2) Görüşme yapılan grupların homojen olduğu varsayılmıştır.
3.1 Çevre bilinc
Kırsal ve kentsel bölgelerde büyümüş olan öğrencilerle yapılan görüşmelerde çevre bilincini değerlendirmek amaçlı sorular sorulmuş ve verilen cevaplar % olarak hesaplanmıştır. Aşağıdaki tablolarda sorulan sorulara verilen cevaplar kategorize edilerek sonuçlar yorumlanmıştır.
Tablo 3.1.1
Alışveriş Yaparken Depozitolu Ürünler Almaya Özen Gösterir misiniz? -Neden?
Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Evet 26 33
Hayır 44 62
Bazen 14 5
Bilmiyorum 16 _
Alışveriş yaparken depozitolu ürünler almaya özen gösterir misiniz? -Neden? Sorusuna kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin % 26„sı evet yanıtını vermiştir. Ancak bu bölgede yaşayan öğrencilerin bir kısmı (% 16) depozito kavramının ya ne olduğunu bilmemekte ya da yanlış (kullanılmış, kirli ve kötü ürünler) olarak bilmektedir. Kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin ise % 33 „ü evet yanıtını vermişlerdir. Neden sorusunda ise her iki grupta da geri dönüşüm açısından depozitolu ürünlerin önemli olduğu ve doğayı koruma amaçlı olarak bu ürünlerin tercih edilmesinin gerekli olduğu söylenmiştir.
Kırsal bölgede yaşayan bir öğrencini yanıtı şöyledir:‟‟ Depozitonun ne demek olduğunu bilmiyorum. Kullanılmış , ikinci el ürün mü oluyor?‟‟.
Diğer bir öğrenci ise ;‟‟ Depozitolu ürünler geri dönüşüm açısından oldukça önemlidir. Ancak çoğu üründe bu özellik bulunmadığından bu benim için bir alışkanlık haline gelemiyor.‟‟ Yanıtını vermiştir.
Kentsel bölgede yaşayan bir öğrenci ise ; „‟ Depozitolu ürünler geri dönüşüm ve doğanın zararını azaltmak açısından önemlidir. Ben alışverişlerimde dikkat etmeye çalışıyorum. ‟‟yanıtını vermiştir.
Tablo 3.1.2.
Herhangi bir Ağaç Dikme Etkinliğine Katıldınız mı?
Çevre Tutumu (%) Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Evet 74 83
Hayır 26 17
Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin % 74‟ü ağaç dikme etkinliklerini genellikle okul aktivitesi dışında kendi bahçelerine ya da çevrelerine diktiklerini ifade etmişlerdir. Kentsel bölgede yaşayan öğrencilerden ağaç dikme etkinliğine katılan % 83 okulun düzenlediği ağaç dikme faaliyetine katıldıklarını belirtmişlerdir. Kırsal bölge de öğrencilere bu ve benzeri etkinlikler planlanmadığından öğrenciler kendi bahçeleri varsa ya da çevrede ağaç dikimi olacaksa ancak bu şekilde katılım gösterebilmektedirler.
Tablo 3.1.3.
Okulunuzda Çevre ile İlgili Bir Etkinlik Düzenlenirse Gönüllü Olarak Katılmak İster misiniz?
Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Evet 82 75
Hayır 18 25
Okulda çevre ile ilgili etkinliğe gönüllü olarak katılmak istediklerini söyleyen kırsal bölgede yaşayan % 82 oranında öğrencinin çevre ile ilgili etkinliklere katılmaya istekli oldukları gözlemlenmiştir. Kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin ise % 75‟i okulda çevre ile ilgili etkinliklere katılmak istediklerini ifade etmişlerdir. Hem kırsal hem de kentsel bölgede yaşayan öğrencilerden çevre ile ilgili etkinliğe katılmak istemeyenler ise okulda
topluca yapılan etkinliğe katılmak istemediklerini söylemişlerdir. Birkaçı ise böcek, solucan gibi canlılardan korktukları için katılmak istemediklerini ifade etmişlerdir.
Tablo 3.1.4.
Evinizdeki Çöpleri Çeşitlerine Göre Ayrıştırıyor musunuz?
Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Evet 19 20
Hayır 73 80
Bazen 8 _
„‟Evinizdeki çöpleri çeşitlerine göre ayrıştırıyor musunuz?‟‟ sorusuna kırsal bölgedeki ve kentsel bölgedeki öğrencilerin olumlu yanıtları arasında belirgin bir fark yoktur. Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin % 73‟ü çöpleri ayrıştırmama nedeni olarak yaşadıkları mahallelerde geri dönüşüm kutuları olmadığından hepsinin aynı çöp konteynırına atılmak zorunda kaldığını ifade etmişlerdir.
Bazen diye yanıt veren % 8‟i ise kimi zaman bununla uğraşmak istemediklerini ancak yağları ve pil gibi elektronik atıkları ayrıştırdıklarını ifade etmişlerdir.
Kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin % 80‟i ise evlerindeki çöpleri çeşitlerine göre ayrıştırmadıklarını ifade etmişlerdir. Bunun nedeni olarak ise bunu yapmayı zor ve uğraştırıcı bulduklarını ifade etmişlerdir. Bir kaçı ise oturdukları semtte geri dönüşüm kutuları olmadığını söylemişlerdir.
Bu soru ile öğrencilerin geri dönüşümün önemi konusunda çok bilgiye sahip olmadıkları anlaşılmıştır..
Tablo3.1.5.
Aldığınız Sebze-Meyvelerin Organik Olmasına Dikkat Eder misiniz? -Neden?
Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Evet 66 87
Hayır 26 13
Kırsal bölgede yaşayan öğrenciler genellikle sebze ve meyvelerini kendi bahçelerinden veya tarımla uğraşan tanıdıklarından aldıklarını söylemişlerdir. Bundan dolayı yedikleri çoğu meyve ve sebzenin doğal olduğunu ifade etmişlerdir. Pazarlardan aldıkları sebze meyvelerinde köylülerin kendi bahçelerinden olduğunu ancak hiçbir şeyin yüzde yüz organik olamayacağını, az miktarlarda da olsa ilaçlanarak tezgâhlara geldiğini ifade etmişlerdir. Kentsel bölgede yaşayan öğrenciler ise meyve sebze alırken şekillerinin bozuk olmasının organik olduğunu anlamaları için bir gösterge olduğunu söylemişlerdir.
Kentsel ve kırsal bölgede yaşayan öğrencilerden aldıkları meyve sebzelerin organik olmasına dikkat etmediğini söyleyenler bunun nedeni olarak, satılan meyve ve sebzelerin hemen hepsinin hormonlu ya da ilaçlı olduğunu bu nedenle alırken önemsemediklerini söylemişlerdir.
Kırsal bölgede yaşayan bir öğrenci;‟‟ Sebze ve meyveleri bahçemizde yetiştiriyoruz ve doğal olmasına önem gösteriyoruz. Pazardan alacaklarımızda da bu önemli.‟‟ yanıtını vermiştir.
Kentsel bölgede yaşayan bir öğrenci ise; ‟‟Satın aldığımız her şey hormonlu satılıyor. Organik olduğu söylense de ben öyle olduğuna da inanmıyorum. Bu yüzden
önemsemiyorum.‟‟ yanıtını vermiştir. Tablo 3.1.6.
Doğa Hakkında Bildiklerinizi Başkalarıyla Paylaşmaktan Hoşlanır mısınız? Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Evet 77 62
Hayır 13 29
Bazen 10 9
Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin % 77‟si, kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin ise % 62‟si doğa hakkında bildiklerini etrafındaki kişilerle paylaşmayı sevdiklerini, yeni bir şey öğrendiklerinde bunu paylaşırken mutlu olduklarını ifade etmişlerdir. Paylaşmayı sevmediklerini söyleyen öğrenciler ise genellikle arkadaşlarının kendileriyle dalga geçmesinden korktuklarını, anlatmayı sevmediklerini ifade etmişlerdir. Ancak bu konu ile ilgili görüşmede fark edilmiştir ki öğrenciler bir kısmı sadece doğa ile ilgili bildiklerini ya
da öğrendikleri yeni bir bilgiyi paylaşmak değil herhangi bir konuda edinmiş oldukları bilgiyi de arkadaşlarıyla paylaşmak istememektedirler. Sadece kendilerinin biliyor olması onları daha mutlu ediyor hatta sorulduğunda bile bildikleri bir konu hakkında bilmiyormuş gibi konuyu kapatabildikleri anlaşılmıştır.
Tablo 3.1.7.
Küçükken Doğaya Karşı Yaptığınız Yanlış Davranışlar Karşısında Anne-Babalarınızın
Tepkileri, Nasıl Oldu?
Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Uyardılar 86 95
Tepki Göstermediler 14 5
Kırsal ve kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin aileleri çocuklarının küçükken doğaya karşı yapmış oldukları yanlış davranışlar hakkında çocuklarını bir daha yapmamaları konusunda doğrusunu göstererek veya öğreterek uyarmışlardır. Bu uyarma davranışını kimi aileler sadece kızarak ancak nedenini açıklamayarak yapmışlardır.
Yapılan yanlış davranışlara tepki göstermeyen aileler ise bakıldığında eğitim seviyesi düşük aileler oldukları anlaşılmaktadır.
Kırsal bölgede yaşayan bir öğrencinin bu soruya yanıtı şöyledir:‟‟ Yanlış bir davranış yaptığımda bir daha yapmamam konusunda beni uyardılar. Mesela bir gün ağaçlara sopayla vurarak çiçeklerin dökülmesini izliyordum. Babam onların bize meyve vereceğini ve böyle yaparsam bir daha meyve olmayacağını söylemişti.‟‟
Kentsel bölgede yaşayan bir öğrenci ise ;‟‟Ailem beni çiçekleri koparmamam ve
hayvanlara zarar vermemem konusunda uyardılar. Onların da canlı olduğunu söylediler.‟‟ Yanıtını vermiştir.
Tablo 3.1.8.
Bahçenizde Çim Yerine Nane, Kekik vb. Bitkiler Ekmek Hoşunuza Gider mi?
Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Evet 88 66
Hayır 12 34
Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin % 88‟i bahçelerinde çim yerine kekik, nane vb. Bitkiler ekmek isteyeceklerini ve hatta bazıları bahçelerinde bu gibi sebzelerin mevcut olduğunu ifade etmişlerdir. Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerden % 12 „si ise çim ekmeyi tercih ettiklerini söylemişlerdir.
Kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin ise % 66‟sı bahçelerine çim yerine kekik, nane vb. sebzeleri ekmek isteyeceklerini, dolayısıyla hem doğal hem de yenilebilecek bir bitki seçmenin daha iyi olacağını söylemişlerdir. Kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin % 34 „ü ise çim ekmeyi tercih ettiklerini daha güzel görüneceğini söylemişlerdir.
Tablo 3.1.9.
Çevrenizde Bulunan Küçük Çocukların Çevreye ve Sokak Hayvanlarına Karşı Tutumları Konusunda Ne Düşünüyorsunuz?
Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Bilinçsiz 74 82
Sevecen 26 18
Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin % 74‟ü çevrelerinde bulunan küçük çocukların sokak hayvanlarına acımasız davrandığını, bazı çocukların hayvanları korkuttuğu ya da zarar veren davranışlarda bulunduklarını söylemişlerdir. Ayrıca çevreyi temiz tutma konusunda bilinçli olmadıklarını, çöpleri yere atma, çiçekleri koparma gibi davranışlarda bulunduklarını söylemişlerdir.
Kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin çevresindeki hayvanlara ve çevreye zarar verici davranışlar yapan çocukların oranı ise %82„dir. Bu çocukların hayvanlara zarar verme, korkutma, ağaçlara ve çiçeklere zarar verme, yerlere çöp atma gibi davranışlarda bulunduklarını ifade etmişlerdir.
Tablo 3.1.10.
Üye Olduğunuz Bir Doğa Topluluğu Var mı?
Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Evet 8 8
Hayır 92 92
„Üye olduğunuz bir doğa topluluğu var mı?‟ sorusuna kırsal ve kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin yanıtları arasında fark yoktur. Her iki gruptan da öğrencilerin % 92‟si herhangi bir doğa topluluğuna üye değillerdir. Üye olan % 8‟lik az bir kısım öğrenci bulunmaktadır.
Çoğunluğun ise doğa toplulukları ile ilgili yeterli bilgisi yok veya üye olunabileceği ile ilgili bir fikre sahip değillerdir.
Tablo 3.1.11.
Küçükken Doğaya Karşı Yaptığınız Yanlış Davranışlar Karşısında Anne-Babalarınızın Öğretileri Nasıl Oldu?
Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Doğru olanı gösterdiler 96 98
Tepkisiz kaldılar 4 2
„Küçükken doğaya karşı yaptığınız yanlış davranışlar karşısında anne-babalarınızın öğretileri nasıl oldu?‟ sorusuna kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin % 96‟sı,kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin ise % 98‟i ailelerinin doğru olanı göstererek öğrettiklerini ifade etmişlerdir. Yaşadıkları olaylardan örnekler veren öğrencilerden kırsal bölgede yaşayanların aileleri örneğin çocuk çiçekleri, ağaçları kopardığında, hayvanlara zarar verdiğinde, ağaç dallarını kopardığında yapmaması gerektiğini onların canlı olduğunu, koparıp zarar verdiğinde canlarının acıdığını söyleyerek çocukları yapmaması konusunda uyarmışlardır. Kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin aileleri ise ağaçların önemini anlatarak (oksijen sağlama vb.),yerlere çöp atınca toprağın onları yok etmek için yorulduğunu ve hatta bazen yok edemediğini ve dünyanın kirlendiğini söyleyerek çocukları yapmamaları konusunda uyarmışlardır. Tepkisiz kalan ailelerin ise eğitim düzeyi düşük aileler olduğu tespit edilmiştir.
Tablo 3.1.12.
Evinize Alacağınız Makinaların, elektronik Aletlerin Tasarruflu Olması Sizce Önemli mi?
-Neden?
Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Evet 88 95
Hayır 12 5
Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin % 88„i alacakları elektronik aletlerin tasarruflu olmasının enerji tüketimi açısından önemli olduğunu, daha az elektrik harcayarak bütçeye ve doğaya katkı sağlayacağını ifade etmişlerdir. % 12 „si ise alırken buna çok dikkat etmediklerini ve neredeyse tüm teknolojik ürünlerin doğaya az ya da çok zarar verdiğini bu nedenle alacakları üründe alım fiyatının uygun olmasının kendileri için önemli olduğunu söylemişlerdir.
Yapılan görüşmeler sonucunda kırsal bölgede yaşayan sosyo-ekonomik düzeyi düşük ailelerin çocukları bu konuda alacakları elektronik cihazların doğa veya çevre dostu olmasından ziyade ucuz ürün olmasını ön planda tutmaktadırlar.
Kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin % 95‟i alacakları elektronik aletlerin enerji tasarruflu olmasının önemli olduğunu, hem enerji tasarrufunda hem de az enerji tüketen ürünlerin doğaya katkıları açısından avantajlı olacağını belirtmişlerdir.% 5 oranında alacakları ürünlerin enerji tasarruflu olmasının önemli olmadığını söyleyen öğrenciler ise buna dikkat etmediklerini sadece beğendikleri ürün olmasının öncelikli ve önemli olduğunu ifade etmişlerdir.
Kırsal bölgede yaşayan bir öğrenci; „‟Elektronik aletlerin tasarruflu olması enerji tüketimi açısından önemlidir. Daha az elektrik harcayarak bütçeye ve doğaya katkı sağlayacaktır. Ancak bazen doğaya daha az zarar vereni değil de bütçeye uygun olanı tercih ediliyor. ‟‟yanıtını vermiştir.
Kentsel bölgede yaşayan bir öğrenci ise ; „‟Tasarruflu olması ve enerjiyi az harcaması doğaya vereceği zarar açısından , daha az tüketim sağlayacağından önemlidir.‟‟ Demiştir.
Tablo 3.1.13.
Sizce İnsanların Yaşayacakları Konutlar Nereye Yapılmalıdır? -Neden?
Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Doğal alanlara 22 30
Boş arazilere 78 70
Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin % 78‟i insanların yaşayacakları konutların yapılacağı yerlerin boş araziler olması gerektiğini, doğal, ağaçlık alanlara yapılan konutların çevreye büyük zararlar verdiğini her yeri betonlaştırdığını ifade etmişlerdir.% 22‟si ise doğal alanlara oturmanın insanlar açısından güzel olacağını söylemişlerdir.
Kentsel bölgede yaşayanların % 70‟i insanların yaşayacakları konutların boş arazilere yapılması gerektiğini, böylece boşuna ağaç kesilmemiş olacağını aynı zamanda boş arazilerde yeterli alanların olmasının avantajlı olacağını ifade etmişlerdir. % 30‟u ise doğal ağaçlık alanlara yapılan konutların daha güzel olacağını, bunun için bir miktar ağacın kesilmesinin önemli olmadığını söylemişlerdir.
Kırsal bölgede yaşayan bir öğrenci ;‟‟Konutlar boş arazilere ,ağaçsız yerlere yapılmalıdır. Binalar için ağaçlar kesilmemelidir.‟‟ Yanıtını vermiştir.
Kentsel bölgede yaşayan bir öğrenci ;‟‟Ağaçların kesilmemesi için boş alanlara yapılması daha iyi olur. Fakat ormanlık bir alanda evimin olmasını da isterim .‟‟Yanıtını vermiştir. Tablo 3.1.14.
Okulunuzun Etrafındaki ya da Bahçenizdeki Ağaçları Tanıyor musunuz?
Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Evet 45 20
Hayır 27 41
Birkaçını 28 39
Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin % 45 „i okulun etrafındaki ağaçları tanıdıklarını ifade etmişlerdir. % 28‟i ise bir kısmını tanıdıklarını söylemişlerdir. Kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin ise % 20‟si okulun etrafındaki ağaçları tanıdıklarını, % 39‟ü ise bir kısmını
tanıdıklarını söylemişlerdir. Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin kentsel bölgede yaşayan öğrencilere göre büyük oranda çevrelerindeki ağaçları tanıdıkları görülmektedir.
Kentsel bölgede yaşayan öğrenciler günlük hayatlarında herhangi bir tarımsal faaliyetin içinde bulunmama ya da ilgi duymama sebebiyle etraflarındaki ağaçların ne ağacı olduğunu büyük oranda bilememektedirler.
Kırsal bölgede ise öğrenciler hem günlük hayatlarında hem bahçelerinde bulunan ağaçları yakından görme, inceleme ve dolayısıyla ilgi duyma açısından artı yönde bir yaşam sürmeleri, yani bu konuda yaşayarak öğrenmeyi gerçekleştirmiş olmaları nedeniyle kentsel bölgede yaşayan öğrencilere oranla çevrelerindeki ağaçları tanıma becerisi yüksek olmaktadır.
Tablo 3.1.15.
Sizce Hava, Su ve Toprak Tükenir mi?
Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Evet 73 60
Hayır 24 40
Bilmiyorum 3 _
Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin % 73‟ü suyun, havanın ve toprağın eğer bilinçsizce kullanılıp kirletilirse bir gün kullanılamayacak duruma geleceğini yani tükeneceğini ifade etmişlerdir. % 24‟ü ise bunların bitemeyeceğini belki suyun tükenebileceğini ifade etmişlerdir. Bu öğrencilerin bir kısmı ise bunu dini inanışla yorumlayarak Allah istemezse tükenmeyeceğini söylemişlerdir.%3‟lük bir kısmın ise bu konuda bir fikre sahip değiller. Kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin % 60‟ı suyun, havanın ve toprağın tükeneceğini söylemişlerdir. Bilinçsiz kullanıldığı taktirde bu kaynakların da sonunun geleceğini ve tükeneceğini ifade etmişlerdir. % 40‟ı ise bu kaynakların tükenmeyeceğini bir kısmı yine dini düşüncelerle bir kısmı ise tükenemeyecek kadar çok olduğunu ifade ederek açıklamışlardır.
Tablo 3.1.16.
Tarımda Kullanılan Böcek İlaçlarının Sizce Doğaya Etkisi Nedir?
Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Zararlı 98 95
Yararlı 2 5
Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin % 98‟i tarımda kullanılan böcek ilaçlarının doğaya zararlı olduğunu, toprağı kirlettiğini, yararlı –zararlı ayırt etmeden tüm böcekleri vb. canlıları yok ettiğini, toprakta ve tarım ürünlerinde birikerek bunları tüketen canlıların vücudunda biriktiğini ifade etmişlerdir.
Kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin % 95‟i tarımda kullanılan böcek ilaçlarının doğaya bitkilere ve toprağa zarar verdiğini, bunların bilinçsizce tüketildiğini söylemişlerdir.
Öğrencilerin az bir kısmı bunların zarar vermediğini, sebze-meyveler için gerekli olduğunu ifade etmişlerdir.
Bu soruya kırsal bölgede yaşayan bir öğrencinin verdiği cevap şöyledir; „‟Böcek ilaçları sadece böceklere zarar veriyor gibi görünse de aslında bitkiye de bulaşarak onu yiyen insanlara ve hayvanlara da zarar veriyor.‟‟
Kentsel bölgede yaşayan bir öğrenci ise;‟‟ Bu ilaçlar toprakta birikiyor ve birikerek bitkilere de zarar veriyor.‟‟ Yanıtını vermiştir.
Tablo 3.1.17.
Çevre Sorunlarının Olduğunu Düşünüyor musunuz? -Varsa Bunlara Çözüm Önerileriniz
Var mı?
Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Var 78 91
Yok 21 9
Çözüm önerileri Bacalara filtre taktırılması Ağaçlandırma yapılması Geri dönüşüme destek verilmesi
Kentleşmenin düzenlenmesi Çevreye duyarlı toplum için eğitimler
Toplu taşıma araçlarının tercih edilmesi
Çevreye zarar verenlere ağır cezalar verilmesi
Doğa dostu yakıtlar ve araçların tercih edilmesi Ağaçlandırma yapılması
Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin % 78‟i, kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin ise % 91‟i çevre sorunlarının olduğunu ifade etmişlerdir.
Kırsal bölgede yaşayan öğrenciler çevre sorunları olarak; hava kirliliği, çarpık kentleşme ve çevre kirliliğinden söz etmişlerdir. Bu sorunlara çözüm önerisi olarak ise, evlerde ısınma amaçlı kullanılan kömür yerine odun kullanılması, bacalara filtre taktırılması, ağaçlandırma yapılması, orman yangınlarının önüne geçilmesi için piknik yapılacak alanların denetiminin sağlanması ve zarar verici davrananlara caza uygulanması, geri dönüşüm için daha fazla destek verilmesi, gecekondulaşmanın önüne geçilmesi ve kentleşmenin düzenlenmesi ve çevreye duyarlı bilinçli bir toplum yetiştirilmesi şeklinde çözüm önerilerinde bulunmuşlardır.
Kentsel bölgede yaşayan öğrenciler çevre sorunları olarak; trafik sorunu, gürültü kirliliği, hava kirliliği ve çevre kirliliğinden söz etmişlerdir. Bu sorunlara çözüm önerileri olarak ise, toplu taşıma araçlarını kullanmak, trafikte korna seslerini azaltmak için ceza yöntemi uygulamak, yenilenebilir doğa dostu yakıtlar ile çalışan araçların tercih etmek ve bunların üretiminin artırılması için teşvik yapmak, ağaçlandırılmanın artırılması, çevreye zarar verenlere ağır cezalar uygulamak gibi çözüm önerilerinde bulunmuşlardır.
Kırsal bölgede yaşayan bir öğrenci ; „‟ En önemlisi çevreyi koruma bilincini aşılamaktır. Doğanın insanlara verebildiklerini görmeyenler en büyük zararı verenler oluyor.‟‟ Yanıtını vermiştir.
Kentsel bölgede yaşayan bir öğrenci ise ; „‟Hava ve gürültü kirliliği rahatsız edici boyutlara ulaşmaya başladı. Bunun için doğa dostu yakıtlar ve doğa dostu araçlar tercih edilmelidir. Ayrıca sanayi bölgeleri şehirden uzak alanlara yapılmalı ve bacalarda filtre kullanılmalıdır.‟‟ Şeklinde yanıt vermiştir.
Tablo 3.1.18.
Nükleer Santraller Hakkında Ne Düşünüyorsunuz? Sizce Doğaya Etkileri Nelerdir? Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Zararlı 75 64
Yararlı 5 28
Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin % 75‟i nükleer santrallerin doğaya, canlılığa zarar verdiğini, etrafındaki toprağın verimliliğini yok ettiğini ve en ufak bir sızıntıda tüm ekosisteme olumsuz etkileri olacağını ifade etmişlerdir. Patlama, sızıntı, ömrünü tamamlayan santrallerin sökülmesi gibi durumların riskli olduğunu ve etrafa saçılan kimyasalların kanserojen olup çok uzun yıllar doğada etkileri olduğunu söylemişlerdir. Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin % 5‟i ise bu santrallerin enerji ihtiyacı için gerekli olduğunu ve herhangi bir zararının olmadığını ifade etmişlerdir. % 20‟lik kısım ise nükleer santraller hakkında net bir bilgiye sahip olmadıklarını söylemişlerdir.
Kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin % 64‟ü nükleer santrallerin çevreye zararlı olduğunu, herhangi bir patlamanın Çernobil örneğindeki gibi felakete sebep olacağını ve kilometrelerce alanı olumsuz etkileyeceğini ifade etmişlerdir.
Kentsel bölgede yaşayan öğrencilerin % 28‟i ise nükleer santrallerin ülke ekonomisine katkısı olduğu, teknolojik yönden ileri bir ülke olmayı sağlayan gereksinimlerden olduğunu ifade etmişlerdir. Öğrencilerin %8‟i ise nükleer santraller hakkında net bir bilgiye sahip olmadıklarını söylemişlerdir.
Kırsal bölgede yaşayan bir öğrenci ; Nükleer santrallerin doğaya uzun vadede verdiği zararın örneğini Dünya yaşamıştır. Bu nedenle zararının olup olmadığı tartışılamaz bile.‟‟ Yanıtını vermiştir.
Kentsel bölgede yaşayan bir öğrenci ise ;‟‟ Yaşanılması olası bir sorunda felakete sebep olacaktır. Ancak iyi bir teknoloji ile yapılırsa ülkeyi ileri taşır.‟‟ Yanıtını vermiştir.
Tablo 3.1.19.
Hidroelektrik Santralleri Hakkında Ne Düşünüyorsunuz? Sizce Doğaya Etkileri Nelerdir? Çevre Tutumu Kırsal Bölge (%) Kentsel Bölge (%)
Zararlı 22 56
Yararlı 34 30
Hidroelektrik santralleri ile ilgili olarak kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin % 24‟ü bu santrallerin akarsuda ve etrafında yaşayan canlıları yok ettiğini, ekolojik dengeyi