Akasya Ağacı

Akasya ağacı hem Yahudilikte130 ve hem de masonlukta önemli bir semboldür. Yahudilikte ve Hristiyanlıkta ölümsüzlüğün sembolü olan akasya131, masonluğun da değerli bir ağacı olup, masonluğun kurucusu Hiram Usta‟nın mezarı üzerinde yaprakları gece eğilip, gündüz göğe doğru bakan, odunu çürümeyen bu ağaç nura kavuĢmağa çalıĢan masonun timsalidir. Fransa‟da 1902‟den beri, bu isimde bir mason risalesi neĢredilmektedir132

. Ayrıca Mason Diktatörlüğü isimli eserde, masonların mabetleri tarif edilirken Ģu ifadelere yer verilmekte ve bu mabetlerde bulunan akasya ağacına dikkat çekilmektedir: “Doğu, batı ve güneyde üç penceresi

vardır. Nazırların önlerinde oturdukları ve J ve B harflerini taşıyan iki direğin başları akasya yaprakları ile örtülüdür, tepelerinde yarık narlar

130

Kutsal Ahit sandığı akasya ağacından yapıldığı için Yahudiler bu ağaca kutsiyet verirler. Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 37.1.

131 _{Wilkinson, a.g.e., s. 95.}

bulunur”133. Michel ayrıca mason localarından birinin de Akasya Locası olduğunu ifade etmektedir134

. Akasya locaları135 hakkında geniĢ malumat veren Ġlhami Soysal da bu bilgiyi doğrulamaktadır136

. Ayrıca masonlar tarafından Akasya isimli bir de dergi çıkarılmıĢtır137

. Akasyanın masonlar için simgesel önemi haiz bir bitki olduğunun bir delili de Mimar Sinan Dergisi tarafından yayınlanan, büyük mason üstadı Hayrullah Örs‟ün mezarı baĢındaki anma merasimindeki anlatımdır. Buna göre, 6 Kasım 1977 Pazar günü masonlar Hayrullah Örs kardeĢlerinin, akasya dalları ve rengârenk çiçeklerle süsledikleri mezarı baĢında toplanmıĢlar ve Ebedî MaĢrıka intikal eden Büyük Üstatlarının izhar etmiĢ bulunduğu arzusuna uyarak, ittihat zinciri kurmuĢlardır138

.

Masonluk aslında efsanelerden beslenen bir anlayıĢ ve inanıĢtır ve bu efsanelerin tamamına yakının kaynağı Yahudi kültüdür. Bir mason efsanesine göre, masonluğun kurucusu olan Hiram Usta öldükten sonra gömülmüĢ ve cesedinin gömülü olduğu yerin kolayca bulunabilmesi için de üzerine bir akasya dalı dikilmiĢtir. Bu ritüel Ģu ifadelerle anlatılmıĢtır: “Hiram, efsanede,

öldürücü darbeyi yedikten sonra düşer. Masonik ritüelde aday, işte o zaman, tabuta yatırılır, üzerine siyah bir örtü, bunun üzerine de bir akasya dalı konur”139.

Akasya aynı zamanda Tevrat‟ta ismi geçen kutsal bir ağaçtır. Bu ağacın ismi Tevrat‟ta birçok yerde geçmektedir. ġöyle ki:

 Üzerinde buhur yakmak için akasya ağacından bir sunak yap140.

 Kırmızı boyalı koç derisi, akasya ağacı…141

133 _{Michel, a.g.e., s. 186.} 134 _{Michel, a.g.e., s. 234.}

135_{Bu localardan bir tanesi de 1910 senesinde Türkiye Büyük Locasına katılmıĢ olan Bizansiyo}

Risorta locası olup, 1925 senesinde ismi değiĢerek Akasya Locası olmuĢtur. Bu locanın lisanı Fransızcadır ve ilk üstadı da Mustafa Baha‟dır.

136 _{Soysal, a.g.e., s. 70.} 137 _{Soysal, a.g.e., ss. 70-71.} 138

Mimar Sinan Dergisi, Ġstanbul, 1978, S. 26, s. 6.

139 _{Koray, a.g.e., s. 104.}

140 _{Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 30.1.} 141 _{Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 35.5.}

 Sırıkları akasya ağacından yap, altınla kapla. Masa onlarla taşınacak142

.

 Konut için akasya ağacından dikine çerçeveler yap143

.

 Konutun bir yanındaki çerçeveler için beş, öbür yanındaki çerçeveler için beş, batıya bakan arka tarafındaki çerçeveler için de beş olmak üzere akasya ağacından kirişler yap144

.

 Dört gümüş taban üstünde duran akasya ağacından altın kaplı dört direk üzerine as. Çengelleri altın olacak145

.

 Perdeyi asmak için akasya ağacından beş direk yap, altınla kapla. Çengelleri de altın olacak. Direkler için tunçtan beş taban dök146

.

 Sunağı akasya ağacından kare biçiminde yap147

.

 Sunak için akasya ağacından sırıklar yap, tunçla kapla148

.

 Üzerinde buhur yakmak için akasya ağacından bir sunak yap149.

 Sırıkları akasya ağacından yap ve altınla kapla150

.

 Gümüş ve tunç armağanlar sunan herkes onları Rabbe adadı. Herhangi bir işte kullanılmak üzere kimde akasya ağacı varsa getirdi.151

 Konut için akasya ağacından dikine çerçeveler yaptı.152

 Konutun bir yanındaki çerçeveler için beş, öbür yanındaki

çerçeveler için beş, batıya bakan arka tarafındaki çerçeveler için de beş olmak üzere akasya ağacından kirişler yaptı153

. 142 Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 30.5. 143 _{Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 26.15.} 144 _{Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 26.26.} 145 Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 26.32. 146 Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 26.37. 147 _{Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 27.1.} 148 _{Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 30.1.} 149 _{Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 27.6.} 150 Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 30.5. 151 _{Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 35.24.} 152 _{Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 36.20.} 153 _{Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 36.31.}

 Perde için akasya ağacından dört direk yaparak altınla

kapladı. Çengelleri de altındı. Direkler için dört gümüş taban döktü154

.

 Besalel Ahid Sandığı'nı akasya ağacından yaptı155

.

 Besalel akasya ağacından bir masa yaptı156

.

 Sırıkları akasya ağacından yaparak tunçla kapladı157

.

 Böylece akasya ağacından bir sandık yaptım. Öncekiler gibi iki taş levha kestim. İki levhayı da alıp dağa çıktım158

.

 Sırıkları akasya ağacından yaptı, altınla kapladı159

.

 Besalel yakmalık sunu sunağını akasya ağacından kare biçiminde yaptı160

.

Yukarıdaki Tevrat ayetlerinden de görüldüğü üzere akasya ağacı Yahudilik için son derece önemli bir semboldür. Masonluğun kurucusu Hiram Usta‟nın Tevrat‟ta ismi geçen ilham kaynağı Adoniram‟dır161

. Adoniram angaryacıların baĢı ve Süleyman Peygamberin hizmetkârıdır. Adoniram‟ın, üç kalfa tarafından öldürüldükten ve bir dağ baĢına götürülüp gömülmesinden sonra, yerini kolayca bulabilmek için üzerine akasya ağacı dikilmiĢ olması ve Süleyman Peygamberin hizmetinde bulunanların Adoniram‟ı bu akasya dalı sayesinde bulmuĢ olmaları162

, bu bitkiye izafe edilen kutsiyetin bir ifadesidir.

Bülbüldere Mezarlığının Sabetayistlere mahsus bölümünde çok sayıda akasya motifli mezar taĢı bulunmaktadır. Bunlardan üç tanesi numune olarak aĢağıda gösterilmiĢtir. 154 Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 36.36. 155 Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 37.1. 156 _{Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 37.10.} 157 _{Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 38.6.} 158 _{Tevrat, Yasanın Tekrarı, 10.3.} 159

Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 37.15.

160 _{Tevrat, Mısır‟dan ÇıkıĢ, 38.1.} 161 _{Tevrat, I. Krallar, 4.6.} 162 _{Naudon, a.g.e…, ss. 18-19.}

Fotoğraf 23. Akasya dalı motifli mezar taĢları- Bülbüldere Mezarlığı (Fotoğraf Yılmaz Altunsoy)

Fotoğraf 24. Akasya dalı motifli mezar taĢları- Bülbüldere Mezarlığı (Fotoğraf

Yılmaz Altunsoy)

Bülbüldere Mezarlığındaki akasya motifli mezar taĢlarının benzerleri, Amerika‟daki Yahudi mezar taĢlarında da görülmektedir.

AĢağıdaki fotoğraflardan da görüleceği üzere, Amerika‟daki Yahudi ve mason mezarlıklarında bulunan mezar taĢlarında akasya motifi sıkça kullanılmakta ve bu haliyle Bülbüldere Mezarlığındakilerle benzerlik arz etmektedir.

Fotoğraf 25. Akasya dalı motifli mezar taĢları- Bet Abraham Yahudi Mezarlığı –

Newyork / Brooklyn (Fotoğraf https://odatv.com/bulbulderesi- mezarliginin-gizli-kalmis-sirlari-

0703101200.html)

Fotoğraf 26. Akasya dalı motifli mezar taĢları- Texas State Mason Mezarlığı163 (Fotoğraf https://odatv.com/bulbulderesi-

mezarliginin-gizli-kalmis-sirlari- 0703101200.html)

Bülbüldere Mezarlığındaki Sabetayist zümrenin kabirlerinde bulunan akasya motiflerinin gerek Yahudi inancı ve mason ritüel ve simgeleri arasında önemli bir yer tutması ve gerekse de Amerika‟da bulunan Yahudi ve mason mezarlıkları ile olan benzerlikleri, bu zümrenin dini inanç ve aidiyetleri konusunda bizlere fikir vermektedir.