Afyonkarahisar İli Nüfusunun Yapısal Özellikleri

Turizm araştırmalarında nüfusun yaş yapısını tanımak büyük önem taşır. Herhangi bir yerdeki nüfusun yaş yapısı; doğal nüfus artışı ve aldığı göç hareketleriyle yakından ilişkilidir. Yapılan araştırmalarda özellikle genç nüfusun turizme daha yatkın olduğu, turizm hareketlerine katıldığı, turist ile iletişim kurmaya meraklı olduğu belirtilirken, kırsal kesimdeki yaşlı nüfusun ise turizme ilgisinin daha az olduğu kabul edilmektedir (Emekli, 2001).

Afyonkarahisar ilinin nüfusunun 2010 yılı yaş yapısına bakıldığında, genç nüfusun fazla olduğu göze çarpmaktadır (Şekil 14). Bölgede genç nüfusun fazla olması, doğal nüfus artışından kaynaklanmaktadır. İlin 2010 yılı toplam nüfusunda 0- 14 yaş nüfus oranı % 24.7, 15-64 yaş arası nüfus oranı % 66 ve 65 ve üstü yaş nüfus oranı ise % 9.3’dür. 2010 yılı nüfus sayımına göre, araştırma alanındaki nüfusun yaş gruplarına oranı ile Türkiye nüfusunun yaş gruplarına oranı birbirine yakın olması ilginçtir (Tablo 7). Afyonkarahisar nüfusunun yaş yapısı, Türkiye nüfusunun yaş yapısını yansıttığı sonucuna varılabilir.

Tablo 7: Türkiye ve Afyonkarahisar’ın 2010 Yılı Nüfuslarının Yaş Yapılarına Göre Oranları

Yaş grubu Afyonkarahisar (%) Türkiye (%)

0 - 14 24.7 25.6

15 - 64 66 67.1

65 yaş üstü 9.3 7.3

Türkiye’nin genelinde olduğu gibi, Afyonkarahisar’da da köy nüfus miktarı, ilk nüfus sayım yıllarında, kent nüfusu oranına göre fazla iken, sonraki yıllarda köy nüfusu ile kent nüfusu arasındaki fark gittikçe azalmış ve 2010 yılında kent nüfus oranı, köy nüfus oranını geçmiştir. 1927 yılında toplam nüfusun, % 17.4’ü şehirlerde, % 82.6’sı köylerde yaşamaktadır. Bu tarihlerde ilin şehirleşme oranı, Türkiye ortalamasının da altında olduğu görülmektedir. Sonraki yıllarda, önce yavaş bir şekilde artış gösteren şehir nüfusu oranı, özellikle 1980’den sonra hızla artmıştır (Şekil 13).

Nüfusunun cinsiyet durumuna bakıldığında, Afyonkarahisar göç veren bir il olmasından dolayı kadın nüfusu erkek nüfusundan fazla olduğu görülmektedir. Bütün ilçelerde kadın nüfusu erkek nüfusundan fazladır (Tablo 8).

98

Tablo 8: Afyonkarahisar Merkez ve İlçeleri 2010 Yılı Erkek ve Kadın Nüfus Sayıları ile

Nüfus Yoğunlukları

Afyonkarahisar Erkek Kadın Toplam Nüfus

Yoğunluğu Merkez 123.479 124.934 248.413 253 Bolvadin 22.922 23.027 45.949 42 Çay 16.889 17.442 34.331 43 Dazkırı 5.562 5.654 11.306 33 Dinar 24.319 25.091 49.410 39 Emirdağ 20.866 21.245 42.111 20 İhsaniye 14.057 14.381 28.438 31 Sandıklı 29.365 30.761 60.126 58 Sinanpaşa 20.752 21.542 42.294 50 Sultandağı 8.352 9.116 17.468 24 Şuhut 19.438 19.983 39.421 34 Başmakçı 5.352 5.482 10.854 36 Bayat 4.057 4.116 8.173 15 İscehisar 11.846 11.998 23.844 50 Çobanlar 6.621 6.743 13.364 34 Evciler 4.033 4.071 8.104 40 Hocalar 5.513 5.698 11.211 20 Kızılören 1.309 1.453 2.762 8 Toplam 344.822 352.737 697.559 49

Kaynak: TÜİK ve DPT Afyon İli Raporu Verilerinden Derlenmiştir

D.P.T.’nin Afyonkarahisar İli raporuna göre, 2000 yılı, çalışan nüfusun iş kollarına dağılımına bakıldığında, Birincil Ekonomik Faaliyetler’de (tarım, hayvancılık, madencilik, ormancılık, balıkçılık) 241.590 kişi (%70.4), İkincil Ekonomik Faaliyetler’de (sanayi, enerji) 27.748 kişi (% 8.1) ve Üçüncül Ekonomik Faaliyetler’de (ticaret, ulaştırma, haberleşme, sigortacılık, toplumsal ve yardımcı hizmetler) ise 73.495 kişi (% 21.4) çalışmaktadır. Afyonkarahisar’ın tarım sektöründe çalışan nüfus oranı Türkiye’nin üzerinde, sanayi ve hizmet sektörlerinde ise çok gerisinde olduğu görülmektedir (Tablo 9).

Tablo 9: Afyonkarahisar ve Türkiye’de Çalışan Nüfusun Ekonomik Faaliyet Türlerine Göre İstihdam Oranları (2000 Yılı)

Ekonomik Faaliyet Türleri Afyonkarahisar (%) Türkiye (%) Birincil Ekonomik Faaliyetler (Tarım) 70.4 48.4 İkincil Ekonomik Faaliyetler (Sanayi) 8.1 17.9 Üçüncül Ekonomik Faaliyetler (Hizmet) 21.4 33.5

99

Yörenin kalkınması için sanayi ve hizmet sektörlerinde çalışan nüfus oranının, Türkiye ortalamasını yakalaması gerekir. Çünkü geçmiş yılların sektörel dağılımına bakıldığında, Türkiye ve Afyonkarahisar’ın oranları birbirine yakın iken, özellikle 1980’den sonra, Türkiye’nin Sanayi ve Hizmet sektörlerindeki oranı hızla artarken, Afyonkarahisar’daki artış daha yavaş gerçekleşmiştir. Yani Afyonkarahisar, Türkiye’nin hızına ayak uyduramamıştır. Çalışan nüfusun yaklaşık % 60’ını erkekler ve % 40’ını kadınlar oluşturmaktadır.

Afyonkarahisar Valiliği’nden ilin eğitimi ile ilgili alınan verilere göre; ilin eğitim gelişmişlik endeksi 2000’li yıllardan 2010 yılına gelindiği zaman, temel gelişmişlik endeksinde yer alan bileşenlerden oluşan ve yukarıdaki Tablo 9’da gösterilenbileşenlere bakıldığında, değerlerin arttığı görülmektedir. Okuryazar nüfus oranı ile okuryazar kadın nüfusun, toplam kadın nüfusa oranlanmasında çok ciddi gelişmeler artışlar görülmese de, özellikle ortaöğretimde, meslek ve teknik liselerdeki okullaşma oranlarında sürekli yükselen bir ivme gözlemlenmektedir. Buna göre yaklaşık, ortaöğretimdeki okullaşma oranında %35’e varan artışlar yaşanırken, mesleki ve teknik liselerdeki okullaşma oranında yüzde %48’e varan artışlar yaşanmıştır (Tablo 10).

Tablo 10: 2000-2010 Yılları Afyonkarahisar Eğitim Verileri Karşılaştırması

Yıllar Okur Yazar _Oranı

Okur-Yazar Kadın Nüfusun Toplam Kadın Nüfusa Oranı

İlköğretimde Okullaşma Oranı Ortaöğretimde Okullaşma Oranı Meslek ve Teknik Liseler Okullaşma Oranı 2000 88.26 81.47 80.09 21.35 18.32 2010 88.30 82.88 96.72 61.38 37.87

Kaynak: DPT Müsteşarlığı, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, Afyonkarahisar Valiliği

2010-2011 Öğretim yılında Afyonkarahisar ilinde 20 anaokulu, 5’i özel toplam 429 ilköğretim okulu, 2’si özel 102 lise ve dengi okul bulunmaktadır. Anaokulunda 10.677, ilköğretimde 95.781 ve orta öğretimde 34.327 öğrenci eğitim- öğretim görmektedir. 2010-2011 verilerine göre okullaşma oranı 3-5 yaş grubu için %31, 4-5 yaş grubu için % 46, 5 yaş grubu için % 74, ilköğretimde % 97, orta öğretimde % 65’dir.

100

1992 tarihinde kurulan Afyon Kocatepe Üniversitesi (AKÜ) bünyesinde, 2011 yılı değerlerine göre, 11 Fakülte, 3 Enstitü, 5 Yüksekokul, 15 Meslek Yüksek Okulu, 1 Konservatuvar, 14 Araştırma ve Uygulama Merkezi bulunmaktadır. Afyonkarahisar ilindeki birimlerde 1.074’ü akademik, 633’ü idari olmak üzere toplam 1.707 personel istihdam edilmekte ve 33.114 öğrenci ile eğitim-öğretim yapılmaktadır.

Turist, gezdiği ülke veya bölgeyi tanıyıp anlamak ister. Turistin gezdiği bölge veya ülkede oturan kişilerin bu gayeye uygun bir tutum içerisinde olmaları, turiste karşı anlayışlı ve saygılı olmalarını gerektirir. Bu ise ancak, halkın turizm konusunda eğitilmesi ile mümkün olur (Ünlüönen, 1993). Halkın genel eğitim seviyesi yanında, mesleki turizm eğitiminin de önemi büyüktür. Turizm sektöründe, planlama çalışmalarından başlamak üzere turistik mal ve hizmetlerinturiste sunulmasına kadar geçen uzun süreçte en yetkilisinden, tabandaki kitleye kadar herkademede, turizm eğitimini gerektirir (Olalı, 1990). Hizmet sektörü içerisinde yer alan turizm faaliyetlerin sürdürülebilirliği, turistlerin memnuniyetine ve gelecek yıllarda tekrar bölgeyi ziyaret etmesine bağlıdır. Hizmet kalitesi ve müşteri memnuniyeti ile bu sektörde çalışan insanların temel ve mesleki eğitimi arasında pozitif bir ilişki söz konusudur. Çalışan insanların nitelikleri arttıkça, memnuniyet oranı da artmaktadır.

Çalışma alanının genelinde halkın % 96’sı okuma-yazma bilmelerine karşın, orta öğretimde ve yüksek öğretimde eğitim düzeyinin düşük olduğu görülmektedir. Herhangi bir bölgede artan eğitim düzeyi ile turizme katılma oranı paralellik gösterdiği bilinen bir gerçektir. Sahada yapılan anketlerde, bu bölgede turizm faaliyetlerinin gelişmesi için, yerel halkta turizm bilincinin oluşması düşüncesi, yüksek oranda kabul görmüştür. Turizm yatırımlarının gelişmesine paralel olarak mesleki eğitim düzeyinin de artması gerekmektedir. Ancak Afyonkarahisar turizm işletmelerinde, mevcut tesislerde mesleki eğitim sıkıntısı olduğu düşünülürse, gelecekte artması beklenen işletmelerde çalışacak, nitelikli mesleki eğitim almış eleman bulma sorunu daha da artacaktır. Bunun için özellikle Afyon Kocatepe Üniversitesi bünyesindeki Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Bölümleri ile Afyonkarahisar Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, turizm dernekleri, örgütleri ve turizm işletmeleri tarafından koordineli olarak sorunun çözümü için kısa ve uzun vadeli planlar, projeler yapılmalıdır.

101