Akustik Kalite

Yapılar için akustik konfor yapı ve hacim akustiği olarak ele alınmaktadır. ISO 16283-3 “Acoustics - Field Measurement Of Sound Insulation In Buildings and Of Building Elements” standardının normal saydığı gürültü düzeyi 58 dB’dir [99]. Bu değerin üzerindeki sesler kullanıcıların akustik açıdan konforsuz hissetmelerine neden olmaktadır. Yapı içerisindeki akustik konforu belirleyen gürültü kaynakları üç grupta sınıflandırılabilir. Dışarıdan gelen gürültüler, birimler arasındaki aktivitelerden kaynaklı sesler ve yapı servis sistemleri (asansörler, HVAC, vb.) bu kaynakları oluşturmaktadır. Yapıların işlevine göre değişiklik gösteren kabul edilebilir gürültü sınır değerleri “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”ne göre konutlar için kullanım alanlarında herhangi bir faaliyet olmadığı durumlarda pencerenin kapalı olması halinde; yatak odaları için 35 dBA ve yaşam alanları için 45 dBA’dır. Pencerenin açık olması durumunda ise sırasıyla bu değerler 45 ve 55 dBA’dır [100].

Her yapının kullanıcısına yönelik gürültü önleyici tedbirlerin alınmasına dikkat edilirken tüm yapıların bir araya gelmesiyle oluşan dış çevrenin gürültü kontrolüne de dikkat edilmelidir. Yüksek yapıların kent merkezlerinde inşa edilmesinin bir nedeni olan kolay ve geniş ulaşım ağına sahip olma, trafiğin yarattığı gürültü nedeniyle yapıların konfor seviyesinin düşmesine de neden olmaktadır. Yapıların gürültü açısından tasarımını etkileyen parametreler; yapının yönlenmesi, gürültü kaynağına olan uzaklık, gürültü kaynağı ve çevresindeki diğer yapılara göre konumu ve formudur [101]. Bu parametreler doğrultusunda yüksek konutların tasarlanmasında yapı ve hacim akustiği açısından farklı önlemler alınmalıdır.

Ses yalıtımı sağlamak için yapı kabuğunun kütlesinin fazla olması gerekirken ses dalgalarını emmek içinse esnek olmalıdır. Yüksek yapılarda kullanılan giydirme cephelerin bu performansı artan yükseklikler karşısında elde etmesi zordur. Bu nedenle cephe sisteminde kullanılan camların standart camlardan farklı olması gerekmektedir. Normal tek camlı pencerelerle karşılaştırıldığında çok katmanlı pencere üniteleri daha yüksek ses yalıtım özelliğine sahiptir. Ancak bu değer ortalama olarak 32 dB üzerine çıkamamaktadır. Bu durumda pencerelerden gelecek gürültülere karşı yeterli yalıtımın sağlanması için cam kalınlıklarının veya iki cam arasındaki mesafenin arttırılması gerekir [102]. Tablo 3’de görüldüğü üzere, cam kalınlıklarındaki artışın, laminasyon ve çift cam kullanımlarının, gürültü kontrolünde sınırlı katkıları olurken, cam aralığının 20 cm ya da

55

daha fazla bir genişliğe ulaşması ses yalıtımında önemli gelişmelere yol açabilmektedir. Her iki camdan birinin kalınlığı diğerine nazaran %33 oranında arttırılması durumunda ise ses geçirgenliği bir miktar daha azalabilmektedir [102].

Tablo 3. Çeşitli camların gürültü yalıtım değerleri

Cam Türü Yalıtım Değeri

12 mm tek cam 31 dB

10 mm tek cam 30 dB

6 mm tek cam 27 dB

(6+12+6) mm düzeninde oluşturulmuş çift cam 29 dB (6+200+6) mm düzeninde yerleştirilmiş aralıklı cam 41 dB

6 mm laminasyonlu cam 29 dB

Çift camların da yeterli ısı ve ses yalıtımı sağlayamaması nedeniyle cephe sisteminde çift cidar uygulaması ile gürültü kontrolü sağlanmaya çalışılmaktadır. Çift cidarlı cephelerde dış ortam kaynaklı gürültüler, iki cidar arasındaki tampon bölge sayesinde, kullanılan cam türüne, katmanları ile kalınlıklarına ve geliştirilen detaylara bağlı olarak değişen düzeylerde büyük ölçüde yalıtılabilir. Böylece sistemin yapı kabuğuna ortalama 13 dB ek yalıtım katkısı bulunmaktadır [103]. Ses yalıtım mekanizması dış ortamdan gelen sesin önce dış camda daha sonra ise iç yüzey camlarda ve opak yüzeylerde ses geçişini azaltacak şekilde kurgulanmıştır. Kullanılan cam ünitelerinin de ayrı ayrı ses yalıtım değeri yüksek camlar olması bu geçişi daha da azaltmaktadır. Çift cidarlı cephede iç yüzeyde havalandırma ya da tampon bölgeye erişim için açılan her pencere ve kapı boşluğu yalıtım performansını ise düşürmektedir. Ayrıca iyi bir şekilde tasarlanmayan çift cidarlı cephelerde yapı içi kaynaklı gürültülerden dolayı akustik konfor olumsuz etkilenebilmektedir [89]. Burada çift cidar sistemin nasıl oluşturulduğu önem kazanmaktadır ve ideal akustik konfor için yapının dış yüzeyi boyunca kesintisiz devam etmeyen kutu ve şaft-kutu pencereler kullanılmalıdır [104].

Yüksek konutlarda iç ortamın hava kalitesini artırmak için kullanılan HVAC sistemler bir iç gürültü kaynağı olarak mekânın akustik konforu için dezavantaj oluşturabilmektedir. Ofis olarak kullanılan yüksek yapıların gürültü seviyesi eşik değeri konuta göre 15 dB daha fazla olması, bu sistemlerin konutlarda kullanılması durumunda

56

kullanıcı konforunun daha çok olumsuz etkilenmesine neden olmaktadır. Gelişen teknolojiyle birlikte yüksek yapılardaki taşıyıcı elemanlar hafiflerken kanal hava hızları artmış, makine odaları daha küçük planlanırken sistemlerin çalışma hızı da artmıştır. Bu durum mekanik ve HVAC sistemlerden kaynaklı olan gürültüyü çoğaltmıştır [105]. Sistemin kendisinin gürültü kaynağı olmasının yanında havalandırma kanallarının sürekliliği sebebiyle bir ortamdaki sesin başka bir ortama bu kanallar yoluyla iletimiyle iç ortamın akustik konforu olumsuz etkilenmektedir. Bu durumu önleminin yolu ise iklimlendirmenin mekanik olmaksızın mümkün olduğu kadar doğal havalandırmayla sağlanmasıdır. Eğer HVAC sistem kullanılıyorsa gürültülerin önüne geçmek için uygun yalıtımların sistem boyunca kesintisiz olarak yapılması gerekmektedir. Ayrıca bağımsız birimleri biraya getiren yüksek konut yapılarında iki konut arasındaki ortak duvarın da akustik konforu sağlamaya yönelik gürültü iletimini engelleyici ses yalıtımı tedbirleri alınarak tasarlanması ve inşa edilmesi de oldukça önemlidir.