Alt Problemlere Ait Bulgular

1) Kırsal ve kentsel bölgelerde büyümüş iki grubun çevreye yönelik görüşleri farklı mıdır?

Kırsal ve kentsel bölgede yaşayan öğrencilerle yapılan görüşmelerde çevreye yönelik görüşleri ilgili sorulan sorular ekte (EK-1) verilmiştir. Çalışmada belirlenmiş olan alt problemlerin biri de kırsal bölgelerde büyümüş iki grubun çevreye yönelik görüşleri arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Öğrencilere çevre ile ilgili (depozitolu ürün kullanımı, ağaç dikme ve ağaçları tanıma, çevre sorunları, geri dönüşüm, doğa ile ilgili bilinenler, tasarruf, çevreye ilgi ve bilinç durumu vb.) sorulan bir takım sorulardan alınan cevaplara bakıldığında iki grubun çevreye yönelik görüşleri arasında büyük farklılıklar olmamakla birlikte davranışsal boyut ile ilgili sorulara verilen cevaplarda kentsel bölgede yaşayan öğrenciler kırsal bölgedekilere göre davranışsal boyutta % 43 olumlu fark olduğu görülmüştür. Duygusal boyut ile ilgili sorulara verilen cevaplarda ise kırsal bölgede yaşayan öğrenciler kentsel bölgedekilere göre % 25 daha olumlu yanıtlar vermişlerdir. Duygusal ve bilgi boyutu ile ilgili soruya verilen cevaplarda kentsel bölgedeki öğrenciler kırsal bölgedeki öğrencilere göre daha olumlu yöndedir.

Bilgi boyutu ile ilgili sorulan sorularda ise kırsal bölgede yaşayan öğrenciler kentsel bölgede yaşayan öğrencilere göre % 43daha olumlu yönde cevaplar vermişlerdir. Hem kırsal bölgede hem de kentsel bölgede yaşayan öğrenciler beden eğitimi derslerinde ve teneffüslerde etkisiz gözlemci tekniği ile gözlenmiştir. Bunun sonucunda kentsel bölgede bulunan öğrencilerin okul bahçesinde ve sınıfta çöp kutuları olmasına rağmen yerlere fazla miktarda çöp atarak çevreyi kirlettikleri, sınıfta defter kağıtlarının ve yedikleri yiyeceklerin, su şişelerinin sıraların altında olduğu ve tuvaletlerde peçeteleri etrafa attıkları gözlenmiştir.

Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin de teneffüslerde yerlere çöp attıkları gözlenmiştir ancak kentsel bölgedeki öğrenciler kadar fazla sayıda öğrencide bu durum gözlenmemiştir.

Gözlemlerden yola çıkarak kırsal bölgedeki öğrencilerin kentsel bölgedeki öğrencilere göre çevreye karşı daha istendik ve olumlu davranışlar geliştirdikleri söylenebilir.

2) Büyüdükleri ve yaşamaya devam ettikleri bölgelerin akademik risk almaya etkisi nasıl olmuştur?

Kırsal ve kentsel bölgelerde yaşayan öğrencilere akademik risk almaya yönelik görüşlerinin belirlemek amacıyla sorulan sorular Ek.2‟ de verilmiştir.

Öğrencilerin büyüdükleri ve yaşamaya devam ettikleri bölgelerin akademik risk almaya etkisine bakıldığında, kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin akademik risk almaya yönelik güç işlemleri tercih etme düzeyindeki eğilimleri kırsal bölgede yaşayan öğrencilere göre % 16 daha olumlu yöndedir.

Kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin başarısızlık sonrası toparlanma eğilimi kırsal bölgedeki öğrencilere göre fazladır.

Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin ise başarısızlık sonrası toparlanma eğilimi ve başarısızlık sonrası olumsuzluk eğilimi kentsel bölgede yaşayan öğrencilere göre %16 daha olumlu yöndedir.

Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin başarısızlık sonrası olumsuzluk eğilimi grubundaki soruya verdikleri cevapta grup çalışması yüzdesinin fazla olması olumlu olarak dikkate alınmıştır ve buna göre değerlendirilmiştir. Çünkü akademik risk ile ilgili yapılan çalışmalarda akademik risk alma becerisi yüksek olan öğrencilerin yeni bilgiler öğrenmeye hevesli, dinamik çalışmalara yatkın, herhangi bir başarısızlıkta dağılmayan (Clifford, 1988), ya da hemen toparlanabilen bireyler oldukları düşünüldüğünde grup çalışmasını tercih eden bireylerin bu özellikleri taşımaya yatkın oldukları anlaşılmaktadır.

Bu sonuçlardan yola çıkarak akademik risk alma becerisinin güç işlemleri tercih etme eğilimi kentsel bölgede yaşayan öğrencilerde, kırsal bölgedeki öğrencilere göre yüksektir. Bunun yanı sıra kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin öğrenilmiş çaresizlik davranışları kentsel bölgedeki öğrencilere göre olumludur.

Başarısızlık durumunda üzgün hissetme, bir soruya yanlış cevap verdiklerinde utanç hissetme gibi başarısızlık sonrası olumsuz duyguları kırsal bölgedeki öğrenciler kentsel bölgedeki öğrencilere göre daha fazla yaşamaktadırlar.

3) Kırsal bölgede büyümüş bireylerin çevreye yönelik görüşleri kentsel bölgede büyümüş olan bireylere göre nasıldır?

Etkisiz tam gözlemci yöntemi ile elde edilen sonuçlara bakılırsa kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin kentsel bölgede yaşayan öğrencilere göre çevreye karşı daha duyarlı oldukları görülmektedir. Bunun nedeni olarak yaşadıkları doğal alanlar, ailelerinin yaptıkları tarla, bahçe vb. ekim işlemleri, maddi geçim kaynağının topraktan, sebze-meyveden, hayvancılıktan kazanılıyor olması gösterilebilir. Bu şekilde çevreyle, doğayla iç içe yaşamış, gelirini doğadan kazanan ailelerde büyümüş olmaları öğrencilerin etrafındaki ağaçları tanımalarından çevreye karşı verebilecekleri zararlı davranışları minimuma indirgemeye kadar çevre bilincinin oluşmasında etkili olduğu söylenebilir.

Öğrencilerle yapılan görüşmelerde kırsal kesimde yaşayan öğrencilerin doğayla ilgili bilgileri paylaşmaya hevesli, etrafındaki ağaçları tanıyabilen, doğa ile ilgili etkinliklere gönüllü, tarım konusunda bilgili oldukları tespit edilmiştir.

Kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin de çevre konusunda yaşadıkları teknolojik ortamın ve dinamik çevrenin etkisiyle bazı kavramlara hakim oldukları, okulda verilen fırsatların, çevre etkinliklerinin daha fazla olmasıyla çevre ile ilgili faaliyetlere katılmış oldukları, ancak okulda davranışsal olarak kırsal bölgedeki öğrencilere kıyasla çevreye çöp atma, doğayı kirletme gibi olumsuz tutumlar sergiledikleri gözlemlenmiştir.

4) Kentsel bölgelerde büyümüş bireylerden eğitim düzeyi yüksek olan ailelerin çocukları çevreye karşı olumlu tutumlar kazanmışlar mıdır?

Kentsel bölgede yapılan görüşmelerde öğrencilerin ailelerinin eğitim düzeyleri sorulmuş ve birçoğunun anne ve babasının üniversite mezunu olduğu birkaç ailenin ya anne ya babasının lise mezunu olduğu tespit edilmiştir. Yani kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin ailelerinin eğitim düzeyleri yüksektir. Bu nedenle küçükken doğaya karşı yaptıkları yanlış davranışlarda anne-babalarının öğretileri ve tepkilerinin nasıl olduğu ile ilgili sorulan sorularda öğrencilerin çoğunluğunun verdiği yanıtlar „öğretici ve uyarıcı olmuştur.‟ şeklindedir.

Burada şöyle bir karşılaştırma yapılabilir; kentsel bölgedeki ailelerin eğitim düzeyi ile kırsal bölgedeki ailelerin eğitim düzeyi karşılaştırılacak olursa, kırsal bölgede eğitim düzeyi düşük ailelerde büyüyen çocukların çevre ile ilgili bildikleri kavramlar sınırlı ya da eksiktir. Ayrıca yapılan görüşmelerden alınan cevaplar değerlendirildiğinde öğrencilerin küçük yaşlarda doğaya karşı yaptıkları yanlış davranışlar karşısında anne-babaların öğretileri ve tepkileri, öğretici olmadan kızmak ya da tepkisiz kalmak şeklinde olmuştur.

5) Kentsel bölgede büyümüş bireylerin akademik risk almaya yönelik görüşleri kırsal bölgede büyümüş olan bireylere göre farklı mıdır?

Kentsel bölgede büyümüş bireyler akademik risk almaya yönelik görüşleri içerisinde yer alan bir takım davranışlar açısından, örneğin güç işlemler tercih etme eğilimi, başarısızlık sonrası toparlanma eğilimi gibi kriterler yönünden kırsal bölgede yaşayan öğrencilere göre daha gelişmiş durumdadırlar.

Kırsal bölgede yaşayan öğrenciler de öğrenilmiş çaresizlik davranışlarının daha az olması, başarısızlık sonrası toparlanma eğilimlerinin daha yüksek olması ve hedef belirleme konusunda kentsel bölgedeki öğrencilere göre akademik risk alma yönünden daha gelişmiş durumdadırlar.

Akademik risk alma becerilerinin gelişmesinde öğretmenlerin ve okul ortamının etkisi azımsanmayacak kadar çoktur. Öğretmenlerin rehberlik etmesi, öğrencilerin soru sormasına izin vermesi ve sorulan soruları yanıtlarken öğrenciyi kırıcı, aşağılayıcı şekilde eleştirmemesi önemlidir.

BÖLÜM 4