Alt Ölçek Güvenirlik Çalışması

7 maddelik 4. alt ölçeğin güvenirlik analizi sonucu 24 ve 35. maddelerin madde toplam korelasyonları ,30 altında bulunmuĢ ve bu maddeler atılarak, kalan 5 madde için tekrar güvenirlik analizi yapılmıĢ ve alt ölçek maddelerine ait madde toplam korelasyonları Tablo 12'de gösterilmiĢtir.

Tablo 12. Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Çocuk Formunun Dördüncü Alt Ölçeğine ĠliĢkin Madde Toplam Korelasyonları

Madde No Madde Toplam Korelasyonu

m33 ,37

m57 ,55

m69 ,39

m81 ,54

m93 ,56

Madde toplam korelasyonlarının ,54 ile ,56 arasında değiĢtiği gözlenmiĢtir. Cronbach Alfa iç tutarlılığı ise ,79 ile yüksek bulunmuĢtur.

68

Yapılan geçerlik ve güvenirlik analizleri sonucunda değerlendirme aracının toplam dört faktör ve 29 maddeden oluĢtuğu görülmüĢtür. 29 maddenin ilk boyutu 14 maddeden, ikinci boyutu 5 maddeden, üçüncü boyutu 5 maddeden ve dördüncü boyutuda 5 maddeden oluĢmuĢtur. Değerlendirme aracının birinci alt ölçeğinde yer alan 30,54,78,90,31,55,67,79,91,36,60,72,84 ve 96. maddeler "Kararlı Olma" alt ölçeği, ikinci alt ölçekte yer alan 34,54,70,82 ve 94. maddeler "Kararda Zorlanma" alt ölçeği, üçüncü alt ölçekte yer alan 32,56,68,80 ve 92. maddeler "Bağımsız Karar Verme" alt ölçeği, dördüncü alt ölçekte yer alan 33,57,69,81 ve 93 maddeler ise "Karar Vermede Duygular" alt ölçeği olarak adlandırılmıĢtır. 29 maddelik "Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Çocuk Formunun" toplam Cronbach Alfa değeri ,89 ile yüksek bulunmuĢtur.

Test-Tekrar Test Güvenirlik Çalışması

Test-tekrar test güvenirliği için, çalıĢma grubunu oluĢturan 300 çocuktan 100 çocuk tesadüfi olarak belirlenmiĢtir. Her iki uygulamadan elde edilen verilere ait Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon katsayısı ve iliĢkili örneklemler için t testi uygulanmıĢtır. Korelasyon katsayısının anlamlı ve 1'e yakın olması, iliĢkili örneklemler için t testi sonuçlarının ise ,05 düzeyinde anlamlı olması beklenmektedir (Büyüköztürk, 2009).

Yapılan istatistiksel analizler sonucunda, "Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı- Çocuk Formunun" toplamı için elde edilen korelasyon katsayısı ,91; "Kararlı Olma" alt ölçeği için ,89; "Kararda Zorlanma" alt ölçeği için ,90; "Bağımsız Karar Verme" alt ölçeği için ,87; "Karar Vermede Duygular" alt ölçeği için ise ,94 olarak bulunmuĢtur. Elde edilen korelasyon katsayılarını tümü ,01 düzeyinde anlamlı ve yüksek iliĢkileri ifade etmektedir. Sonuçlara göre iki uygulamadan elde edilen ölçek puanları arasındaki korelasyon yüksek bulunmuĢtur. Bir baĢka deyiĢle birinci uygulamadan elde edilen ölçek puanları ile ikinci uygulamadan elde edilen ölçek puanları arasında bir tutarlılık söz konusudur.

Testin zamana bağlı olarak ne derecede kararlı ölçümler verdiğini belirlemek amacıyla test-tekrar-test yönteminden yararlanılmıĢtır. Test-tekrar test güvenirliği, bir testin aynı gruba belli aralıklarla iki kez uygulanması sonucu elde edilen puanlar arasındaki korelasyon olarak açıklanmaktadır (Büyüköztürk, 2009). Ancak test tekrar test uygulamasında zaman aralığını iyi belirlemek gerekir. Zaman aralığı çok kısa tutulduğunda bireyin önceki cevapları hatırlaması mümkün olacağından sonucu etkileyecektir. Zaman aralığının çok geniĢ tutulması durumunda ise hem bireyin ilgili niteliğinde hemde ölçülen

69

nitelikte değiĢmeler gözlenebilir. Bu nedenle iki uygulama arasında ortalama dört haftalık sürenin genellikle uygun olduğu söylenebilir (Seçer, 2013). Tablo 13'de "Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Çocuk Formunun"test-tekrar test güvenirlik sonuçları verilmiĢtir.

Tablo 13. Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Çocuk Formunun Test Tekrar Test Güvenirlik Sonuçları Faktörler Uygulama S 𝐗 SS sd t p Kararlı Olma Ġlk Uygulama Son Uygulama 100 100 7,21 7,20 4,44 4,49 99 ,050 ,960 Kararda Zorlanma Ġlk Uygulama Son Uygulama 100 100 1,23 1,29 1,63 1,60 99 -,847 ,399 Bağımsız Karar Verme Ġlk Uygulama Son Uygulama 100 100 3,01 2,91 1,81 1,82 99 ,965 ,337 Karar Vermede Duygular Ġlk Uygulama Son Uygulama 100 100 3,06 3,04 1,80 1,81 99 ,000 ,995 Ölçek

Toplamı Ġlk Uygulama _{Son Uygulama} 100 ₁₀₀ 14,45 _14,44 7,33 _7,49 99 ,31 ,975 p>,05

Tablo 13 incelendiğinde, "Kararlı Olma" alt ölçeği [t(99)=,50, p>0,5], "Kararda Zorlanma" alt ölçeği [t(99)=-,847, p>0,5], "Bağımısız Karar Verme" alt ölçeği [t(99)=,965, p>0,5] ve "Karar Vermede Duygular" alt ölçeği [t(99)=,000, p>0,5] ve "Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Çocuk Formu" toplamı [t(99)=,31, p>0,5] için elde edilen ilk uygulama ve son uygulama puanlarının istatistiksel olarak farklılaĢmadığı görülmektedir.

Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Ebeveyn Formu

"Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Ebeveyn Formu", ebeveynlerin gözlemlerine göre çocukların karar verme becerilerini değerlendirmek amacıyla araĢtırmacı tarafından hazırlanmıĢtır.

Okul öncesi dönem çocuklarının karar verme becerilerini ebeveyn gözlemleriyle değerlendirmek için geliĢtirilen "Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Ebeveyn Formunun" oluĢturulması için öncelikle literatür taraması yapılmıĢ ve daha önceki çalıĢmalarda kullanılan ölçme araçları incelenmiĢtir. Mann vd. (1998) tarafından geliĢtirilen "Melbourne Karar Verme Ölçeği", Kuzgun (1992) tarafından geliĢtirilen "Karar Verme Stratejileri Ölçeği" incelenmiĢtir. Ġncelenen ölçeklerden formun nasıl hazırlanması

70

gerektiği konusunda rehber olması amacıyla yararlanılmıĢtır. Daha sonra ebeveynlerin gözlemleriyle çocukların karar verme becerilerini tespit etmeye yönelik ölçek maddelerini oluĢturmak için hedef kitleyi temsil edecek Ģekilde 5-6 yaĢ çocuğa sahip anne babalardan (n=30), örneklem grubunda yer alan çocukların karar verirken neler yaĢadıklarına, hangi tür davranıĢları sergilediklerine iliĢkin bilgiler alınmıĢtır. Toplanan cevaplara içerik analizi uygulanarak, "Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Ebeveyn Formu"için karar vermebecerileri ile doğrudan ilgili veya ilgili olduğu kabul edilen ve ebeveynlerin gözlemiyle çocukların karar verme becerilerini değerlendirmek amacıyla 20 madde hazırlanmıĢtır.

Ölçek maddeleri hazırlanırken; maddelerin eĢit oranda olumlu ve olumsuz olarak ifade edilmesine, sade ve anlaĢılır olmasına, bir maddenin birden fazla yargı/düĢünce/duyuĢ içermemesine dikkat edilmiĢtir. Formda toplam 20 madde bulunmaktadır. Likert tipi oluĢturulan kontrol listesi, beĢli değerlendirmeden oluĢmaktadır, "hiçbir zaman (1)", "bazen (2)", "ara sıra (3)", "çoğu zaman (4)" ve "her zaman (5)" ifadeleri kullanılmıĢtır.Maddelerden bazıları ters kodlanmaktadır. Ebeveyn formundan alınabilecek en düĢük puan 0, en yüksek puan ise 100'dür. Ebeveyn formundanelde edilen puanınyüksek olmasıçocukların karar verme becerilerinin arttığını göstermektedir. Form ebeveynlere gruplar halinde uygulanabilmektedir ve uygulaması yaklaĢık 10 dk. sürmektedir.

Kapsam Geçerliği

ÇalıĢmada kapsam geçerliği için 5 okul öncesi eğitimi, 1 eğitim bilimleri ve 1 Türkçe dil alanı uzmanından görüĢ alınmıĢtır. Bu uzmanlar ölçek maddelerinin, karar verme becerilerini ölçüp ölçmediğini, dilbilgisi ve anlaĢılabilirliğini incelenmiĢtir. "Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Çocuk Formunda" olduğı gibi uzman görüĢlerini değerlendirmek amacıyla Lawshe tekniği kullanılmıĢtır (Yurdugül, 2005).

Uzmanlar testte yer alan tüm maddelere iliĢkin ―uygun‖ ifadesini kullanmıĢlardır. Dolayısıyla 7 uzmandan alınan görüĢler doğrultusunda, maddelerin uygunluk düzeyi için KGO 1.00 olarak hesaplanmıĢtır. "Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Ebeveyen Formu"için hazırlanan 20 madde uygun görülmüĢ ve kapsam (içerik) geçerliği sağlanmaya çalıĢılmıĢtır.

71 Yapı Geçerliği

"Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Ebeveyn Formuna" ait geçerlik çalıĢması kapsamında faktör yapılarını belirlemek amacıyla okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 5-6 yaĢındaki 300 çocuğun ebeveynlerine uygulama yapılmıĢ ve sonuçlar açımlayıcı faktör analizi ile değerlendirilmiĢtir.

"Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Ebeveyn Formundan" faktör analizi için elde edilen verilerin uygunluğuna bakmak amacıyla Kiaser-Meyer-Olkin (KMO) örnekleme yeterliliği ve Bartlett Küresellik testi yapılmıĢtır. KMO istatistiği ,733 bulunmuĢ olup örnekleminiyi derecede uygun olduğu görülmüĢtür. Bartlett küresellik testi sonuçlarınagöre ise verilerin faktör analizine uygun olduğu gözlenmiĢtir (p<,05). 5-6 yaĢ çocuklarda karar verme durumlarını ebeveyn gözlemiyle değerlendirmek amacıyla 20 maddelik bir ölçme aracı geliĢtirilmiĢtir. Yapılan analizler sonucunda elde edilen faktörler ve öz değerleri tabloda verilmiĢtir.

Okul öncesi dönem çocukları için "Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Ebeveyn Formuna" ait açımlayıcı faktör analizi (döndürülmüĢ temel bileĢenler) sonuçlarına Tablo14'de yer verilmiĢtir.

Tablo 14. Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Ebeveyn Formuna ĠliĢkin Faktörlere Ait Özdeğerler Faktörler Öz Değer Faktör 1 Faktör 2 Faktör 3 Faktör 4 3,446 1,568 1,233 1,068

Tablo 14 incelendiğinde okul öncesi dönem çocukları "Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Ebeveyn Formuna" ait faktörlerin öz değerleri görülmektedir. Bu faktörlere ve öz değerlere ait saçılma grafiği ġekil 5'te yer almaktadır.

72

ġekil 5. Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Ebeveyn Formuna iliĢkin faktörler ve özdeğerlerine ait saçılma grafiği.

20 maddelik 5’li likert tipi ölçeklenmiĢ maddelerden 7,11,13,15,16,18 ve 19.maddeler ters kodlanan maddelerdir. Bu maddeler hiçbir zaman 5 ve her zaman seçeneği 1 olacak Ģekilde puanlanmıĢtır. Ters kodlama iĢlemi bittikten sonra ölçeğin faktöriyel yapısını bir baĢka deyiĢle geçerliğini belirlemek amacıyla tek faktörle sınırlandırılmıĢ açımlayıcı faktör analizi yapılmıĢtır. Test tek faktörle sınırlandırılarak ve temel bileĢenlere göre Varimax dik döndürme tekniği kullanılarak analiz tekrarlanmıĢtır. ÇalıĢmada faktör yük değeri ,30 olarak belirlenmiĢtir. Faktör analizi sonucunda kalan maddelere ait sıralanmıĢ faktör yükleri Tablo 15'de gösterilmiĢtir.

73

Tablo 15. Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Ebeveyn Formunun DöndürülmüĢ Temel BileĢenler Sonuçları

Madde No Faktör Ortak Varyansı DöndürülmüĢ Faktör Yük

Değeri Faktör 1 m18 ,732 ,664 m16 ,510 ,657 m15 ,634 ,652 m12 ,604 ,643 m19 ,625 ,619 m8 ,560 ,541 m6 ,694 ,492 m3 ,464 ,471 m14 ,577 ,434 m10 ,494 ,397 m20 ,426 ,377 m5 ,663 ,329 Açıklanan Varyans Toplam: %31

Faktör yükleri ,30'dan düĢük maddeler elendiğinde alt ölçeğin 12 maddeye indiği gözlenmiĢtir. 12 maddelik ölçeğin faktör yükleri ,329 ile ,664 arasında değiĢtiği ve tek faktörlü bir yapı ile toplam varyansın %31,0’ını açıkladığı belirlenmiĢtir. Faktörlerin öz değerleri ve maddelerin faktör yüklerinin yüksek olması sebebiyle testin geçerliğinin yüksek düzeyde olduğu söylenebilir.

Güvenirlik Çalışması

"Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Ebeveyn Formunun"güvenirliğini belirlemek amacıyla Cronbach Alfa güvenirliği ve test tekrar test tekniği kullanılmıĢtır.Yapılan analizler sonucunda 12 maddenin madde toplam korelasyonları incelendiğinde 5.,14.ve 20. maddelerin madde-toplam korelasyonlarının ,30 değerinden düĢük olduğu gözlenmiĢtir. Üç madde ölçekten çıkarılarak kalan 9 madde için tekrar madde-toplam korelasyonları değerlendirilmiĢ ve sonuçları Tablo 16'da gösterilmiĢtir.

74

Tablo 16. Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Ebeveyn Formuna ĠliĢkin Madde Toplam Korelasyonları

Madde No Madde Toplam

Korelasyonu m3 m6 m8 m10 m12 m15 m16 m18 m19 ,41 ,35 ,46 ,33 ,50 ,46 ,53 ,48 ,46

Madde toplam korelasyonlarının ,33 ile ,53 arasında değiĢtiği gözlenmiĢtir. 9 maddenin Cronbach Alfa iç tutarlılığı ise ,76 olarak bulunmuĢtur.

Test-Tekrar Test Güvenirlik Çalışması

Test-tekrar test güvenirliği için, çalıĢma grubunu oluĢturan 300 ebeveynden 100 ebeveyn tesadüfi olarak belirlenmiĢtir. Her iki uygulamadan elde edilen veriler Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon katsayısı ve iliĢkili örneklemler için t testi ile analiz edilmiĢtir. Korelasyon katsayısının anlamlı ve 1'e yakın olması, iliĢkili örneklemler için t testi sonuçlarının ise ,05 düzeyinde anlamlı olması beklenmektedir (Büyüköztürk, 2009).

Yapılan istatistiksel analizler sonucunda, "Karar Verme Değerlendirme Aracı-Ebeveyn Formu" için elde edilen korelasyon katsayısı ,96 olarak bulunmuĢtur. Elde edilen korelasyon katsayısı ,01 düzeyinde anlamlı ve yüksek iliĢkileri ifade etmektedir.

Sonuçlara göre iki uygulamadan elde edilen ölçek puanları arasındaki korelasyon yüksek bulunmuĢtur. Bir baĢka deyiĢle birinci uygulamadan elde edilen ölçek puanları ile ikinci uygulamadan elde edilen ölçek puanları arasında bir tutarlılık söz konusudur.

Testin zamana bağlı olarak ne derecede kararlı ölçümler verdiğini belirlemek amacıyla test-tekrar-test yönteminden yararlanılmıĢtır. Tablo 17'de "Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Ebeveyn Formunun" test-tekrar test güvenirlik sonuçları verilmiĢtir.

75

Tablo 17. Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Ebeveyn Formunun Test Tekrar Test Güvenirlik Sonuçları Faktörler Uygulama S 𝐗 SS sd t p Ölçek Toplamı Ġlk Uygulama Son Uygulama 100 100 29,0 28,8 5,06 4,94 99 1,436 ,154 p>,05

Tablo 17'de "Karar Verme Becerileri Değerlendirme Aracı-Ebeveyn Formu" [t(99)=1,436, p>0,5] için elde edilen ilk uygulama ve son uygulama puanlarının istatistiksel olarak farklılaĢmadığı görülmektedir.

Verilerin Toplanması

Karar Verme Becerileri Eğitim Programının GeliĢtirilmesi

Okul öncesi eğitime devam eden 5-6 yaĢ çocukların karar verme becerilerini geliĢtirmek amacıyla hazırlanan "Karar Verme Becerileri Eğitim Programının" yapılandırma aĢamaları aĢağıdaki Ģekilde gerçekleĢtirilmiĢtir.

Birinci aşamada: Hazırlanan kavramsal çerçeve doğrultusunda karar verme kuramları, karar verme yaklaĢımları ve karar verme becerilerinin aĢamaları temellendirilerek "Karar Verme Becerileri Eğitim Programının" temel özellikleri belirlenmiĢtir. Bu temel özellikler; Karar verme becerileri düşünme süreçlerini uyarıcı nitelikte olmalıdır: DüĢünme becerileri alt ve üst düzey zihinsel iĢlemleri organize etmektedir ve uygulamalı bir beceridir. DüĢünme becerileri pratik yapılarak öğrenilebilen özelliğe sahiptir. En karmaĢık düzeyleri ise yaratıcı düĢünme ve karar verme becerileridir. Çocuklarda düĢünme becerilerinin geliĢimi için; problem durumlarının sunulması, merak, sorgulama, yorumlama ve değerlendirme durumlarını içeren öğrenme yaĢantılarının düzenlenmesi gerekmektedir.

Karar verme becerilerinin gelişiminde problem çözme becerlerinin gelişimi önemlidir: YaĢamın ilk dönemlerinde çocukların, öğrenme yaĢantıları içerisinde kazanmıĢ oldukları deneyimler sürece aktif katılımlarını, araĢtırma yapmalarını, problemlere çözüm yolları bulmalarını, bu yolları tartıĢmalarını, planlama yapmalarını ve yaptıkları planları uygulamalarını sağlamaktadır. Çocuklar, yeni bilgi ve beceriler öğrenmenin yanı sıra, akranlarıyla iĢbirliği de yapmaktadırlar.

76

Karar verme ve problem çözme süreçleri bütünleştirilmelidir: Problem çözme sürecinde; problemin tanımlanması, analiz edilmesi, seçeneklerin üretilmesi ve karar vermeyi değerlendirmek önemlidir. Karar verme becerileri problem çözme becerilerinin alt basamağıdır. Çocuklar karar verirken çevrelerinden bilgi toplamakta, geri bildirim almakta ve tahminde bulunmaktadırlar. Karar verme becerilerinin geliĢtirilmesi, problem çözme becerilerini de geliĢtirmekte ve yaratıcı çözüm bulma, bilgiyi akla getirme gibi bir çok süreçleri içerisinde barındırmaktadır.

Karar verme becerilerinin öğretimi bir çok deneyim içermelidir: Çocuklar karar verme sürecinde birden çok unsuru dikkate almaktadırlar. Çünkü karar verme becerileri zihinsel bir süreçtir ve bu süreç çocukların zihinsel iĢleme kapasitesini artırmaktadır. Karar verme sürecinde, içinde bulunulan durumun yanı sıra önceden edinilen deneyimler de önemli bir rol oynamaktadır. Karar verme becerilerinin geliĢtirilmesi için düĢünme ve öğrenme becerilerinin değiĢik Ģekillerde bütünleĢtirilmesi gerekmektedir. Sorgulama ve merakın üst düzeyde olduğu okul öncesi yıllarda, çocuklara karar verme becerilerinin kazandırılması için farklı öğrenme deneyimlerini içeren fen, drama, Türkçe, sanat, oyun ve okuma yazmaya hazırlık gibi etkinliklerin bütünleĢtirilmiĢ olarak sunulması, çocukların karar verme becerilerinin aĢama aĢama yapılandırmasını sağlayacaktır.

Karar verme becerileri aşamaları etkin kullanılmalıdır: Çocukların öğrenmeleri birbiri üzerine inĢa edilmektedir ve süreç içerisinde aktif oldukları zaman kalıcı öğrenme sağlanmaktadır. Karar verme becerilerinin geliĢtirilebilir bir beceri olması ve önceki deneyimlerinde karar verme becerilerinin etkin kullanılmasında önemli olmasından dolayı, çocukların günlük eğitim akıĢı içerisinde yaparak yaĢayarak öğrenmeleri önemlidir. Süreç içerisinde aktif olan çocuk kendini yönetip güdülemekte, karar verme sürecinde kendi düĢüncesi ve baĢkalarının düĢüncesini sorgulamakta, amaçlarını uygun bir Ģekilde belirlemekte, uygun seçenekler içerisinden seçim yapmakta ve kararını vermektedir. Karar verme becerilerinin eğitimi sürecinde, çocukların uygulamalı olarak süreçle karĢılaĢtırmalar yapması düĢünme performanslarını artıracaktır.

Değerlendirme süreci önemlidir: Değerlendirme süreci karar verme becerilerinin geliĢimi için önemlidir, düĢünme süreçlerini harekete geçirmekte, hem eğitimciye hem de çocuğa dönüt sağlamaktadır. Karar verme becerilerinin kazandırılmasında karar verme durumlarıyla yapılan değerlendirmeler, sorulan sorular ve gözlemler daha kalıcı öğrenme sağlamaktadır.

77

İkinci Aşamada: Bu temel özellikler doğrultusunda "Karar Verme Becerileri Eğitim Programı" zihinsel süreçleri harekete geçiren farklı ve ilgi çekici bir program olma özelliğini taĢımaktadır. Bu doğrultuda;

 Çocukların karar verme becerlerine yöneliktir. GeliĢim alanlarını bütüncül olarak destekler ve çok yönlüdür.

 Çocuk merkezlidir. PlanlanmıĢ öğrenme yaĢantılarıyla çocukların kavramları somut olarak zihinlerine iĢleyecekleri ve karar verme becerilerinin kazanılmasında aktif olarak öğrenme sürecinde yer almalarını sağlayan bir eğitim programıdır.

 "Karar Verme Becerileri Eğitim Programı", karar verme becerilerine yönelik kazanım ve göstergelerin hazırlandığı, programın sarmallık özelliğine bağlı olarak, bütünleĢtirilmiĢ etkinliklerin içerisinde yer aldığı bir programdır.

 "Karar Verme Becerileri Eğitim Programı", çocuğun günlük yaĢamda karĢılaĢtığı karar verme durumlarıyla ilgilidir ve çocuğu aynı zamanda hayata hazırlamaktadır.  Öğrenme çevreleri merak, ilgi ve dikkat çekici olmalı, farklı uyaranlarla

zenginleĢtirilmelidir. Karar verme becerilerinin kazandırılması için programda eğitim durumlarına yönelik somut görsel materyaller hazırlanmıĢtır. Öğrenme süreçleri çocukların aktif katılımını sağlayacak, yaparak-yaĢayarak öğrenmeye olanak sağlayacak nitelikte oluĢturulmuĢtur

 Etkinliklerde karar verme becerilerinin aĢamalarına dengeli bir Ģekilde yer verilmiĢtir. Öğrenme süreçleri basitten karmaĢığa, somuttan soyuta, yakından uzağa ilkesi dikkate alınarak hazırlanmıĢtır.

Üçüncü Aşamada: MEB okul öncesi eğitim programı incelenmiĢ ve doğrudan karar verme becerilerini destekleyen kazanım ve göstergelerin az sayıda olduğu görülmüĢtür (Bkz. Tablo 1). Bu nedenle MEB Okul Öncesi Eğitim Programıyla bütünleĢtirilecek Ģekilde düzenlenmek amacıyla MEB 2013 Okul Öncesi Eğitim Programında yer alan kazanım göstergeler dikkate alınarak yeni kazanım göstergeler oluĢturulmasına ihtiyaç duyulmuĢtur. Yeni oluĢturulan kazanım ve göstergeler problemi belirleme, çözüm üretme, kararını ifade etme, karar verirken kendini güdüleme, karar verirken kendine güvenme, kararını farklı Ģekillerde ifade etme gibi becerilere yönelik sosyal duygusal, biliĢsel ve dil alanına yönelik becerileri içermektedir. Sosyal duygusal alanda 6 kazanım ve gösterge, biliĢsel alanda 9 kazanım ve gösterge, dil alanında 2 kazanım ve gösterge oluĢturulmuĢtur.

78

Daha sonra hazırlanan kazanım ve göstergelerin, amaca uygunluğunun değerlendirilmesi için uzman görüĢüne baĢvurulmuĢtur. Uzmanlardan kazanım ve göstergeleri hiç, az, orta, çok, tam uygunluk derecelerine göre değerlendirmeleri istenmiĢtir. Okul öncesi eğitim alanından 3, program geliĢtirme alanından 2 uzman, kazanım ve göstergelerin değerlendirilmesine katkıda bulunmuĢtur. Alınan geri bildirimler doğrultusunda kazanım ve göstergeler son halini almıĢtır.

Dördüncü Aşamada: "Karar Verme Becerileri Eğitim Programına" uygun kazanım ve göstergeler belirlendikten sonra, programın 5-6 yaĢ çocuklarının karar verme becerileri üzerindeki etkisinin incelenmesini desteklemek amacıyla, araç olarak seçilen kavramlarla yeni program oluĢturulmuĢtur. Etkinlikler belirlenirken okul öncesi dönemde çocukların karar verirken sık karĢılaĢtığı durumlar, karar verme becerisinin aĢamaları, karar verme stilleri ve özellikleri, okul öncesi dönem çocuklarının karar verme becerileri göz önünde bulundurulmuĢtur. Eğitim programı hazırlanırken çocuklara kararlı olma durumu, karar verirken zorlanmama, bağımsız karar verme ve karar verdikten sonra piĢmanlık yaĢamama gibi becerilerin kazandırılması amaçlanmıĢtır. Bu becerilere programda dengeli bir Ģekilde yer verilmiĢtir. Bu amaçla oyun, fen, sanat, Türkçe, okuma-yazmaya hazırlık, drama çalıĢmalarını içeren toplam 24 oturumdan oluĢan eğitim programı hazırlanmıĢtır.

Beşinci Aşamada: Program hazırlandıktan sonra okul öncesi eğitim alanından 3, program geliĢtirme alanından 2 olmak üzere toplam 5 uzmandan, eğitim programının amacına uygun olup olmadığı konusunda görüĢ alınmıĢtır. Uzmanlardan alınan geri bildirimler doğrultusunda program tekrar gözden geçirilmiĢ ve gerekli düzenlemeler yapılmıĢtır. "Karar Verme Becerileri Eğitim Programı" etkinlik planı örneği Ek 3'de, Karar Verme Becerileri Eğitim Programında yer alan eğitim durumlarının haftalara göre dağılımı ise Ek 4'de verilmiĢtir.

Altıncı Aşamada: Etkinlikler için gerekli materyallerin hazırlandığı ve eğitim ortamının düzenlendiği aĢamadır. Uygulanacak eğitim durumuna göre araĢtırmacı; öğrenme merkezlerine, sanat çalıĢması alanlarına, oyun alanlarına, bilgisayar ya da projeksiyon ile ilgili gösterimlere ya da okul bahçesinde gerçekleĢtirilecek çalıĢmalara uygun olarak ortamı düzenleyip, somut ve görsel materyalleri hazırlamıĢtır. Materyallerin özgün, dayanıklı, etkili, güvenli ve eğlence unsuru barındırmasına dikkat edilmiĢtir. Materyallerin çocukların biliĢsel geliĢimlerini destekleyici, karar verme becerilerini harekete geçireci, farklı deneyimler kazandırıcı, çok amaçlı ve sağlam olmasına dikkat edilmiĢtir.

79

Materyallerin hazırlanmasıyla birlikte "Karar Verme Becerileri Eğitim Programı" hazır hale gelmiĢtir.

Karar Verme Becerileri Eğitim Programının Uygulama AĢamaları

Birinci Aşamada:"Karar Verme Becerileri Eğitim Programı" uygulanmadan önce, Amasya Ġl Milli Eğitim Müdürlüğünden gerekli izinler alınmıĢ ve araĢtırmanın deney grubu ve kontrol grubunu oluĢturan 5-6 yaĢ grupların öğretmenleri ile görüĢülmüĢ ve çalıĢma gönüllülük ilkesine göre planlanmıĢtır.

İkinci Aşamada: Deney ve kontrol grubundaki çocukların sınıf öğretmenlerine programın amacı, içeriği ve eğitim süreci hakkında açıklamalar yapılmıĢtır. Deney grubundaki