Afganistan‟a Düzenlenen “Sonsuz Özgürlük Operasyonu”

Afganistan‟ın stratejik önemine baktığımızda tarih boyunca bölgesel çatıĢmaların olduğu, büyük güçlerin çıkar çatıĢmalarının yaĢandığı bir yer olduğunu görüyoruz. Afganistan 1979 Sovyet iĢgalinden bu yana sürekli iç ve dıĢ çatıĢmaların yaĢandığı bir ülke olarak siyasi, ekonomik ve sosyal yaĢamı düzensizdir.

ABD, dünya kamuoyunda olumlu bir imaja sahip olmayan Taliban rejimini El Kaide'ye yataklık yapıyor ve teröristlere destek veriyor gerekçesiyle yıkmak ve yerine demokratik bir rejim tesis etmek amacıyla, müteffiklerini de yanına alarak, 7 Ekim 2001‟de baĢlattığı „Sonsuz Özgürlük Harekâtı‟, Amerika'nın „teröre karĢı ilan ettiği ilk savaĢ‟ olmuĢtur.253

251

Erol Bilbilik, İç Yüzü ve Perde Arkasıyla NATO – İstanbul Zirvesi ve Geniş Ortadoğu Stratejisi, Ġstanbul: Otopsi Yayınları, 2004, s. 37.

252 BaĢeren ,Uluslararası Hukukta Devletlerin Münferiden..., s. 74-75.

253 Ahmet H. Topal, Uluslararası Terörizm ve Terörist Eylemlere Karşı Kuvvet Kullanımı, Ġstanbul: Beta Yayınları, 2005, s. 234.

7 Ekim 2001‟de baĢlayan Sonsuz Özgürlük Operasyonu, genel olarak bütün uluslararası topluluk tarafından onay görmüĢtür. GeçmiĢte ABD‟yi ve eylemlerini ciddi Ģekilde eleĢtiren Rusya, Çin gibi devletler operasyonu açıkça desteklemiĢ; Gürcistan, Tacikistan, Özbekistan, Katar, Umman, Suudi Arabistan, Filipinler, Kanada, Çek Cumhuriyeti, Almanya, Ġtalya, Hollanda, Yeni Zelanda, Almanya gibi çok sayıda devletin askeri yardım teklifinde bulundukları görülmüĢtür. En önemlisi de BM tarafından operasyon ile ilgili herhangi bir kınama giriĢimi olmamıĢtır.254

Sonsuz Özgürlük Harekâtı üç aĢamalı bir hareket olarak planlanmıĢtır; yıldırma harekatı, temizlik harekatı ve süpürme harekatı olarak üç aĢamadan oluĢmaktadır. Ġlk aĢamada Hint Okyanusu ve Basra Körfezi‟nde konuĢlanan 4 uçak gemisinden Cruise füzeleri atılması ve savaĢ uçakları terör yuvalarına akıllı füze

Tomahawk fırlatılması, ikinci aĢamada ABD‟nin Hint Okyanusu‟ndaki Diego Garcia

Üssü‟ndeki kalkan B-52 ağır bombardıman uçakları, kampların yok edilmesi ve son olarak ise Amerikan, Ġngiliz, Fransız ve Alman Komandoları Celalabad‟a inip Kabil‟in ele geçirilmesi planlanmıĢtır.255

Bunun yanında, ülkeler ve örgütler nezhinde harekâta verilen tepkilere baktığımızda, Çin, Rusya Federasyonu, Mısır ve Meksika gibi diğer lider devletler de ABD‟nin Afganistan‟a yönelik harekâtını, 11 Eylül sonrası verdikleri dostane tepkilerle desteklemektedirler. 56 üyeli Ġslam Konferansı Örgütü (ĠKÖ), ABD‟ye askeri yanıtını Afganistan dıĢına geniĢletmeme çağrısında bulunmuĢ fakat Afganistan‟a karĢı gerçekleĢtirilen askeri eylemleri kınamamıĢtır. 21 üyeli Asya Pasifik Ekonomik ĠĢbirliği Forumu 11 Eylül saldırılarını kınayan bir açıklama yayınlamıĢ fakat ABD liderliğindeki saldırılar konusunda sessiz kalmıĢtır.256

Birçok devlet harekât sonrası ABD‟nin yanında olurken, çok az sayıda devlet ABD‟nin askeri harekâtını kınamıĢtır. Bu devletlerden Küba, Malezya ve Ġran ABD‟nin

254

Topal, a.g.e. , s. 236. Aktaran Halatçı, Ülkü a.g.e. , s. 80-98.

255 Akkurt, a.g.e. , s. 244.

256 Konu ile ilgili daha detaylı bilgi için bkz Steven Ratner, “Rethinking the Geneva Conventions, Crimes of War Project” http://www.crimsofwar.org/expert/genevaConventions/gc-ratner.html. 2009 Aktaran TaĢdemir, Fatma, Uluslararası Terörizme Karşı Devletlerin Ülkeleri…, s. 178.

Afganistan‟a yönelik müdahalesini oldukça nezaketli bir üslupla Irak, Sudan ve Kuzey Kore ise sert bir üslupla kınamıĢtır.257

Bush, Afganistan müdahalesi süresince her fırsatta Afgan halkının dostu olduklarını, mücadelelerinin sadece teröristlere karĢı olduğunu söylemiĢtir. Fakat Amerikan uçaklarından bazıları iĢgal esnasında hatalı hedefleri bombalamıĢlar ve bu yüzden binlerce Afgan kadın ve çocuk dâhil birçok insan hayatını kaybetmiĢtir. Örneğin, Afganistan‟da militanlara yönelik saldırılar düzenleyen bir Amerikan savaĢ uçağı, ülkenin doğusunda, düğüne giden 27 kiĢiyi vurmuĢ ve olayda 11 kiĢi yaralanmıĢtır. Ölenlerin çoğunu yine kadın ve çocuklar oluĢturmuĢtur. Yine Amerikan savaĢ uçakları, ABD üssüne atılan rokete misilleme olarak Afganistan‟ın Nuristan eyaletinde hava saldırısı düzenlemiĢler ve 22 sivili bu bombardıman esnasında katletmiĢlerdir. Aynı Ģekilde Amerikan uçaklarının Uruzgan eyaletine bağlı bazı köyleri bombalaması sonucu bir düğün evinde bulunan kırk Afgan hayatını kaybetmiĢtir.258

Bu harekât ve daha öncesinde harekata sebep olan 11 Eylül saldırıları sonrası yazarların üzerinde durduğu bir diğer konu ise saldırılar sonrası, ABD‟nin terörizmi düĢman ilan ederken, UGS‟ de değindiği üzere Ġslam dünyasına demokrasi ve insan hakları yayılmasını öngörmesi, peĢi sıra Afganistan‟a müdahalesinin medeniyetler çatıĢmasının ilk kıvılcımı olup olmadığıdır. Zira harekât sonrası Ġslam medeniyetinden gelen tepkiler de bu konuda bazı fikirler vermektedir.

Afganistan'daki Taliban yönetimi, ABD'nin Ġngiltere ile baĢlattığı bombardımanı „terör eylemi‟ olarak nitelendirmiĢ, Pakistan'daki radikal gruplar ise, harekâtı „masum halka yönelik acımasız bir saldırı‟ olarak nitelendirmiĢtir. Usame Bin Ladin, Katar'ın El Cezire televizyonundan yayımlanan açıklamasında, Afganistan ve kendisine yönelik savaĢın 'Ġslam'a açılmıĢ savaĢ' olduğunu öne sürmüĢtür. Ġran CumhurbaĢkanı Hatemi, ABD'deki son terörist saldırıların, ezilen Afgan halkına adaletsizlik yapılmasına yol açmaması gerektiğini söylemiĢtir. Irak

257 Steven Ratner, http://www.crimsofwar.org/expert/genevaConventions/gc-ratner.html. (30 Ocak 2003) Aktaran TaĢdemir, Fatma, Uluslararası Terörizme Karşı Devletlerin Ülkeleri...,s. 165. 258

saldırıları „kalleĢçe bir saldırganlık‟ olarak nitelendirirken, Filistin yönetimi, Arap ülkelerinin Afganistan'a yönelik bombardıman konusunda ortak tavır almalarını istemiĢ, Malezya BaĢbakanı Mahathir Muhammed, parlamentonun açılıĢında yaptığı konuĢmada, „Bu operasyona katılmıyor ve desteklemiyoruz‟ demiĢtir. Muhalefetteki Malezya Ġslam Partisi'nin (PAS) önde gelen ruhani liderlerinden biri olan Hadi Avang ise, “Harekâtı bir terör eylemi olarak görüyoruz” demiĢtir.259