Kılınç 76 69 0,91 5,46 8 Lenger 44 49 1,11 6,66 9 Koyak Oluğu 15 55 3,67 22,02 10 Karaali 24 35 1,46 8,76 11 Çorak 41 26 0,63 3,78 12 Kızılca 24 25 1,04 6,24 13 Emirşah 16 21 1,31 7,86 14 Gözsüzce 16 16,5 1,03 6,18 15 Akine 101 14 0,13 0,78 16 Kayıtgülü-Tekmen 20 8 0,4 2,4 17 Kaleviran Ve Kürlevik Kıptileri 65 2 0,03 0,18 18 Bahşiş 137 0 0 0
19 Çorak Karyesi Kıptileri 36 0 0 0
TOPLAM 1451 1594 1,1 6,6
(Kaynak: BOA;ML.VRD.TMT, nr.09658, s.1- 488. esas alınarak oluĢturulmuĢtur.)
Tablo 11‟ dan da anlaĢıldığı üzere arpa üretiminde Tekeli köyü ilk sırada yer almıĢtır. Köylerin ürettiği arpa hane baĢına kilo olarak çok düĢük görülmektedir. Arpa, BahĢiĢ köyü hariç azda olsa bütün köylerde yetiĢtirilmektedir. Kıyıya yakın yerleĢim birimlerinde yine fazla olarak üretim yapılmaktadır. Dağ köylerine gidildikçe arpa üretimi azalmaktadır fakat buğdaya göre artmaktadır. Toplam nüfus baz alındığında hane baĢına 6,6 kilo arpa düĢmektedir. Hane baĢına en fazla arpa, 22.02 kilo ile Koyak Oluğu köyündedir.
Bu tablodan Ģu sonuçları çıkarabiliriz; Anamur ve köylerinde tarım arazisi, köylerin kurulduğu alanlar itibariyle yetersiz kalmaktadır.
a.3. Darı
Anavatanı Güney Amerika olan mısır, Cristof Colomb tarafından 1493 yılında Ġspanya‟ya getirilmiĢ, diğer tahıllara göre de pek fazla tutulmamıĢtır. Bunun temel nedeni ise besin değerinin az olmasından kaynaklanmaktadır.85
Halk arasında mısır ile darı eĢ anlamlı
85
Mehmet Yılmaz, “Coğrafi keĢiflerin Osmanlı Mutfağına Etkileri”, I.Türk Mutfak Kültürü Sempozyumu, Bilecik 2010, s. 87.
46 kullanılmaktadır. Oysa mısır ile darı aynı bitki değildir.86
Darı, mısıra göre daha tatsızdır ve yemesi zordur. Genelde fakir bölge insanlarının besin kaynağıdır.87 Osmanlıda Mısır sadece tahıl olarak değil aynı zamanda çerez olarak kullanılmıĢtır.88
Temettüât defteri kayıtlarında “darı” olarak geçmektedir. Darı üretimi, BahĢiĢ, Koyak Oluğu köyü haricinde bütün köylerde yapılmaktadır. Ölçü birimi olarak kutu kullanılmıĢtır. Anamur kazası ve köylerinde 448 kutu (56 Kile) darı üretildiği kayıtlardan anlaĢılmaktadır. En fazla darı Gürlevik köyünde üretilmektedir. Kızılca ve Lenger köylerinde ise çok az üretim yapılmaktadır. Bu durumun nedeni darı çok su isteyen bir üründür. Suyun yetersiz olduğu alanlarda çok az miktarda yetiĢtirilmekte veya hiç yetiĢtirilmemektedir. Köylerin darı üretim grafiği aĢağıdaki Ģekilde oluĢmuĢtur.
Grafik 9: Köylerin Darı Üretim Dağılımı ( Kutu ve %)
(Kaynak: BOA;ML.VRD.TMT,nr.09658, s.1- 488. esas alınarak oluĢturulmuĢtur.)
Anamur ve köylerinde yetiĢtirilen darının dağılımı kutu, kile, hane baĢına düĢen kile ve hane baĢına düĢen kilo dağılımı tablosu çoktan aza doğru aĢağıdaki Ģekilde oluĢturulmuĢtur. 86 Yılmaz, agm., s.88. 87 Yılmaz, agm., s.87. 88 Yılmaz, agm., s.90.
47
Tablo 12: Anamur ve Köylerinde YetiĢtirilen Darının Hane BaĢına DüĢen Dağılım Tablosu
Sıra Anamur ve Köyleri
Ha n e Üretilen Darı (Kutu) Üretilen Darı (Kile) Hane başına düşen Darı (Kile)
Hane başına düşen Darı (Kilo) 1 Gürlevik 115 157 19,62 0,17 1,02 2 Karaali 24 53 6,62 0,27 1,62 3 Çorak 77 36 4,5 0,5 3 4 Çarıklar 88 33 4,12 0,04 0,24 5 Beyreli 116 27,5 3,37 0,02 0,12 6 Tekeli 351 24,5 3,06 0,01 0,048 7 Kayıtgülü-Tekmen 20 23 2,87 0,14 0,84 8 Kuru İn 101 21 2,62 0,02 0,12 9 Gözsüzce 16 20 2,5 0,16 0,96 10 Kaleviran 65 17 2,12 0,32 1,92 11 Kılınç 76 11,5 1,43 0,02 0,108 12 Akine 101 11 1,37 0,01 0,078 13 Emirşah 16 7 0,87 0,05 0,3
14 Kaleviran Ve Kürlevik Kıptileri 65 4 0,5 0,01 0,042
15 Kızılca 24 2 0,25 0,01 0,06 16 Lenger 44 0,5 0,06 0 0,006
17 Bahşiş 137 0 0 0 0
18 Koyak Oluğu 15 0 0 0 0
TOPLAM 1451 448 56 0,03 0,18
(Kaynak: BOA;ML.VRD.TMT,nr.09658, s.1- 488. esas alınarak oluĢturulmuĢtur.)
Yukarıdaki tabloya (Tablo 12) baktığımızda hane baĢına düĢen darı miktarının oldukça düĢük (0,18) olduğunu görüyoruz. Bu da darının sadece insanların kendi ihtiyaçlarına bile yetmediğini göstermektedir. Çoğu köylerde hane baĢına bir kilo darı bile düĢmediğini ve insanların bu ürünü buğday ve arpanın yanında ek olarak yetiĢtirdiğini söyleyebiliriz.
a.4.Yulaf
Günümüzde daha çok bisküvi ve yem sanayiinde kullanılır. Yulaf, sıcak ve kurak Ģartlarda üretildiği gibi, serin bölgelerde de yetiĢebilir. Ülkemizde daha çok Ġç Anadolu,
48 Marmara ve Akdeniz bölgelerinde (Çukurova) yetiĢtirilir.89. Temettüât defteri kayıtlarında Lenger köyü 2. hanede kayıtlı Süleyman oğlu Mustafa‟nın 1 kile yulaf yetiĢtirdiği ve 10 kuruĢluk vergi ödediği kayıtlıdır. Diğer köylerin hiç birinde yetiĢtirilmemiĢtir. Demek ki Anamur kazası ve köylerinde yulaf‟a çok fazla ihtiyaç duyulmamıĢtır.
a.5.Pamuk (Penbe)
Temettüât defterleri kayıtlarında “penbe” olarak geçmektedir. Ölçü birimi, kıyyedir. 1 kıyye, (1 okka) yani yaklaĢık 1283 gr.‟dır. Kazançlar bölümünde, Penbe tarlası adı altında, bir yıllık kazancın dıĢında, pamuk tarlasının dönümü de verilmiĢtir. Pamuk, Akine, BahĢiĢ, Koyak Oluğu, Kayıt Gülü, Kılınç ve Lenger köyleri haricinde diğer köylerin tamamında yetiĢtirilmektedir. Bu köylerin ortalamasını aldığımızda, 1 dönüm pamuk tarlasından 9.54 kıyye pamuk alındığı ortaya çıkmaktadır. Anamur kazası ve köylerinde, toplamda 105 dönüm penbe tarlasından 463 kıyye pamuk elde edildiğini ve pamuk üretiminin yapıldığını kayıtlardan çıkarabiliyoruz. Ancak 1 dönümden 9.54 kıyye pamuk90
elde ediliyorsa 105 dönümden 1001.7 kıyye elde edilmesi gerekmektedir. Bu durum, ürünün kayıtlarının düzenli tutulmadığını ya da yazım yanlıĢlarından kaynaklandığını göstermektedir. Anamur kazası ve köylerinde üretilen pamuk‟un dağılımı ise aĢağıdaki grafikde (Grafik 10) detaylı görülmektedir.
89
Bu bilgi Konya Ġl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünde Ziraat Mühendisi olarak çalıĢan Üzeyir ARIK‟tan alınmıĢtır. (GörüĢme tarihi: 04.05.2014)
90
Bu dönemde, 1908 yılında dönüm için Sivas‟ta 2,5, Adana da 31, Bursa ve Suriye de 101, Ankara da 9 kıyye ürün elde edilmektedir.
49 Grafik 10: Toplam Pamuk Üretiminin Köylere Dağılımı (Kıyye)
(Kaynak: BOA;ML.VRD.TMT, nr.09658, s.1- 488. esas alınarak oluĢturulmuĢtur.)
Grafikten (Grafik 10) anlaĢıldığı gibi pamuk en fazla Beyreli köyünde yetiĢmektedir. Akine, BahĢiĢ, Koyak Oluğu, Tekmen, Kılınç, Lenger köylerinde hiç yetiĢtirilmemektedir. Çünkü bu köylerin pamuk yetiĢtirecek arazileri yoktur. Diğer köylere baktığımızda ise ya derelerin ya da çayların olduğu yerlerdeki köylerde yetiĢtirilmektedir. Pamuk‟un % olarak dağılımı ise aĢağıdaki Ģekilde oluĢmaktadır.
Grafik 11: Toplam Pamuk Üretiminin Köylere Dağılımı (%)
50 a.6.Susam
Susam, Sisam ve Simsim olarak kayıtlarda yer almaktadır. Susamın ölçü birimi buğday ve arpa da olduğu gibi kiledir. Çok az miktarda üretilen susam, Akine, Beyreli, Çorak, Çarıklar, EmirĢah, Kaleviran, Karaali, Kuru Ġn ve Gürlevik köylerinde yetiĢtirilmektedir. Kayıtlardan anlaĢıldığına göre diğer köylerde üretimi yapılmamıĢtır. Yalnız, susamın üretim miktarı az olduğu için, vergilendirmede ölçü birimi olarak kutu kullanılmıĢtır. Anamur ve köylerinde kile ve kilo olarak hane baĢına düĢen susam dağılımı çoktan aza doğru aĢağıdaki tabloda (Tablo 13) detaylı olarak verilmiĢtir.
Tablo 13: Anamur ve Köylerinde Kile ve Kilo Olarak Hane BaĢına DüĢen Susam Dağılımı
Sıra No Anamur ve Köyleri Hane Üretilen Toplam Susam (Kıyye)
Hane başına düşen Susam(kile)
Hane başına düşen Susam (Kilo) 1 Çarıklar 88 32 0,36 2,18 2 Çorak 41 24 0,59 3,51 3 Kaleviran 65 24 0,37 2,22 4 Beyreli 116 22 0,19 1,14 5 Karaali 24 22 0,92 5,5 6 Gürlevik 115 22 0,19 1,15 7 EmirĢah 16 8 0,5 3 8 Kuru Ġn 101 5 0,05 0,3 9 Akine 101 2 0,02 0,12 10 Kaleviran Ve Kürlevik Kıptileri 65 2 0,03 0,18 11 BahĢiĢ 137 0 0 0 12 Koyak Oluğu 15 0 0 0 13 Gözsüzce 16 0 0 0 14 Kayıtgülü-Tekmen 20 0 0 0 15 Kılınç 76 0 0 0 16 Kızılca 24 0 0 0 17 Lenger 44 0 0 0 18 Tekeli 351 0 0 0 19 Çorak Karyesi Kıptileri 36 0 0 0 TOPLAM 1451 163 0,11 0,67
(Kaynak: BOA;ML.VRD.TMT,nr.09658, s.1- 488. esas alınarak oluĢturulmuĢtur.)
Anamur kazası ve köylerinin genelinde, toplam 208 kutu yani 26 kile susam üretimi yapılmıĢtır. Bu miktar, toplam hınta ve Ģair üretiminin yaklaĢık 1/8‟i, darı üretiminin yaklaĢık
51 ½ kadardır. Köylerde, diğer hububat ürünlerinde olduğu gibi, susam üretiminde de farklı oranlarla karĢılaĢmaktayız. Anamur kazası ve köylerinin susam dağılımları aĢağıdaki grafikte % olarak detaylı görülmektedir.
Grafik 12: Toplam Susam Üretiminin Köylere Dağılımı (%)
(Kaynak: BOA;ML.VRD.TMT, nr.09658, s.1- 488. esas alınarak oluĢturulmuĢtur.)
a.7.Tütün (Duhan)
Tütün, temettüât kayıtlarında “duhan” olarak geçmektedir. Ölçü birimi kıyyedir. Anamur kazası ve köylerinin genelinde 101 dönüm duhan tarlasının kaydı mevcuttur ve bu tarladan 7425 kuruĢ kazanç elde edilmiĢtir. Toplam 7 köyde üretimi yapılmıĢtır. En fazla Kuruin köyünde (49.5 kıyye), en az ise Çorak köyünde (0.5 kıyye) üretim yapılmıĢtır. Ancak yöre insanları, tütün üreticiliğini büyük amaçlı ticaretten ziyade kendi kullanımları için üretmektedirler. Ama kazanç elde ettiklerine göre azda olsa ticaretini de yaptıkları anlaĢılmaktadır.
52 Grafik 13:Toplam Tütün Üretiminin Köylere Dağılımı (%)
0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0
ÇARIKLAR KURU İN KALEVİRAN BEYRELİ EMİRŞAH AKİNE ÇORAK 39,5 24,75 17 11 5 2 0,5