AFET ÖNCESİ ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER

Afetlere yönelik çalışmaların afet öncesinde yapılması afet yönetiminin en önemli parçasıdır. Önlemeye çalışma ve müdahale yapma yoluyla afetlerin ve ağır sonuçlarının önlenmesi yanı sıra planlama ve hazırlıklı olma sonucunda acil yanıtta geliştirilebilir.

Afet öncesi kurumsal düzenlemeler

1. Politika oluşturmak,

2. Ulusal ve bölgesel afet organizasyonu yapmak,

3. Tehlikeyi harita üzerinde göstermek (Küresel kuraklık, deprem, volkan patlaması haritaları var),

4. Su sistemlerinin duyarlılık analizi yapmak

5. Depolanmış arıtılmış suların kaybını önlemek, yeterli içme suyu sağlamak ve bunu sürdürmek ve yangın söndürmek için su sağlamak başlıklarını içermelidir.

115

Sağlık Bakanlığı, belediyeler, üniversitelerin halk sağlığı anabilim dalları bölgede sık görülen afetler ile ilgili önceden alınması gereken önlemlere yönelik kitap ve broşürler hazırlamalıdır. Kolay anlaşılabilir ve uygulanabilir bilgiler verilmesi özellikle önemlidir.

Bütün aile bireyleri ve çalışanlar ev içinde, okulda ve iş yerlerinde güvenli ve tehlikeli yerleri bilmelidir.

Tüm topluma ilkyardım kuralları öğretilmelidir.

Aile tehlike durumunda nerede bulunacağını ve nasıl haberleşeceğini bilmelidir. Herkes acil telefon numaralarını bilmelidir.

Telefon hatlarının kilitlenmesi durumunda bölge dışında olan aile üyesi belirlenmeli ve onun aile üyelerine haber vermesi sağlanmalıdır.

Binalardaki elektrik, gaz ve su sistemlerini kapatacak anahtar vb ulaşılabilir yerde olmalıdır. Afetler için gerekli malzemenin bulunduğu çanta vb hazır bulundurulmalıdır.

Afet bölgesinde halk sağlığı hizmetleri

Halk sağlığı sorumlusu önceden belirlenmelidir. Halk sağlığı hizmetleri sorumlusu afet durumlarında çevre sağlığı müdahaleleri konusunda deneyimli olmalıdır. Yetkilendirme önceden yapılarak afet zamanında görevinin başında olması sağlanmalıdır. Bu tür yetkilendirmelerde yerel yönetimlerle ilişkinin nasıl olacağı önceden kararlaştırılmalıdır. Afet bölgesi, alt bölgelere ayrılarak her bölümden sorumlu halk sağlığı uzmanı belirlenmelidir ve bölge halk sağlığı uzmanına bağlı çalışmalıdır. Bölgede çevre sağlığı görevlilerine teknik destek sağlayacak, 24 saat hizmet veren teknik bir merkez kurulmalıdır.

Afet bölgesinde gerekli insan gücü planlaması

Halk sağlığı uzmanları, su şebekesi ve isale hatlarıyla ilgili bakım idame ve inşaat elemanları, su dağıtım noktalarından sorumlu teknik elemanlar, içme suyu arıtım cihazlarının bakım ve onarımından sorumlu elemanlar, genel tuvalet yapım ve idame elemanları, atık

116

toplama ve zararsız hale getirme ile görevli elemanlar, sağlık birimlerinin hijyeninden sorumlu elemanlar (tuvalet temizliği, atık uzaklaştırma, ilaçlama, klor çözeltilerini hazırlama), hijyen konusunda toplum eğitiminden sorumlu kişiler, çevre sağlığı göstergelerini izlemek, numune almak ve laboratuara iletmekle sorumlu elemanlar, halk sağlığı laboratuarı teknisyen ve uzmanları, araç parklarında ağır araçları 24 saat vardiyalı olarak kullanacak yeterlilikte eleman, özürlülerin özellikle tekerlekli sandalyelerinin bakım ve hijyenini sağlayacak personelin önceden belirlenmesi gereklidir.

Halk sağlığı laboratuarı

Yerinde değerlendirme yapabilecek laboratuarlar bu dönemler için çok büyük önem taşırlar. Kentteki halk sağlığı laboratuarlarının işlevlerini yapamaması olasılığına karşı gezici halk sağlığı laboratuvarı çadırda işlevini sürdürebilecek halk sağlığı laboratuvarı gerekli malzeme ve donanımı ile hazır olmalıdır. Afetlerden etkilenme olasılığı düşük bölgelerde gerekli malzeme ve donanımıyla hazır bulundurulmalıdır. Söz konusu laboratuarların rutin hizmete girmiş olması en istenir durumdur.

Afet durumunda bu bölgelerden gelecek numuneleri hemen kabul edecek laboratuvar belirlenmeli ve numune yükünü karşılayabilecek araç-gereç ve donanım sağlanmalıdır. Analizlerde kullanılacak metotlar standart olmalı, gerekli kitler önceden hazır olmalıdır.Temel analizler mümkünse kitten bağımsız standart yöntemlerle yapılmalıdır. Suların bakteriyolojik kirliliğini hızlı biçimde gösteren kitler uygulamaya sokulmalı. Sahada çalışacak personel afet öncesinde zaman zaman kullanarak yerinde değerlendirmeler yapmalıdır. Bu kitler pahalı olduğundan yurt içinde geliştirilmeleri için üniversitelerle işbirliği yapılmalıdır. Kentlerde kimyasal kirlilik çok yüksek olduğundan laboratuarlar ağır metaller, toksik kimyasallar vb.ni değerlendirebilecek altyapıya sahip olmalıdır.

Kentteki kimyasal depoları;

Afetlerde en önemli risk noktalarını oluşturur. Su kaynaklarını ve toprağı tehlikeli düzeyde kirletebilir. 1993 yılında Meuse nehrinin taşması sonucunda toprak ağır metallerle kirlenmiş, bölge halkı kurşun ve kadmiyum etkilenimine bağlı sorunlar yaşamıştır.Afetlerden

117

önce; kentteki her türlü kimyasal deposunun yeri tek tek belirlenmeli, afet dönemlerinde sızma, patlama, yayılma vb. riski olanlar kent dışına taşınmalıdır. Belirli noktalarda çok sayıda, kuş, hayvan ölümleri, bitki kuruması görüldüğünde uygun donanımlı uzman personel tarafından gerekli değerlendirmeler yapılmalı, nedeni belirlenmelidir.

Çadır kampı bölgeleri;

Kent planlaması sırasında afet durumlarında çadır kampı bölgelerinin yapılabileceği mesire alanı ya da boş alanlar belirlenmelidir. Çadır kampı olarak seçilmiş yerler parklar, stadyumlar, açık alanlara kanalizasyon ve su şebekesi bağlantıları yapılmalı, bunların son bağlantı noktaları hazırlanarak gözlenmeli, krokilerde işaretlenmelidir. Çadır kampı yerlerindeki tuvalet, pis su ayaklarının kanalizasyona bağlantısı, su sistemlerin şebekeye bağlanması en istenir durumdur. Ancak bu sistemlerin çalışmama ihtimaline karşı uygun tuvalet çukurları öngörülmelidir. Tuvalet alanı ve tuvalet çukurlarının yerleri önceden belirlenmelidir

Çadırkent yer seçiminde dikkat edilmesi gereken noktalar;

1. Seçilen alan iyi drene olmalı, suyun göllenebileceği çukurluklar olmamalıdır.

2. Kamp yerleşim yerinin 60 m yakınındaki küçük birikintiler, bataklıklar drene edilmeli, doldurulmalı, sivrisinek üremesini engelleyecek işlemlere tabi tutulmalıdır.

3. Çadır kent yerleşim alanı kötü koku, sinek, gürültü, trafik, yangın, güvenlik, aşırı kalabalık vb. durumlara yol açmayacak biçimde seçilmelidir.

4. Kampın kurulacağı alanda moloz yığınları, zehirli bitkiler, zehirli hayvanlar, büyümesi kontrol altına alınamayan bitkiler vb. bulunmamalıdır. Çayır, çimen, engel yaratmayan çalımsı bitkiler olabilir.

5. Yaşayanlar için (Barınak, sanitasyon, hizmet, toplumsal aktivite , depo vb için ) kişi başına 30 metrekarelik alan hesaplanmalıdır.

6. Ortak pişirme, yeme, oturma, uyuma amaçlı kullanılan birimlerde kişi başına en az 10 metrekare, sadece uyuma amaçlı kullanılan birimlerinde en az 3,5 metrekare alan bulunmalıdır.

118

8. Ortak kullanılan çadırlarda aileleri birbirinden tam olarak ayıran perdeler bulunmalıdır. 9. Haşere kıranların saklanması, depolanması, karıştırılması, hazırlanması amacıyla

kullanılan hiçbir birim yerleşim amaçlı kullanılmamalıdır.

10. Afet bölgesinde kullanılacak çadır tipi, barındırılması öngörülen kişi sayısı, iklim vb özellikler göz önüne alınarak belirlenmeli ve yerel olanaklarla üretilmelidir. Bu çadırların kurulması konusunda eğitilmiş ekipler hazırlanmalıdır.

11. Lise ve üniversite öğrencilerine mesire etkinlikleri sırasında çadır kurma, kamp tipi tuvalet yapımı konusunda eğitim verilmelidir.

12. 2 çadır arasında en az 2 metre mesafe bulunmalıdır.

13. Yangınların önlenmesi içinse, her 300 metrede 75 metre ( bazı kaynaklara göre 50 metre) aralık bırakılmalıdır.

14. Çocuklara güvenli oyun alanı ayrılmalı,ve oyun araçları önceden belirlenerek hazırlanmalıdır.

15. Toplam tavan yüksekliğinin 2,1 metre olması sağlanmalıdır.