Ağ Kuşağının Kütüphane Algıları

Katılımcıların kütüphaneye yönelik düşüncelerini ortaya koymak amacıyla sorulan “Kütüphane sizin için ne ifade ediyor?” sorusuna verdikleri yanıtların dağılımı Tablo 26’da verilmiştir.

Tablo 26. Kütüphane Algıları (n = 374)

Kategoriler ^Toplam

n % n %

Bilgi (+)

Bilgi, bilgi kaynağı, bilgi edinme ortamı 106 28,3

287 76,7

Doğru ve güvenilir bilgi ortamı 77 20,6

Araştırma yapmak, kaynaklardan yararlanmak 52 13,9

Kitap 36 9,6

Kitap, dergi vb. okuma yeri 16 4,3

Eğitim ve kültür 5 1,3

Duygu (+)

Sessizlik, sakinlik, motivasyon 41 11

88 23,5

Rahatlık, huzur, eğlence ve mutluluk 33 8,8

Kitap kokusu 6 1,6

Duygu, duygusallık, samimiyet 3 0,8

Cazibeli, büyülü bir ortam 3 0,8

Sonsuzluk, zenginlik 2 0,5

Fayda (+)

Önemli, faydalı ve güzel bir ortam 19 5,1

53 14,1 Hayatın içinde olmazsa olmaz, gerekli bir yer 14 3,7

Ücretsiz, ucuz erişim olanakları 10 2,7

Boş zamanleri değerlendirme 8 2,1

Çok amaçlı bir mekân 2 0,5

İletişim (+) Dünyaya açılan pencere, sosyalleşme ve gündemi takip 4 1,1 4 1,1

Mekân (-)

Sınav, ders çalışma ve ödev yapma 138 36,9

184 49,2 Geleneksel, modası geçmiş, yenilenmesi gereken yer 12 3,2

Sıcak, havasız, bunaltıcı mekân, boğulma hissi, rahatsızlık ve

karmaşa ^{10 2,7}

Internet'ten veya başka yerden ulaşamadığım kaynaklara

erişim mekânı ^{9 2,4}

Bürokrasi, düzen, yasakçı ve baskıcı ortam 6 1,6

Bina, fiziksel mekân 5 1,3

Kalabalık 2 0,5

Internet'e erişim 1 0,3

Uyku 1 0,3

Emek (-)

Yorucu, uğraştıran, emek isteyen yer 20 5,3

21 5,6 Nasıl kullanılacağı konusunda eğitim alınması gereken yer 1 0,3

Diğer (-)

Her bilginin bulunmadığı yer 6 1,6

9 2,5

Olsa da olur olmasa da 1 0,3

Bencillik 1 0,3

Yerellik 1 0,3

Not: Katılımcılar birden fazla ifade belirtebildiği için toplam %100’den fazladır.

Tablo 26 verilerine göre “kütüphane” katılımcılara en çok sınav, ders ve ödev (%36,9), bilgi, bilgi edinme (%28,3), doğru ve güvenilir bilgi (%20,6) ile araştırma yapmak ve

kaynaklardan yararlanmayı (%13,9) ifade etmektedir. Daha geniş çerçeveden bakıldığında ise, kütüphane denilince katılımcıların aklına ilk olarak “bilgi” (%76,7) gelmektedir. Kütüphanenin büyük oranda bir bilgi edinme ortamı olarak görülmesi olumlu bir sonuçtur. Ardından ise en yüksek oranda kütüphanenin “fiziksel bir mekân” (%49,5) olarak algılandığı ortaya çıkmıştır. Ayrıca, kütüphane kavramının katılımcılarda huzur, mutluluk, samimiyet gibi duygusal öğeleri çağrıştırması (%23,5) katılımcıların bir kısmının kütüphaneyle duygusal bir bağ geliştirdiğini göstermektedir. Kütüphanenin önemi, gerekliliği, erişim olanakları vb. açısından pek çok yarar sağlayan bir yanı olduğu algısı (%14,1) küçük bir grup tarafından öne çıkarılmaktadır.

Katılımcıların önemli bir kesiminin kütüphane hakkında genel olarak olumlu sayılabilecek bir algıya sahip oldukları anlaşılmaktadır. Ancak, Internet algılarıyla karşılaştırıldığında kütüphane ile ilgili ifade edilen olumsuz yargıların daha fazla olduğu ve mekan algısının öne çıktığı görülmektedir. Olumsuz yargılar incelendiğinde kütüphanenin daha çok mekân (%49,5) olarak algılanışı dikkat çekmektedir. Temel görevi bilgiye erişim sağlamak olan kütüphanenin ders çalışma, etüt salonu olarak benimsenmesi ve belirli bir mekânla sınırlandırılması katılımcılar arasında yaygındır. Bunun yanında, kütüphanenin yorucu, emek isteyen (%5,3), modası geçmiş (%3,2), bunaltıcı (%2,7) ve baskıcı (%1,6) bir kurum/mekân olduğunu düşünenler de bulunmaktadır. Bu sonuçlar kütüphane kaygısına yönelik bir işaret olarak da yorumlanabilir. Emek gerektiren (%5,3), her bilginin bulunamadığı (%1,6) ve kullanım konusunda eğitime ihtiyaç duyulan (%0,3) bir ortam olarak da görülen kütüphane figürüne yönelik sonuçlar katılımcıların bu konudaki eğitim ihtiyacı hakkında ipucu vermektedir.

Bulgulara göre kütüphane en başta bilgi sağlayan, önemi ve yararları teslim edilen ama büyük oranda ders çalışma amacıyla kullanılan ve daha çok fiziksel mekân olarak algılanan bir kavramdır.

İlgili soruda katılımcıların yanıtlarında en sık kullandıkları ifadelere dayalı olarak oluşturulan anahtar kelimelere ilişkin etiket bulutu Şekil 6’da verilmektedir.

Şekil 6.Kütüphane Algılarına İlişkin Etiket Bulutu

Şekil 6’da görüleceği üzere katılımcılar kütüphanenin kendileri için ne ifade ettiğini belirtirken en çok “ders çalışma”, “güvenilirlik”, “bilgi”, “bilgiye erişim” ve “mekân” kavramlarını vurgulamışladır. Tablo 36 bulgularına benzer biçimde, kütüphanenin, bilgiyle olan bağının açıkça kurulmasının yanında ders çalışma alanı olarak görülmesi ve büyük çoğunlukla fiziksel bir mekân olarak konumlandırılması yaklaşımı burada da kendini göstermektedir.

İlgili soruda katılımcıların yanıtlarından bazıları şu şekildedir:

“Yakınında olduğunuz sürece başvurulabilecek en güvenilir ve kapsamlı bilgi deposu.” (K1)

“Güvenli bilgi alabileceğim bir yer ama her zaman ihtiyacımı karşılayamaz.” (K7) “Vaktiniz varsa araştırmayı kütüphanede yaparsınız.” (K8)

“Huzurunda kaybolunacak bilgilerden bir yuva.” (K13) “Güvenilir kaynaklar, ücretsiz hizmet.” (K27)

“Birçok yasağın olduğu basık, rahatsız ortam.” (K35) “Sınavlara, derslere çalışılabilecek en uygun yer.” (K55)

“Fiziki bilgi stoğu.” (K59)

“Kütüphane, nesli tükenmekte olan bir dinazordur, bilgi birikimi görkemlidir; fakat günümüz için giderek eski rağbetini yitirmektedir.” (K66)

“Ders çalışmak için kullandığım ve normalde Internet üzerinden erişemediğim bilgiye ulaşmamı sağlayan yer.” (K78)

“Sessiz bir çalışma ortamı ama gereğinden fazla sıcak oluyor.” (K91)

“Ortam güzel, bilgiler güvenli ama zaman açısından sıkıntı yaratıyor.” (K116) “Çalışkan ve araştırmacı kişilerin ders çalışmak için girdiği yerdir. Güvenli bilgilerdir.” (K133)

“Kaynakları bulmayı, taramayı gerektiren, daha emek isteyen araştırma.” (K142) “Antik kutsal tapınak.” (K197)

“Çok güzel ama nasıl kullanacağımızı öğretmedikleri için yeterince değerlendiremediğimiz kuruluş.” (K198)

“Karanlık bir oda” (K201)

“Her ne kadar en güvenilir bilgi kaynağı olsa da, sıkıcı, yorucu ve kalabalık bir yeri çağrıştırıyor.” (K251)

“Güvenilirliği fazla erişimi güç kaynak.” (K272) “Olsa da olur olmasa da.” (K303)

Yukarıda verilen ifadelerden de anlaşılacağı gibi, “kütüphane” olumlu ve olumsuz yönleriyle beraber bilgi, kaynak ve ders çalışma alanı olarak görülmektedir. Ayrıca, katılımcıların kütüphaneyi güvenilir olmakla birlikte, eski ve modası geçmiş bir yer olarak algılamaları da kütüphane bina ve hizmetlerinin kullanıcı özelliklerine göre yeniden tasarımının gereğine işaret etmektedir.