Hipotez –6: Ankara ili ilköğretim öğrencilerini temsil eden evrenin kimyasal bağ kavramı ile ilgili anlamaları, kimyasal bağların bilimsel tanımlarına uygun değildir.
KKT’in de kullanılan 14, 16, 17 ve 20. sorularda kimyasal bağ ve çeşitleri olan iyonik ve kovalent bağ kavramları sorulmuştur. Ortalama olarak öğrenciler doğru ve yanlış cevap yüzdelerinin yarı yarıya olduğu gözlenmiştir. Tek tek ele alırsak, 14. soruya doğru yanıt verenlerin yüzdesi % 42, yanlış cevap verenlerin yüzdesi % 58’dir.
16.soru yine kendi içinde cevaplarını öğrencinin yazdığı 3 sorudan oluşmaktadır. Bu sorular iyon ve kimyasal bağ kavramlarını içermektedir. Buna göre a seçeneğinde bulunan soruya doğru yanıt verenlerin yüzdesi % 84, yanlış cevap verenlerin yüzdesi ise % 16, b seçeneğine doğru cevap verenlerin yüzdesi % 62, yanlış cevap verenlerin yüzdesi % 38, c seçeneğine doğru cevap verenlerin yüzdesi ise % 79, yanlış cevap verenlerin yüzdesi ise % 21dir. Burada a ve b seçenekleri birbirinin tam tersi sorular olmasına rağmen bu soruların doğru cevap yüzdeleri oldukça farklı bulunmuştur.
17. soruda ise elektron ortaklaşmasına dayanan kovalent bağ kavramı incelenmiştir. Buna göre soruyu, öğrencilerden % 40’ı doğru cevaplarken, % 60’ı yanlış cevaplamıştır. Okul bazında bakıldığında ise toplam yüzde ile birbirlerine oldukça yakın değerler içermektedir.
20. soruda ise hem iyonik bağ hem de kovalent bağ kavramları araştırılmak istenmiştir. Buna göre cevap veren tüm öğrencilerden doğru yanıt verenlerin yüzdesi % 39, yanlış cevap verenlerin yüzdesi % 61 olarak bulunmuştur. Okul bazında bakıldığında ise sonuçların her okulda bulunan öğrenicilerin verdiği cevaplardan doğru cevap yüzdeleri yanlış cevap yüzdelerinden küçük olduğu birbirlerine göre bakıldığında ise sonuçların birbirine yakın olduğu görülür.
Öğrencilerin kimyasal bağı ve kimyasal bağ türlerini nasıl düşündüğünü veya nasıl anladığının tespiti amacıyla mülakatta sorulan soruya göre öğrenciler iyonik ve kovalent bağı karıştırmakta ikisinin sonuncunda da bileşik oluştuğunun farkında
olmasına rağmen bu bileşiklerin birbirinden farkını bilmediği görülmüştür. Kimyasal bağlarla ilgili olarak öğrenci görüşmelerindeki sonuçlar şöyledir;
(Atomların çekirdeğini protonlar ve nötronlar oluşturur. Çekirdeğin etrafında elektronlar vardır. Nasıl oluyor da, iki atom yan yana gelerek bir bağ yapıyor?. Elektronlar birbirini itmez mi? ). Özge: “1. Modelde elektronlarını ortak kullanıyor olabilirler. En dış yörüngelerindeki elektron sayılarının yani ee ………şey, ortak kullanabilmesi için birbirlerini tamamlamaları gerekiyor. Kovalanet bağlı bileşik oluşur. Molekül yapılı bileşik oluyorlar. 2.modeldekiler belki elektron alış verişi diyeceğim, son yörüngesindeki elektronunu verirse hidrojen ne olacak. Hidrojenin galiba kovalent bağ yapması gerekiyordu. Bundan emin değilim. 3. modelde son yörüngesindeki elektron sayısı 1, bu atomda da 1. Bu durumda elektron alışverişi yapmaları gerekiyor. Hidrojen galiba kovalent bağ yapıyordu. İki hidrojen atomu arasında elektron ortaklaşması yaparlar. Kovalent bağ. “ Ayşe: “Elektron ortaklaşması ya da elektron alış verişi yaparak yan yana dururlar. 1. modelde, elektron alışverişi yapacaklar ve iyonlar oluşacak. Bu bağ kovalent bağdır. 2. Modelde elektron ortaklaşması yapacaklar. Yine kovalent bağ yapacaklar. Kovalent bağ hem elektron ortaklaşması hem de elektron alış verişi ile gerçekleşir. İyonik bağ ametal ile metalin birleşmesi ile olur. 3. modelde ise ….. onlar iyonik bağlı bileşik oluşturarak yapacaklar. Kovalent bağ ile kararlı yapıya geçecekler. Oluşan kararlı yapıya da Soy gaz denir.” Pelin: “1 modeli iyonik bağ. Çünkü 2. atomda 1 elektron fazla bunu vermesi gerekiyor. 1 atomunda 1 elektrona ihtiyacı var 2. atom 1. atoma elektron verir. İyonik bağ sonucunda farklı bir maddeyi oluşturur. Yani bileşikler oluşur. 2 modelinde 1. atomun 1 elektrona ihtiyacı var 2.atomun ….… kovalent bağ yaparlar ve elektron ihtiyacını karşılarlar. Birleşerek yeni bir madde yapacaklar. İyonik bağ sonucunda iki madde bir arada olmuyor ayrı ayrı bir arada kalıyor. Ama kovalent bağ birleşerek yepyeni bir madde oluşturuyorlar.” Arda:
“1.model iyonik bağdır. 1.atom 1elektron alacak 2.atom 1 elektron verecek, elektron alışverişi yapacaklar. İkisi de soy gaz elektron düzenine ulaşacak. Hidrojen ametal diğerinde 7 elektron var o da ametaldir. Kovalent bağ yapacaklar. Elektronlarını ortaklaşa kullanacaklar. İkisinin sonucunda da bileşik oluşur.” Ece: “1. model iyonik bağ. İlk elementin bir elektrona ihtiyacı var diğerinin de bir elektron vermeye ihtiyacı var. Metal ametal. O yüzden ikincisi birincisine bir elektron verecek ve kararlı hale geçecekler. Sonunda bileşik oluştururlar. 2. modelde ikisi de 1 elektronunu ortaklaşa kullanacaklar. İlki hidrojen 2 ye tamamlayarak helyuma benzeyecek, 1 elektronu alarak kararlı hale geçecek sonucunda yine bileşik oluşturacaklar.” Tuna: “1. model kovalent bağlı bileşik oluşturabilir. Ortaklaşa elektron kullanacak. Onun için biz ona kovalent bağlı bileşik özelliği taşır diyoruz. Bu da aynı şekilde bu 1 elektronu elektronlarını ortaklaşa kullanacak 3. Modelde de atomlar 1 elektronunu kullanarak kovalanet bağ oluşturacak.” (İyonik bağ nasıl olur?) Tuna: “İyonik bağ, elektron alış verişi ile olur. Mesela 2 tane elektron gerekli olan 2 tane elektron vererek soy gaz haline gelebilecek. Elementlerin birbirlerine elektron alıp vermeleri ile gerçekleşir.”
Öğrencilerin kimyasal bağlarla ilgili kavramları bilgi düzeyinde olmakla beraber elektron ortaklaşması ve elektron alış verişini bildikleri fakat atomların bunu nasıl gerçekleştirdiklerini ifade edemedikleri görülmüştür. Buna göre Hipotez – 6 kabul edilmiştir.