Altı Sigma süreç modelleri

Altı Sigma (DMAIC) ve (DMADV) adımlarını içeren iki temel süreç modeli sunmaktadır. DMAIC, Tanımlama (Define) - Ölçme (Measure) - Analiz (Analyse) - İyileştirme (Improve) - Kontrol (Control), süreç adımlarından oluşan (Şekil 3.6), var olan ürün, hizmet, süreçlerin iyileştirilmesi amaçlı; DMADV, Tanımlama (Define) - Ölçme (Measure) - Analiz (Analyse) - Tasarım (Design) - Doğrulama (Verify) süreç adımlarından oluşan (Şekil 3.7) yeni ürünlerin, hizmetlerin, süreçlerin tasarlanması ve geliştirilmesi amaçlı yaklaşım modelidir 85 .

Şekil 3.6: DMAIC süreç adımları.

Şekil 3.7: DMADV süreç adımları.

DMAIC, kalite ve süreç iyileştirmede yaygın olarak kullanılan yapısal problem çözme yöntemidir. DMAIC, kalite gelişimine farklı yöntemlerin nasıl uyarlanabileceğinin anlaşılmasına yardımcı olan Walter Shewart tarafından geliştirilen “Planla, Uygula, Kontrol Et, Önlem Al yaklaşımının” (Bk. s. 118) genelleştirilmiş halidir 77 .

İstatistiksel araçların etkin bir şekilde kullanılması, DMAIC yaklaşımını yaygınlaştıran, başarılı kılan diğer bir etmendir 64 . Süreçleri mükemmelliğe taşıyacak yöntem, süreçlerin geleneksel yöntemlerden farklı araçlar yardımı ile yönetilebilmesidir 84 .

Kalite iyileştirme araçları ve yöntemlerinin kullanımı, karmaşık sorunların çözüm arayışlarına rehberlik ederek, işlerin, organizasyonların karmaşıklığını azaltır 87 . Altı Sigma yaklaşımında, istatistiksel araç ve tekniklerin uygulanması ile organizasyonların sigma seviyelerinin yükseltilmesi amaçlanmaktadır 88 .

DMAIC süreç adımlarında Altı Sigma’nın yaygın olarak kullandığı kalite kontrol araç ve teknikleri Çizelge 3.11’de sunulmaktadır.

Tanımlama Ölçme Analiz Tasarım Doğrulama

Çizelge 3.11: Altı Sigma kalite kontrol araç ve teknikleri 89 . Araç ve Teknikler D M A I C Affinity Diyagram ♦ ♦ Beyin Fırtınası ♦ ♦ ♦ Sebep-Sonuç Diyagramı ♦ Kontrol Kartları ♦ ♦ ♦ ♦

Kritik Kalite Faktörleri (CTQ) ♦

Bilgi Toplama Formatları ♦ ♦ ♦ ♦

Bilgi Toplama Planları ♦ ♦ ♦ ♦

DOE (Design for Experiments) ♦ ♦

Akış Diyagramları ♦ ♦ ♦ ♦ ♦

Histogram ♦ ♦ ♦ ♦

Hata Türü Etki Analizi (FMEA) ♦ ♦

Gage (R&R) ♦ Hipotez Testi ♦ Kano Model ♦ Pareto Diyagramı ♦ ♦ ♦ Süreç Yeterlilik ♦ ♦ Süreç Sigma ♦ ♦

Kalite Kontrol Süreç Kartı ♦

Regresyon Analizi ♦ Örnekleme ♦ ♦ ♦ ♦ Serpilme Diyagramı ♦ SIPOC Diyagram ♦ Standardizasyon ♦ Paydaş Analizi ♦ ♦

DMAIC süreç modeli aşamaları aşağıda açıklanmaktadır.

Tanımlama Aşaması: Proje ekibi tarafından projenin amacı ve kapsamı tanımlanır. Doğru projenin tanımlanması, önceliklendirilmesi ve seçilmesi gerçekleştirilir 90 . Proje seçimi, kalite çalışmalarının önemli bir adımıdır. Seçilen proje, hizmet veya ürünlerin geliştirilmesinde önemli atılımlar sağlamalıdır. Projenin etkisi iş alanına finansal fayda olarak yansımalıdır 39 . İyileştirme başarısı açısından seçilen projenin yüksek kalite elde etme ve maliyetleri azaltma olasılığı yüksek olmalıdır. Daha kolay kontrol edilebilecek, verinin rahatlıkla toplanabileceği süreçlerle uğraşmak belirlenen hedeflere ulaşmayı kolaylaştırır.

Tanımlama aşaması, dört kritik soruya yanıt arayarak başarılı bir Altı Sigma projesi için çalışma adımlarını belirler 85 :

Hangi sorun ya da fırsat üzerinde yoğunlaşmalıyız?

Hedefimiz nedir? Hangi sonuçları ne zaman elde etmek istiyoruz? İlgili süreç ve sorundan etkilenen veya hizmet alan müşteri kimdir?

Araştırdığımız süreç nedir?

Sorun ifadesi ve amaç ifadesi, birbirine benzer bir çifttir. Sorun ifadesi, ağrı veya belirtileri gösterirken; amaç ifadesi, somut sonuçlar alabilmek için gerekli tedaviyi belirler. Amaç ifadesinde ulaşılmak istenilen nokta tanımlanmalıdır. İstenilen sonuçlar için ölçülebilir bir hedef koyulmalıdır. Projenin bitiş tarihinin ya da en azından sonuçları almak için belirli bir zamanın belirlenmesi önemlidir 85 .

Tanımlama aşamasının çıktıları proje tanım raporu, müşteri gereksinimlerinin tanımlanması, kalite düzeyine ulaşılması için kritik faktörlerin belirlenmesi ve iş süreç haritasıdır 90 .

Tanımlama aşamasında en yaygın kullanılan istatistiksel araçlar ve teknikler: Değer Akış Haritası36_{, Proje Beyanı}37_{, Tedarikçi - Girdi - Süreç - Çıktı - Müşteri Diyagramı}

(SIPOC38), Akış Diyagramları39, Beyin Fırtınası40, Yakınlık Diyagramı41, Kritik Kalite Faktörleri (CTQ42

)’dir.

Ölçüm Aşaması: Ölçüm aşamasının amacı, sürecin mevcut durumunu anlamak ve değerlendirmektir. Kalite, maliyet ve süre ile ilgili ölçüm verileri elde edilir 77 . Mevcut süreç performansının ölçüldüğü, problemin kaynaklarının tespit edildiği aşamadır. Geçerli ve doğru ölçümler olmadan süreç performansını ve gerçekleştirilecek iyileştirmelerin etkilerini belirlemek olanaksızdır. Ölçülemeyen bir durumun ne kadar iyi veya ne kadar kötü olduğu bilinemez. Ölçüm, Altı Sigma’nın temel kavramlarından biridir. Bir süreç ölçülebiliyorsa, o süreç hakkında bilgi sahibi olunabilir, sürecin analizi gerçekleştirilebilir.

Anahtar süreç özellikleri, parametrelerin kapsam ve performansları bu aşamada ortaya konulmaktadır. Proje ilerleme ve hedeflerinin ölçülmesi için ölçümleri kanıtlanmış anahtar göstergeler, süreç yeterlilik ve sigma değerleri ile sürecin mevcut performansı ölçüm aşaması çıktılarıdır 90 .

36 _{Value Stream Mapping} 37 _{Project Charter} 38

Supplier - Input - Process - Output - Customer Diagram

39 _{Flow Diagrams} 40

Mevcut durumun ölçülmesi aşamasında, süreç çevrim etkinliğinin hesaplanması önemli bir çalışmadır. Süreç çevrim etkinliği, bir sürecin bir işe ne kadar etkili çevrildiğinin doğrudan ölçümüdür. Süreç çevrim zamanı aynı zamanda süreç içerisindeki çalışma miktarıyla da bağlantılıdır. Katma değer zamanı süreci şekillendiren, uyarlayan, servis için harcanan zaman olarak düşünülebilir. 77 . Süreç çevrim etkinliği = Katma değer zamanı / Süreç çevrim zamanı

Süreç çevrim zamanı = Süreçteki çalışma / Ortalama çalışma

Ölçüm aşamasında en yaygın kullanılan istatistiksel araçlar ve teknikler: Kontrol Kartları43_{, Histogram, Akış Diyagramları, Sebep-Sonuç Diyagramı}44

, Pareto Diyagramı, Hata Türü Etki Analizi (FMEA45_{), Ölçüm Yeniden Üretilebilirlik}

&Tekrarlanabilirlik (Gage R&R46), Kano Model, Süreç Yeterlilik Analizi47, Örnekleme48_’dir.

Analiz Aşaması: Ölçüm aşamasında elde edilen veriler ışığında, problemin ve hataların nedenleri tek tek analiz edilir. Analiz sonucunda, problem alanları doğru tespit edilerek problemin büyüklüğü sayısal olarak ortaya konulur. Mevcut durum ile ideal durum arasındaki fark yeterince büyük değilse ya da kapatılması halinde önemli bir avantaj sağlamayacaksa bir sonraki probleme geçilir.

Veriler doğrultusunda sürecin analizi ile süreç belirleyicileri tespit edilir. Değişkenliğin genel sebepleri ve özel sebepleri ile iyileştirme için fırsat öncelikleri analiz aşamasının en önemli çıktılarıdır 90 .

Analiz aşamasında en yaygın kullanılan istatistiksel araçlar ve teknikler: Regresyon Analizi49, Deney Tasarımı (DOE50), Histogram, Pareto Diyagramı, Örnekleme. İyileştirme Aşaması: Problemin sebeplerini ortadan kaldırmayı hedefleyen çözümler geliştirilir, uygulanır ve değerlendirilir. Analiz aşamasında analiz edilen veriler sonucunda, tespit edilen kök nedenlerin ortadan kaldırılması için çözümler aranır. Her bir çözüm önerisi için uygulama planları hazırlanır, potansiyel çözümler

43 _{Control Charts}

44 _{Cause and Effect Diagram}

45 _{Failure Modes and Effects Analysis} 46

Gage Reproducibility & Repeatability

47 _{Process Capability Analysis} 48 _Sampling

geliştirilir. Hata durumları değer olarak belirlenir. Potansiyel çözümler ile pilot uygulamalar gerçekleştirilir. Problem çözümünde çok etkin olan deney tasarımları sayesinde önemli süreç girdilerinin optimizasyonu sağlanarak süreç çıktısının mükemmele yaklaştırılmaya çalışıldığı aşamadır.

İyileştirme için optimum süreç, iyileştirmenin uygulanması için gerekli kilit iş / görevler (iş dökümü), iyileştirme aşamasının çıktılarıdır 90 .

İyileştirme aşamasında en yaygın kullanılan istatistiksel araçlar ve teknikler: Beyin Fırtınası, Süreç Yeterlilik Analizi, Süreç Sigma51_{, Deney Tasarımı , Akış}

Diyagramları, Paydaş Analizi’dir.

Kontrol Aşaması: Süreç yeterliliğinin sağlanması, kâr elde edilmesi, kazançların sürdürülmesi ve projenin kapatılıp sonuçlandırılması aşamasıdır. Planlanan süre boyunca performans göstergeleri izlenir. Eğer gerekliyse çözüme ilişkin yeni hedefler konulur, bu hedeflere ulaşmak için ayarlamalar yapılır. İyileştirmenin gerçekleştirilmesi durumunda amaç, süreci kontrol etmek ve sürecin devamlılığını sağlamaktır.

Kontrol aşamasında en yaygın kullanılan istatistiksel araçlar ve teknikler: Kontrol Kartları, Akış Diyagramı, Örnekleme, Histogram, Kalite Kontrol Süreç Kartı’dır.

3.6 Yerinde Yapım Tekniklerinin İyileştirilmesinde TRIZ ve Altı Sigma