AHY Faize Duyarlı Portföy Yapısı

AHY’nin portföy yapısı finansman portföyü ve yatırım portföyü olmak üzere iki ayrı şekilde incelenebilir. Finansman portföyü vade yapısı olarak uzun vadeli, faiz yapısı olarak ise sabit ve değişken özellik taşımaktadır ve yatırım portföyü kısa vadelidir ve sabit faiz yapısına sahiptir. Faiz ve vade yapılarının portföyler özelinde farklılık arz etmesi, portföylerin beraber ele alınmasını ve yönetilmesini engellemektedir. Dolayısıyla, AHY’nin mevcut durumu değerlendirildiğinde, finansman ve yatırım portföylerinin ayrı değerlendirilmesi ve yönetilmesi gerekmektedir.

AHY’nin finansman portföyü, uçak kiralama anlaşmalarından doğan borçları ve kredi borçlarını içermektedir. Uçak kiralama çeşitleri konusunda herhangi bir sınırlama söz

konusu değildir. AHY değişken faiz veya sabit faiz ödemeli finansal veya operasyonel kiralama anlaşmaları yapabilmektedir. Kiralama anlaşmaları USD veya EUR üzerinden gerçekleşmektedir. AHY’nin riski azaltmaya yönelik genel anlamda çalışmaları olmakla birlikte bu tür anlaşmalardan doğan döviz ve faiz riski bulunduğu görülmektedir. Döviz riski, farklı para birimleri cinsinden oluşan gelir ve giderler göz önünde bulundurularak elde bulundurulan nakit tutarının para birimi oranını geçmişte oluşan giderlerin para birimleri oranıyla olabildiğince eşit hale getirmek suretiyle doğal riskten korunma stratejisi ile yönetilmeye çalışılmaktadır. Faiz riski, dolaylı olarak sabit faiz ödemeli kiralama anlaşmaları ile yönetilmeye çalışılmaktadır. Hali hazırda sabit ve değişken faiz ödemeli kiralama anlaşmalarının şimdiki değerlerinin birbirine oranı yaklaşık yarı yarıyadır. AHY tarafından kullanılan banka kredisi uçak finansmanının belli bir kısmını karşılamak için kullanılmaktadır. Genellikle bankalar ile kiralama anlaşmalarının bir kısmı hem kiralama hem de kredi içermektedir. Bunun temel sebebi Airbus ve Boeing gibi firmaların ülkeleri, uçağın yaklaşık yüzde 80-85’lik kısmına Eximbank garantisi sağladıklarından dolayı, finansmanda iki ayrı farklı oranlarda borçlanma oluyor.

AHY yatırım aracı olarak, banka mevduatını tercih etmektedir. Buradaki amaç riski en aza indirerek nakit varlıkların getirisini maksimize etmektedir. Yaratılan fazla fon, uluslararası bankalar yardımı ile transfer edilerek merkezileştirilmektedir. Fazla fon mümkün olduğu sürece, paranın zaman değeri ve alternatif maliyeti değerlendirilerek finansal ürünler aracılığı ile değerlendirilmelidir. Gecelik mevduat ile bir yıllık mevduat arasında değişen farklı vade yapısına sahip banka mevduatları, nakit fonun yatırım olarak değerlendirilmesinde kullanılmaktadır. Yatırım portföyündeki vade yapıları finansman portföyü dikkate alındığında kısa vadeli olarak değerlendirilebilir.

Sonuç olarak yatırım ve finansman portföylerinin farklı değerlendirilmesi ve yönetilmesi durumunu portföylerin faiz ve vade yapıları belirlemektedir. Dolayısıyla faiz riskinden korunma stratejileri de aynı şekilde her bir portföy için ayrı ayrı düşünülmeli ve uygulanmalıdır. Finansal kuruluşlarda olduğu gibi, tek bir portföy varmış gibi davranarak, vade yapıları arasındaki uyumsuzluğu giderecek şekilde faiz oranı riskinden korunma

yaklaşımı uygulamak, AHY’nin faaliyet ve ihtiyaçları göz önüne alındığında anlamsız kalmaktadır.

4.6.4. Kredi Riski

Özellikle son ekonomik krizin oluşturduğu yeni finansal ortamda finans dışı sektörün fonlama ihtiyaçları, bankalar ve diğer finansal kuruluşlar tarafından ancak kısa vadelerde ve yüksek maliyetlerde karşılanabilmektedir. 170Böylesine bir ortamda bankalar likidite riskine yönelik çok ciddi yenilikler ve değişiklikler yaparak risk iştahlarını revize etmişlerdir. Bundan dolayı da finans dışı şirketlerin finansal operasyonlarında daha fazla dikkatli olmaları ve temkinli davranmaları gerekmektedir.

AHY, banka ilişkilerini ve hesaplarını olduğu kadar, kendisi, satış ofisleri ve iştirakleri için banka masraflarını ve tazminatlarını da bir arada yöneterek merkezi bir nakit ve likidite yönetimi kurmakla yükümlüdür. Tüm ilişkiler ve hesaplar hakkında doğru ve tam bilgi sahibi olabilmek ve bankaların AHY’ye sunduğu hizmetleri değerlendirebilmek amacıyla, karşı taraflarla ilişkiler resmi bir şekilde takip edilmelidir. AHY, banka ilişkilerini ve hesaplarını verimli bir şekilde yönetebilmek için kredi riskini etkin yönetmeleridir.

Kredi riski kontrol stratejisi çerçevesi, temelde tüm ilgili iş birimlerinden teknik ve iş gereksinimlerinin toplanmasını ve bankalara gönderilecek teklif isteklerine entegre edilmesini öngörmektedir. Bu nedenle finansman birimi AHY’nin fonlama ve ticari bankacılık gereksinimlerini belirlemektedir. Belirlenen şartlara göre bankalardan alınan teklifleri değerlendirmek amacıyla karşılaştırmalı bir kontrol yapılmaktadır. Kontrole istinaden, AHY’nin fonlama ve ticari bankacılık gereksinimlerini karşılayacak bankanın seçilmesi amacıyla oluşturulan kriterler üzerinde karşı taraflarla yapılan pazarlıklar ve maddelerin düzenlenmesi ile en iyi teklif seçilmektedir.

Seçilen bankalarla yapılan işlemler sırasında, finansman birimi anlaşılan hizmetlerin

170_{Richard Barfield ve Shyam Venkat, “Liquidity risk management”, Journal of Global Perspectives on}

sunulduğundan ve AHY’nin ihtiyaçlarını en uygun maliyetle karşıladığından emin olmak amacıyla banka ilişkilerini aktif bir şekilde yönetmektedir. Bankalarla yapılan işlemler sonucunda, finansman birimi, yine kendi ve hazine birimi tarafından verilere istinaden her banka için performans raporları hazırlamaktadır. Finansman birimi, bu amaçla, AHY’nin ana ve destek banka ilişkilerinin yıllık olarak değerlendirilmesini sağlayacak AHY’ye özel bir kriter seti belirlemiştir ve ilişkide olduğu tüm bankalar için bu yıllık gözden geçirmeyi gerçekleştirmekte ve gerektiği durumlarda öneriler getirmektedir.

Kredi (likidite) riski, AHY’yi iş hedeflerini gerçekleştirmekten alıkoyacak kısa, orta ve uzun vadeli nakit giriş ve çıkışları göz önüne alındığında, AHY’nin nakit pozisyonundaki ve bu bağlamda yatırım portföyündeki değişikliklerden kaynaklanan risk olarak tanımlanmaktadır. AHY’nin tedbirli bir kredi (likidite) risk yönetimi uygulaması, yeterli miktarda nakit ve faiz getirisi olan mevduat bulundurma ve uygun miktardaki kredi olanaklarından faydalanarak fonlama olanağını hazır bulundurmak imkanı sağlamaktadır.

4.6.4.1. Nakit Girişleri

Nakit girişleri, temel olarak yolcu bilet satışları ile kargo ve posta taşımacılığı servislerinden kaynaklanmaktadır. AHY, iç ve dış hatlarda farklı kanallardan bilet satışı gerçekleştirmektedir: AHY bilet satış ofisleri, acenteler (IATA üyesi olan ve olmayan), İnternet ve Çağrı Merkezi. Bilet ücretleri nakit olarak veya kredi kartı ile ödenmektedir.

Hazine birimi, döviz cinsi bazında harcamaları oransal olarak takip etmeli, nakit pozisyonunu bir aylık süreçte bu oranlara uygun olarak tutmaya çalışmalıdır. Bu izleme çalışması, satış ofisleri ve diğer satın alma birimlerinin Hazine birimi’ni ödemeler konusunda önceden ve düzenli olarak bilgilendirmeleri sayesinde gerçekleşecektir. Bu sayede, kısa ve uzun vadeli nakit pozisyonu tahmini düzgün bir şekilde yapılabilecektir.

Tablo 12 Gelirler Tablosu (%)

2008 2009

Yolcu İç Hat 31.0 31.8

Yolcu Dış Hat 55.3 56.3

Toplam (Sadece Yolcu) 86.3 88.1

Kargo İç Hat 0.4 0.5

Kargo Dış Hat 7.3 6.2

Tarifeli Olmayan Hizmetler 0.9 1.2

Diğer Gelirler 5.0 4.1

Toplam (Yolcu Dışı) 13.7 11.9

Kaynak: Araştırma sonuçlarından derlenmiştir.