Aachen/ Almanya

Almanya’nın kuzeybatısında Kuzey Ren-Vestfalya eyaletinde bulunan Aachen kenti, Belçika ve Hollanda sınırlarında yer almaktadır. Nüfusu 257,529'dur (2009) [87]. Büyük bir linyit çıkarma bölgesinin demiryolu merkezidir. Kent ve çevresindeki maden ocakları, Romalılar döneminden bu yana işletilmektedir. Demir-çelik sanayisinin yanı sıra, dokuma, cam, gıda ve kimya sanayileri de oldukça gelişmiştir.

57

Üç ülkenin kesişme noktası olan Aachen, (Aachen-Liege-Maastrich) aynı zamanda Euregio Maas-Rhein olarak da adlandırılmaktadır. Önemli bir teknik üniversite olan Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule (Aaachen Teknik Üniversitesi), bu kentte yer almaktadır. 40.000 öğrenci ve 130 programı ile üniversite Almanya’nın en büyük üniversitesidir [108]. Maastrich ve Liege Üniversiteleri, Aaachen Teknik Üniversitesi ile işbirliği içindedirler. Bundan dolayı Euregio öncelikli olarak teknik ve bilimsel alanlarda iyi yetişmiş, kalifiye elemana ihtiyaç duyan şirketler için popüler bir yerleşim bölgesidir. Kültürel olarak da sınır bölgesindeki komşular birbirleriyle bütünleşmişler ve Avrupa Birliği’nden daha önce Maastrich anlaşmasıyla sınırları olmayan bir Avrupa için karar almışlardır.

Lousberg bölgesinde bulunmuş olan tarihöncesi dönem aletleri, Aachen’ın tarihine dair net olmayan bilgiler vermektedir. Diğer tarihi belge niteliğindeki yapıları, 1.yy. Roma banyoları ve 7.yy Frenk mezarlarıdır [109].

Şarlman'ın kuzeydeki başkenti ve Karolenj uygarlığının merkezi olan, Otto'dan (936) Ferdinand'a (1531) kadar Kutsal Roma Germen İmparatorları'nın taç giydikleri Aachen, 1794'e kadar özerk imparatorluk kenti statüsünden yararlanmıştır. O tarihte Fransızlar tarafından işgal edilerek; 1815'te, Viyana Kongresi'nde Prusya'ya verilmiştir [87]. I. Dünya Savaşı sonunda İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmiş ancak en büyük yıkımı , II. Dünya Savaşı sırasında yaşamıştır. Kentte Şarlman tarafından yaptırılan, içinde kendisinin mezarının da bulunduğu sekizgen biçimindeki katedral, İtalya'daki San Vitale Kilisesi örnek alınarak yapılmıştır. Aachen katedrali UNESCO dünya kültür mirası listesine ilk giren 12 eserden biridir (Şekil 2.2) [110,111].

14. yüzyıla tarihlenen, 18. yüzyılda gotik tarzına dönüştürülmüş olan, kuzey cephesinde Alman kral ve imparatorlarının heykelleri bulunan Belediye Binası (Town Hall-Rathaus), Freidrich Wilhelm Meydanında yer alan Elisenbrunnen Sarayı, St. Adalbert Kilisesi, St. Joseph Kilisesi, 13. yüzyıla tarihlenen ve bugün için Aachen Tarih Müzesi olarak işlev gören Frankenberg Kalesi, "Monheim Haus"(Couven Müzesi), Carolus Thermali , Euregio Maas-Rhein olarak da adlandırılan üç ülke sınır bölgesi en ilgi çeken alanlarıdır (Şekil 2.3).

Kentin sürdürülebilirliği için hayata geçirilmiş projeler, ekonomik, sosyal, ekolojik, yenilik ve kimlik bileşenleri kapsamında değerlendirilmektedir.

58

Şekil 2.2. Aachen Katedrali [110] ve Üç Ülke Sınır Bölgesi [112]

Ekonomik Kapsam: Aachen, sınır ötesi, ekonomik ve kentsel kalkınmayı teşvik etmek üzere birçok uluslar arası işbirliği yapmaktadır. Bunlardan biri European Grouping for Territorial Cooperation (EGTC) [113], bir diğeri ise mekanın bütünselliğine dayanan gelişim modellerinin oluşabileceğini savunan EUREGIONALE’dir [114].

Aachen’ın yürüttüğü FIN-URB-ACT projesi kapsamında ekonomiyi sağlıklı hale getirmek amacıyla KOBİ destek çalışmaları yapılmış, yeni finansal düzenlemeler getirilmiştir [115].

Sosyal Kapsam: Almanya, gelişme ihtiyacı olan semtler için “Soziale Stadt/Sosyal Şehir ” programını gerçekleştirmiştir [116]. Programın amacı, semtlerdeki ekonomik, kültürel, sosyal, yönetsel sorunların bölge halkı ve yöneticilerinin buluştuğu organizasyonlarda dile getirilmesi ve farklı fikir ve çözüm önerileri getirilmesidir.

Bunun dışında, 1900 yılında yapılmış, Widra-Waagenfabrik üretim ve yönetim yapılarının günümüzde işlevini yitirmesiyle boş kalan yapı grubu, yaşlı, engelli kullanıcı grupları ve aileler için konut alanı olarak yeniden işlevlendirilmiştir. Widra Areal Site isimli proje yaşlılar için 24 saat sağlık hizmeti, özel hemşirelik ve güvenlik hizmetlerini içermektedir. Ayrıca her konutun kendi bahçesi bulunmaktadır. Projede ortak kullanım alanları fazla tutulmuştur. Böylece yaşlıların diğer aileler ve gençlerle iletişimi sağlanmıştır. Würselen “Mauerfeldchen” projesi ise muhtaç kadınlar ve çocuklu annelere, uygun fiyatlı konutlar üretmek amacıyla tasarlanmıştır [117].

Ekolojik Kapsam: Avrupa Birliği 7. Programı kapsamında finanse edilen EU- GUGLE projesinde; Vienna (Avusturya), Aachen (Almanya), Tampere (Finlandiya), Milano (İtalya), Bratislava (Slovakya), Sestao (İspanya), Gothenburg (İsveç) ve Gaziantep (Türkiye) pilot kentler olarak yer almakta ve bu kentlerin proje süreci olan 5

59

yıl içinde akıllı yenilenme aktivitelerine başlaması beklenmektedir. Proje, Avrupa çapında ‘Akıllı Şehirler ve Avrupa Birliği’ tarafından 2020 yılına kadar sıfır enerjili bina modellerinin yapılabilirliğini göstermeyi amaçlamaktadır. Projede, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı yüzde 25 oranda arttırılırken, her pilot bölge için yüzde 40-80 oranında enerji tasarrufu elde edilmesi hedeflenmektedir. Belirlenen 226 milyon m2 yenilenme alanında; Euregionale projesi kapsamında, kentin merkezinde bulunan kullanım dışı kalmış bir maden ocağı olan Alsdorf yeniden düzenlenmiştir. Planlama; kentsel gelişim, mimari ve ekolojik kalite standartları (toprak koruma, kirlilik iyileştirme, yağmur suyu yönetimi, güneş enerjisi kullanımı, yer tasarrufu sağlayan gelişme, şeffaf bir planlama süreci, vs) çerçevesinde hazırlanmıştır. Alan, Anna Park kamusal açık alanı, enerji üretimi ve madencilik müzesi "Energeticon", kreş, ilkokul gibi sosyal donatıları içeren eğitim ve kültür parkına dönüştürülmüştür. [117, 118, 119]

RWTH Aachen Üniversitesi’nin gelişimi çerçevesinde güneş enerji sistemleri denemesi ve eğitimi vermek üzere, Jülich bölgesinde “Solar Campus” projesi gerçekleştirilmiştir. [1117]

Yenilik Kapsamı: Aachen kenti, CIVITAS DYNAMO projesi çerçevesinde, ulusal ve uluslararası kapsamda kentsel gelişimin bir parçası olarak sürdürülebillir ulaşım planlaması üzerinde çalışmaktadır. [1120]

RWTH Aachen Üniversitesi tarafından yürütülen, Alman Aerospace Centre (DLR) tarafından Federal Ekonomi ve Teknoloji Bakanlığı’nca (BMWi) sağlanan fonlarla finanse edilen bir diğer proje ise ‘railGate’ adındadır. Proje, Galileo sinyali kullanılabilir duruma gelmeden önce potansiyel müşterilere demiryolu taşımacılığı alanında yenilikçi uygulamaları araştırmak ve ulaşımı daha güvenilir hale getirmek amacını taşımaktadır. [1121]

Kimlik Kapsamı: Aachen, kente gelenlerin “Avrupa’nın kalbi” benzetmelerine, Belçika ve Avrupa’yı birbirine bağlayan kara ve demiryolunun ana aksında konumlanmasına rağmen, sınır kenti oluşu ve birçok metropole uzaklığından dolayı taşra imajından kurtulamamaktadır. Kent, imajını güçlü bir endüstri bölgesinden, bilgi ve teknoloji bölgesine değiştirmek üzere birçok proje geliştirmektedir.

FIN-URB-ACT projesi, 3 ülke ve 5 farklı kültürden oluşan 10.737 km²lik bir alanda gerçekleştirilen gelişim projesidir [115,122].

60

Kentte bu projeye katkıda bulunmak üzere RWTH Aachen Üniversitesi yeni kampus projesi de aşamalı olarak başlatılmıştır (Şekil 2.3). Günümüzde üniversite büyük bütçesi, 30.000’in üzerinde öğrencisi, 20 sanayi işbirliğindeki enstitüsüyle sadece kent değil tüm Avrupa için önemlidir. Proje kapsamında kampus, kent içinde yayılacak ve iki gruptan oluşacaktır. Bu şekilde üniversite, yerel halk ve sanayi ile bütünleştirilecektir.

Şekil 2.3. Avrupa’nın Kalbi Aachen ve RWTH Kampüs Projesi [122]