Ġnovasyon Süreci

Ġnovasyon, yeni bir fikir ile baĢlayan ve bu fikri pazara sunma ile sonuçlanan bir süreci ifade etmektedir (Freeman ve Engel, 2007: 54). Ġnovasyon süreci kapsamlı bir Ģekilde, fark edilen veya potansiyel bir problemle ilgili araĢtırma kararını, geliĢtirmeyi, ticarileĢtirmeyi, yaymayı, adapte etme kararını, uyarlamayı ve sonuçlanmayı kapsayan bütünsel bir süreçtir (Damanpour ve Wischnevsky, 2006). Ġnovasyon süreci fiziksel bir ürün veya hizmet için cazibe veya bir süreç, pazarlama veya yönetim iyileĢtirmesi olarak da ifade edilmektedir (Cingula ve Veselica, 2010). Bu bağlamda yeni bir fikrin oluĢmasından, bu fikrin değer ifade eden bir unsura dönüĢünceye kadar geçen süreç, inovasyon sürecini ifade etmektedir.

Literatürdeki çalıĢmalar incelendiğinde birçok araĢtırmacı tarafından inovasyon sürecinin çeĢitli Ģekillerde ele alınıp ortaya konulduğu görülmüĢtür. Bunlardan Majaro

61

(1988) inovasyon sürecini fikir üretme, eleme, uygulanabilirlik ve yürütme olmak üzere dört aĢamada göstermiĢtir. Jones (1995) inovasyon sürecini strateji geliĢtirme, fikir geliĢtirme, fikirlerin elenmesi ve değerlendirilmesi, ticari analiz, geliĢtirme ve test etme ve ticarileĢtirme olmak üzere yedi adımda açıklamaktadır. McDaniel (2000) ise inovasyon sürecini araĢtırma, geliĢtirme, uygulama ve ticarileĢtirme olarak dört aĢamada incelemiĢtir. Ottenbacher ve Harrington (2009)‟a göre ise inovasyon süreci, fikir oluĢturma, inceleme, iĢ analizi, tasarım geliĢtirme, son deneme ve ticarileĢtirme olmak üzere altı aĢamadan oluĢmaktadır. Yapılan çalıĢmalar kapsamında inovasyon sürecinin aĢamalarının genel olarak aĢağıdaki gibi sıralandığı görülmektedir (McDaniel 2000; Deniz, 2012):

 Ġhtiyacın ortaya çıkması

 AraĢtırma-GeliĢtirme

 Uygulama

 TicarileĢtirme

2.5.1. Ġhtiyacın Ortaya Çıkması

Bu aĢamada inovasyonun iĢletmeye niçin gerekli olduğu ortaya konulur (Ramamurthy, 1994: 2253). Çünkü inovasyon sürecinin baĢlayabilmesi için öncelikle iĢletmenin ürünlerinde, iĢ yapıĢ yöntemlerinde v.b. alanlarda inovasyon yapma ihtiyacını duyması gerekmektedir (Deniz, 2012). Duyulan bu ihtiyaç, iĢletmenin çevresel faktörlerinden (müĢteri talepleri, teĢvikler, yasal yükümlülükler, rakiplerin faaliyetleri, kamuoyu), iĢletmenin iç dinamiklerinden (rekabet avantajı isteği, çalıĢanların bilgi, fikir, deneyim ve yetenekleri, yaratıcılıkları, teknolojik geliĢmeler, çalıĢanları özendirecek bir iĢ ortamı), iĢletme-çevre arasındaki etkileĢimden (rakiplere yönelik bilgi elde etme, iĢletmenin imajının doğru yansıtılması) kaynaklanabilmektedir (Tekin, 2012). Dolayısıyla iĢletme bu faktörlerden gelen inovasyon ihtiyacına yönelik uyarılara açık olarak, beklenti ve ihtiyaçlar arasında farkın oluĢmaması için inovasyon ihtiyacının farkına varması gerekir.

2.5.2. AraĢtırma-GeliĢtirme

Ġnovasyonun temeli olan yeni fikirlerin (White ve Yazdani, 2000) araĢtırılmasıyla inovasyonun bu süreci baĢlamaktadır. Ġnovasyon fikirlerinin oluĢturulmasında “araĢtırma” biçimi çok önemlidir. Bu aĢamada temel ve uygulamalı Ģeklinde iki tip

62

araĢtırma yürütülmektedir. ĠĢletmelerde yeni fikirlerin ve faaliyet alanlarının belirlenmesi çabası temel araĢtırmayı oluĢturmaktadır. Bu araĢtırma her zaman özel bir ticari uygulamayı hedeflemeyebilir. Uygulamalı araĢtırma ise kullanım potansiyeli yüksek özel bir ürün veya sürecin uygulanmasıdır (Deniz, 2012).

GeliĢtirme ise, araĢtırma aĢamasında elde edilen bilginin ve teknolojinin, yeni ürün veya üretim teknolojilerine adaptasyonunu ifade eder. Ġnovasyonun ortaya çıkmasını sağlayan geliĢtirme faaliyeti, araĢtırma aĢamasında elde edilen sonuçların yarar sağlayacak biçimde kullanılarak, araĢtırma ve üretim aĢamaları arasında köprü görevi görmektedir (Sungur, 2009). Ġnovasyon geliĢtirme sürecinde; müĢteri ihtiyaçlarının tanımlanması, hedeflenen ürün özelliklerinin belirlenmesi, fikirlerin oluĢturulması, seçilmesi, hedeflenen özelliklerin test edilmesi, projenin planlanması, ekonomik analizler, rakip ürünlerle kıyaslama, model oluĢturma ve prototip ürünün üretilmesi ve test edilmesi aĢamaları kullanılmaktadır (Kale, 2010).

Sonuç olarak araĢtırma-geliĢtirme, yeni bilimsel ve teknolojik bilgiye ulaĢmak, yeni ürün ve süreçleri tasarlamak ve geliĢtirmek, yeni elde edilen bu bilgileri, ürün ve süreçlerin önemli bir biçimde iyileĢtirilmesinde kullanmak amacıyla yapılan çalıĢmalardır (Ulusoy ve diğerleri, 2008).

2.5.3. Uygulama

Uygulama aĢmasında iĢletme inovasyon fikrlerinin, ticari bakımdan değer sağlayacak bir ürün veya hizmete dönüĢüp dönüĢmeyeceğinin değerlendirmesini yapar. Bu bağlamda inovasyonu problemsiz ve ekonomik bir biçimde üretebilmek için prototip geliĢtirilir (GüleĢ ve Bülbül, 2004). GeliĢtirilen prototip küçük miktarlarda üretilerek ürüne oluĢacak talep, kullanıcıların ürüne karĢı tepkisi, varsa ürünün hataları ve geliĢtirilebilecek yönleri tespit edilebilir. Deneme ve uygulama, geliĢtirilen öneriye karĢı iç ve dıĢ çevrenin tepkisini anlamaya yardımcı olur (Desouza ve diğerleri, 2009: 20-22). Uygulama aĢamasında, yeni ürün, süreç ve yöntem deneme niteliğinde üretilerek belirli pazarlarda müĢterilere sunularak pazar testi yapılır (Duran ve Saraçoğlu, 2009). Dolayısıyla bu aĢama geliĢtirilen buluĢun (ürün, süreç, vb.) büyük ölçekli üretime aktarılması ve piyasada pazarlanmasını içermektedir (Gerke ve diğerleri, 2017).

63 2.5.4. TicarileĢtirme

Bu aĢama, uygulama aĢamasında test edilip sınanan ve baĢarılı bulunan ürün ve süreçlerin pazara satıĢ için sunulmasıdır. Yeni ürünün ticarileĢtirilmesinde kâr gereksinimi noktasında farklı görüĢler mevcuttur. Bazıları ticarileĢtirmenin sadece teknolojik ürün veya sürecin kamuya sunumu gerektirdiğini savunurken, bazıları ise ürün veya sürecin pazarlanması kapsamında bir kâr olması gerektirdiğini savunmaktadır (McDaniel, 2000).

Ġnovasyon sürecinin çıktısı pazarlanabilir bir ürün ya da hizmettir. Dolayısıyla ticarileĢtirme aĢamasında pazar testleri tamamlanan pazarlanabilir ürün ve hizmetler büyük miktarlarda üretilmekte ve pazara sunulmaktadır. ĠĢletme bu aĢamada üretim faaliyetlerini kendi imkanlarını oluĢturarak gerçekleĢtirebilmekte ya da kiralama veya anlaĢma yoluyla üretim faaliyetlerini bir baĢka iĢletmeye yaptırabilmektedir (Tekin, 2012:31).

Diğer taraftan ticarileĢtirme yüksek riskler ve maliyetler gerektirdiği için inovasyon sürecinin kritik bir aĢamasıdır. Dolayısıyla ticarileĢtirme kararları, inovasyonların ve firmaların rekabet avantajı üzerinde daha güçlü bir etkiye sahiptir (Chiesa ve Frattini, 2011). Bu nedenle ticarileĢtirme kararlarında, pazara girme zamanı, giriĢ yeri, pazarın taleplerinin karĢılanma oranı ve pazara yönelik sunuĢ stratejilerinin büyük etkisi vardır (Kale, 2010).

Sonuç olarak yukarıda aĢamalarıyla birlikte açıklanan inovasyon süreci doğrusal, tek taraflı bir süreç olmayıp, her aĢama arasında karĢılıklı etkileĢimin olduğu bir süreçtir. Bu süreçte müĢteriler, tedarikçiler ve iĢ birliği yapılan iĢletme veya kurumlar arasında oluĢturulan iliĢkiler, ürün ve süreç geliĢtirme, üretim ve pazarlama faaliyetlerini etkilemektedir (Kazançoğlu ve SavaĢçı, 2004). Dolayısıyla inovasyon sürecinde, sürecin her evresi birbiri ile etkileĢim içerisinde olup, hiçbir evre diğerinden bağımsız Ģekilde geliĢmemektedir (Tozkoparan, 2010). Bu bağlamda etkileĢimli bir inovasyon sürecine yönelik detaylı adımların bulunduğu Ģekil 7 aĢağıda yer almaktadır.

64

ġekil 7: EtkileĢimli Ġnovasyon Süreci

Kaynak: Galanakis, K. (2006). Innovation Process. Make Sense Using Systems Thinking,

Technovation, 26, 1222–1232.

ġekil 7‟de görülen etkileĢimli inovasyon sürecinde, sürecin her evresi birbiri ile etkileĢim içindedir ve diğerinden bağımsız Ģekilde geliĢmemektedir. Ġnovasyon süreci, yeni bir fikir ile baĢlamakta, her aĢamasında hedef grubun istek ve ihtiyaçları sürekli olarak analiz edilmekte ve teknoloji desteğinden faydalanarak herhangi bir değiĢimin sürece anında yansıtılmasıyla gerçekleĢtirilmektedir (Tekin 2012).

GeliĢtirme Prototip

Ġmalatı Ġmalat Pazarlama

SatıĢ ^Pazar _Yeri

Yeni

Fikir Toplumun ve Pazar‟ın Ġhtiyacı

Fikir Üretm e

Yeni

65