2.2. AKTİF İŞGÜCÜ PİYASASI POLİTİKALARININ GENEL
TANIMI VE AMAÇLARI
AİPP’ler devlet tarafından uygulanması sağlanan ve işsizlerin işgücü piyasasına girişlerini veya işgücü piyasasında kalışlarını kolaylaştıran her türlü müdahale olarak ifade edilebilir.
Daha geniş tanımı ile AİPP’e işgücü piyasasına erişimi kolaylaştırmak ve istihdamı arttırmak için danışmanlık faaliyetlerinin, istihdam edilebilirliği arttırmak ve mevcut istihdamı korumak için mesleki eğitim faaliyetlerinin, işgücü talebini arttırmak için sağlanan destekler ve kamu istihdam alımlarının yapıldığı program türlerinin bütünü olarak ifade edilmektedir.
36
AİPP’lerin temel hedefini; istihdamı korumak ve arttırmak, işsizliği azaltmak, işgücü piyasasının etkinliğini arttırmak, işsizlik süresini kısaltmak oluşturmaktadır.50
Bu doğrultuda iş bulma zorluklarının giderilmesi, işgücü piyasasına girişin kolaylaştırılması, işgücü hareketliliğinin sağlanması, işgücünün niteliklerinin arttırılması amaçlanmaktadır.51
Aktif istihdam politikalarının amaçlarının başında insan gücünü geliştirmek ve ekonomik büyümeyi destekleyerek işgücünün yapısal değişmelere uyum sağlamasını kolaylaştırmak gelmektedir.52
Bu amaç doğrultusunda beşeri kaynakların geliştirilmesi, ekonomik büyümenin teşvik edilmesi, risk grubunda yer alan işsizlerin istihdam edilebilirliğinin ve imkânlarının artırılarak sosyal eşitliğe katkıda bulunulması, durgunluk dönemlerinde istihdamın istikrarlı kılınması genişleme dönemlerinde ise işgücü piyasaları ile ilgili darboğazların giderilmesi hedeflenmektedir.53
Ayrıca AİPP’ler ile işgücünün farklı piyasalara geçişkenliğini sağlamak ve bireylerin iş deneyimlerini arttırarak istihdam edilebilirlikleri hususundaki belirsizlikleri ortadan kaldırmak da amaçlanmaktadır.54
AİPP’lerin bir diğer amacı da işgücü piyasasına girişte adil bir yapının oluşmasını sağlamaktır. Bazı işçiler kolayca iş bulabilirlerken, bazılarının iş bulabilmeleri kolay olmamaktadır. Bunun sebebi ise işgücü piyasası koşulları, işverenlerin ön yargılı tavırları ve bilgi eksikliği olarak sıralanabilir. Aktif istihdam politikaları iş bulma imkânı zor olan bireylerin istihdam imkânlarını arttırarak bu eşitsizliğin giderilmesi yoluyla sosyal eşitliğe katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.55 Kısacası AİPP’ler işsizlerin işgücü piyasasına girişte fırsat eşitliğini sağlamaktadır.
50
Sanal, M. Engin; Bir Aktif İstihdam Politikası Aracı Olarak Toplum Yararına Çalışma Programlarının Edirne İlinde 2009 - 2011 Yılları Arasındaki Uygulaması Ve Programlar Bitmeden Ayrılan Katılımcılara Yönelik Analiz”, Sosyal Bilimler Metinleri, ISSN 1308-4453, No: 02, 2014, s.2.
51
Işığıçok, Özlem- Burak Faik, Emirgil,; “Aktif işgücü Piyasası Politikaları Ve Mesleki Yetiştirme: İşgücü Yetiştirme Kursları’nın Etkinliğinin Bursa ili Örneğinde İncelenmesi”, Sosyal Siyaset
Konferansları Dergisi, Sayı 57, 2009 , s.217.
52Biçerli, Mustafa Kemal; Aktif İstihdam Politikaları İşsizliği Azaltır mı?, Çimento İşveren Dergisi, cilt: 19, sayı: 6, Kasım 2005; s2.
53 Korkmaz, Adem- Tetik, Alim- Avsallı, Hüseyin; “İşizlikle Mücadelede Uygulanan Aktif Emek Piyasası Politikaları Genel Olarak Dünya’da ve Türkiye’de”, Dayanışma Dergisi, sayı 116, Ankara Ekim 2012, s.42.
54Biçerli; a.g.m., s2.
37
Tablo 3 Aktif İşgücü Piyasası Politikalarının Amaç ve Hedefleri
AİPP Amaç Hedef
Kamu İstihdam Hizmetleri ve Danışmanlık Faaliyetleri İşgücü piyasasına ve açık işlere erişimin kolaylaştırılması, uygun eşleştirmenin sağlanması, iş arama becerisinin
geliştirilmesi
Özellikle geçici işsizliğin azaltılması, işgücü piyasasının etkinliğinin arttırılması, işgücü piyasasına girişte fırsat eşitliğinin sağlanması
Mesleki Eğitim Faaliyetleri
İşgücünün niteliğinin arttırılması, mesleki ve coğrafi hareketlilik sağlanarak verimliliğin arttırılması, bireylerin iş deneyimlerinin arttırılması
İstihdam ve gelirin arttırılması, özellikle dezavantajlı grupların işsiz kalma riskinin azaltılması, istihdam edilebilirliğin arttırılması, işgücü piyasasının etkinliğinin arttırılması, işgücü arzının arttırılması
Kamu
İstihdamı/Toplum Yararına
Programlar
İşgücünün niteliğinin korunması, işgücü talebinin arttırılması
İşsizliğin özellikle uzun süreliği işsizliğin azaltılması Sübvansiyon Uygulamaları İşgücü talebinin arttırılması, eşleştirme sürecinin geliştirilmesi
İstihdamın ve gelirin arttırılması, işsizliğin azaltılması, istihdamın korunması İş Kurma Programları İşgücü talebinin arttırılması, işgücünün niteliğinin arttırılması
İşsizliğin azaltılması, istihdamın ve gelirin arttırılması
Kaynak: Yazar tarından oluşturulmuştur.
AİPP’ler farklı işsizlik türlerine göre farklı programlar uygulayarak işsizlik sorununu çözmeyi hedeflemektedir.56
AİPP’ler içerisinde yer alan programların bazıları işgücünün talep yönünü etkilerken bazıları da arz yönünü etkilemektedir. Kamu istihdam hizmetleri ve danışmanlık faaliyetleri ile mesleki eğitim faaliyetleri işgücü arzını, kamu istihdamı/TYP ile sübvansiyon uygulamaları işgücü talebini arttırmayı sağlamaktadır. İş kurma programları ile hem işgücü arzının hem de işgücü talebinin arttırılabileceği düşünülmektedir.
Aktif işgücü piyasası politikaları mesleki ve coğrafi hareketliliği sağlamak için hem sektörler ve meslekler arasında değişimi sağlayacak hem de işgücü arzını arttıracak programları da içermektedir. Böylelikle AİPP’ler işlerin düşük verimli sektörlerden yüksek verimli sektörlere yeniden bölüşümünü sağlayacak bir politika aracı olarak görülmektedir.57
56
Yrd. Doç. Dr. Sanal M. Engin;” Aktif İstihdam Politikaları”, Toprak İşveren Dergisi, Sayı 99, İstanbul Eylül 2013, s.1.
57
Dertli, Nail; “Aktif İstihdam Politikaları- Eleştirel Bir Yaklaşım, Ankara Üniversitesi, Yüksek
38
AİPP’lere ait çeşitli sınıflandırmalar mevcuttur. Bu çalışmada AİPP’ler 5 başlık altında incelenecektir. Bunlar;
Kamu İstihdam Hizmetleri ve Danışmanlık Faaliyetleri, Mesleki Eğitim Faaliyetleri,
Kamu İstihdamı/Toplum Yararına Programlar (TYP), Sübvansiyon Uygulamaları,
İş Kurma Programlarıdır.
Bir sonraki bölümde İŞKUR tarafından yürütülen AİPP’ler yukarıda sıralanan 5 madde halinde incelenecektir.