Amerika Birle ş ik Devletleri Merkez Bankası’nın Para

FED’in temel amacı fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürülebilir ekonomik büyümeyi teşvik etmektir. Bu hedeflerine ulaşmada sahip olduğu ilkeler şunlardır (FED, 2002):

(i) Rezerv para ve bilançosunun büyüklüğü üzerinde etkin bir kontrol sağlamak: FED, hedefine ulaşmada araç bağımsızlığına sahiptir.

(ii) Varlıkların göreli fiyatları ve özel sektörde kredi dağıtımı üzerindeki etkisini minimize edecek şekilde faaliyetlerini yürütmek ve portföyünü yapılandırmak: FED’in açık piyasa stratejisinin genelde hazine kağıtlarına dayalı olması, varlık piyasalarında hazine menkul kıymetlerinin fiyatları üzerinde etkili olarak piyasalarda bir bozulma yaratabilir. Ancak, devlet tahvili piyasasının derin ve likit olması nedeniyle bu etki pratikte oldukça küçük olmaktadır.

(iii) Portföyünü risklere karşı yeterince koruyarak yönetmek ve portföyünde büyük miktarlı operasyonları acil bir şekilde yürütebilecek kadar yeterli likiditeye sahip olmak: Geniş bir portföyün yönetimi kredi ve faiz oranı risklerini yönetmek için stratejiler belirlemeyi de içerir. Beklenmeyen koşullarda bu risklerin seviyesi artırılabilir.

(iv) Para politikası operasyonlarında şeffaflık ve hesap verebilirliğe öncelik vermek: Teminatların belirlenmesinde kriterlerin, objektif ve herkes tarafından ulaşılabilir verilere dayanması, herhangi bir özel alanı kayırmaması gerekir.

FED, mevduat kuruluşlarının Rezerv Bankalarında tuttuğu rezervlerin talep ve arzı üzerinde kontrole sahiptir. Böylece, federal fonlar faiz oranını ve sonuçta fiyatları, hasılayı ve istihdamı etkilemektedir. 1995’ten bu yana Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC), federal fonlar faiz oranı hedefini ilan etmektedir. Federal fonlar faiz oranı, rezerv fazlası olan mevduat kuruluşlarının rezerv ihtiyacı olan mevduat kuruluşlarına federal fonlar piyasasında gecelik vadede borç verme işlemlerinde kullanılan faiz oranıdır ve finansal piyasalar için önemli bir göstergedir (FED, 2005, s. 27-30).

FED'in temel para politikası operasyonları APĐ ve iskonto penceresi işlemlerinden oluşmaktadır.

APĐ, New York Federal Rezerv Bankası (FRBNY) tarafından yürütülmektedir. APĐ operasyonlarına 18 piyasa yapıcısı katılmaktadır (Piyasa yapıcıları listesi son olarak 27 Temmuz 2009’da güncellenmiş olup, bu listeye göre 18 piyasa yapıcısı bulunmaktadır.). Piyasa yapıcılarının çoğu yatırım bankalarıdır. APĐ’nin düzenlenip düzenlenmeyeceği ve hangi tür

işlemlerin yapılacağı likidite projeksiyonlarına bakılarak günlük olarak kararlaştırılır. FED, menkul kıymetlerin doğrudan alım satımını yapabileceği gibi repo işlemleri yoluyla da APĐ’yi yürütebilir. Kısa vadeli repo işlemleri genellikle gecelik vadelidir. Uzun vadeli repo işlemleri ise genellikle 14 gün vadede ve haftada bir yapılmaktadır. 2007'nin sonlarından itibaren likidite üzerindeki baskılar nedeniyle, uzun vadeli repolar likiditeyi artırmak amacıyla daha rutin bir şekilde yapılmaktadır. Rezerv fazlasının geçici olarak emilmesi gerektiğinde ise FED ters repo işlemleri yapabilir (FED, 2005, s. 37-40).

APĐ, teminata kabul edilen varlık çeşitlerine göre üç ayrı tranşta yürütülür ve piyasa yapıcıları APĐ ihalelerine teklif verirler. Katılımcılar için herhangi bir limit yoktur. Bir piyasa yapıcısı, katılımcı ya da ihraççı limiti olmaksızın bir ihaledeki tüm fonları alabilir (Chailloux ve diğerleri, 2008, s. 48-49).

Kısa vadeli geçici operasyonlara ek olarak, FED rezerv talebini karşılamak için nominal ve enflasyona endeksli devlet tahvillerini ikincil piyasadan alabilir. FED'in portföy yönetimi, faiz oranı riskini minimize ederken, hızlı bir şekilde piyasadan fon çekilişine veya piyasanın fonlanmasına imkan verecek şekilde gerçekleştirilmektedir (Chailloux ve diğerleri, 2008, s. 49).

APĐ’den farklı olarak hazır imkan şeklinde sunulan iskonto penceresi, APĐ’yi tamamlamak ve mevduat kuruluşlarına belirli koşullarda likidite sağlamak amacıyla bir güvenlik subabı olarak işlev görmektedir. Đskonto penceresi işlemleri mevduat kuruluşlarının rezerv hesaplarında beklenmeyen bir açık olduğunda başvurabilecekleri borçlanma imkanıdır. Finansal piyasaların normal işleyişinin bozulduğu terörist saldırı gibi olağandışı durumlarda iskonto penceresi işlemleri daha da önemli hale gelmektedir (FED, 2005, s. 46). Đskonto penceresi ile bankanın portföyünde bulunan herhangi bir teminat karşılığında bankaya borç verilmesi mümkündür. Geçerli teminat listesi, yabancı para cinsinden menkul kıymetleri, ABS’leri, hatta piyasası olmayan banka kredileri, tüketici kredileri, ticari ve gayrimenkul kredileri gibi çeşitli varlıkları içerecek şekilde oldukça geniş tutulmuştur (Chailloux ve diğerleri, 2008, s. 49).

Đskonto penceresi, acil borçlanma imkanına ek olarak, birincil, ikincil ve mevsimsel krediler olmak üzere üç tür kredi programına sahiptir. Birincil krediler, herhangi bir kısıt olmaksızın ödeme güçlüğü olan tüm kuruluşlara vadesi 30 günü geçmeyecek şekilde genelde gecelik vadede politika faiz oranının (federal fonlar faiz oranı hedefinin) 100 baz puan üzerinde bir faizden (Ağustos 2007’de bu fark 50 baz puana, Mart 2008’de ise 25 baz puana indirilmiş, ancak 19 Şubat 2010’da tekrar 50 baz puana çıkartılmıştır) sağlanmaktadır. Đkincil krediler ise koşulları birincil kredi kullanmaya uygun olmayan finansal kuruluşlara çok kısa vadeli ek bir finansman kaynağı olarak veya önemli finansal problemlerini çözmelerini kolaylaştırmak amacıyla kullandırılmaktadır. Bu kredilerde faizler, birincil kredilere uygulanan faiz oranının 50 baz puan üstündedir ve üst seviyede merkez bankası gözetimini gerektirmektedir. Mevsimsel krediler ise mevsimsel fonlara ihtiyaçları olan, mevduatları ile borçları arasında düzenli değişimlerle karşılaşan tarım ya da turizm bölgelerindeki küçük kuruluşlara kullandırılır. Mevsimsel kredilere uygulanacak faiz oranı, piyasa faiz oranlarına bağlı olarak belirlenir. Bu kredilerden sadece yerli mevduat toplamı 500 milyon dolardan daha az olan kuruluşlar yararlanabilmektedir. Söz konusu kuruluşlar, en azından son dört haftadır mevsimsel olarak fonlanma ihtiyacı içinde olduklarını ve bu ihtiyacın bir kısmını piyasa kaynaklarından sağlayabildiklerini kanıtlamakla yükümlüdürler (FED, 2005, s. 46-50).

Đskonto penceresinden sağlanan krediler bankaların toplam rezervlerinde küçük bir paya sahip olmasına rağmen, rezerv ayarlamalarında hala önemli bir araçtır.

2.1.1.2. Amerika Birleşik Devletleri Merkez Bankası’nın Teminat