Ġlk Dönem(1920-1945): Marc Bloch ve Lucien Febvre

Annales‟in kurucuları olarak anılır. Birinci Dünya SavaĢı‟nın ardından Febvre ekonomik tarihe yoğunlaĢarak uluslar arası bir dergi çıkarmayı planlamıĢtır. Fakat bazı zorluklarla karĢılaĢınca bu planından vazgeçmek zorunda kalmıĢtır. Dergi kurma fikrini 1928 yılında bu kez Bloch öne sürmüĢ ve baĢarmıĢtır. Bloch ve Febvre dergiyi birlikte çıkarmıĢtır.

XX. yüzyıl baĢlarında Avrupa tarihçiliğindeki düĢünsel ortam, Lucien Febvre ve Marc Bloch‟un tarihçiliğe bakıĢlarını ve ilk çalıĢmalarını etkilemiĢtir.92

Bloch bu etkiyi Ģu sözleriyle ifade etmiĢtir: “Benim kuşağımdan tarihçiler, eski yıllarda yapılmış olan çalışmalara ifade edebileceklerimden fazlasını borçludurlar.”93

Hızla değiĢen dünyanın getirdiği toplumsal dünyadaki dönüĢümleri çözümleyebilmek için artık mevcut disiplinlerin klasik yöntemlerini aĢan yeni yöntemlere ihtiyaç doğmuĢtur. Bu durum karĢılaĢtırmalı tarihsel ve toplumsal araĢtırmalara olan ihtiyacın önemini ortaya çıkarmıĢtır.94

Bu ihtiyacın farkında olan Bloch tarihe alıĢılagelmiĢin ötesinde sorgulayıcı ve çok yönlü olarak yaklaĢmıĢ ve tarihe Karşılaştırmalı Tarih95 anlayıĢını kazandırmıĢtır. Bu yöntemin ilk denemesini ise Kralın Dokunuşu96 adlı eserinde yapmıĢtır.

90Mustafa Malhut,“Sistem ve Tarih,” Dokuz Eylül Üniversitesi History Studies Dergisi, Cilt:3, Sayı:1, (Ġzmir-2011),s.206.

91 Burke,Fransız Tarih Devrimi:Annales Okulu, s.45-46.

92G. Iggers, Yirminci Yüzyılda Tarihyazımı, Çev: Gül Çağalı Güven, (Ġstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Baskı:2, 2003), s.52.

93Erdem Sönmez,“Annales Okulu‟nun Türkiye‟deki Tarih AraĢtırmalarına Etkisi”, T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yayınları:3379,Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü anma ve armağan kitapları dizisi:43, MRK Baskı ve Tanıtım, Ankara,(2012), s.257.

94 Yelken,Tarih Sosyolojisi,s.14.

95Selahattin Özkan ve Sevgül Çilingir, “Marc Bloch ve Annales Okulu,”

http://www.gunceltarih.org/2013/10/marc-bloch-ve-anneles-okulu.html , EriĢim Tarihi: 21.11.2016. 96Burke, Fransız Tarih Devrimi:Annales Okulu, s.47.

Bloch bir diğer önemli eseri olan Feodal Toplum‟ da bir bütün olarak feodal toplumu iĢlemiĢtir. Bu çalıĢmada, toprak kullanma hakkı, toplumsal hiyerarĢi, savaĢlar ile devlet arasındaki bağlantılar gibi konular tek tek ele alınmıĢtır. Bloch yöntem olarak Bütünsel Bir Tarih Anlayışı adını verdiği çalıĢmasının bu yönünün diğer çalıĢma alanlarında bir örnek olarak kullanılması çağrısında bulunmuĢtur.97_{Söz konusu}

bu Bütünsel Bir Tarih Anlayışı yöntemi Ģöyledir: Dilsel yapılar araĢtırılan tarihsel- toplumsal döneme kadar, toplumsal yapının geçirdiği değiĢimlerin izlenmesi ve ortaya konması açısından önemlidir. Bu yüzden dilbiliminden faydalanarak dilin geçirdiği anlam ve sözcük değiĢimleri araĢtırılmalıdır. Sonra araĢtırılan dönemin bütün özellikleri göz önünde bulundurularak, farklı ve benzer dönemlerin ve toplumların karĢılaĢtırılmasının her düzeyde yapılması gerekir. Son olarak araĢtırılan döneme iliĢkin olarak toplumsal coğrafya dikkate alınır. Bunun nasıl yapılacağı konusunda ise kendisinin Feodal Toplum‟da bunu nasıl yaptığını açıklayan örneğe iĢaret etmiĢtir.

Fransız Kırsal Tarihi adlı eserinde o döneme kadar bu alanda sadece tarımın, serfliğin ya da toprak mülkiyetinin tarihi gibi daha dar temalarda çalıĢmalar yürütülmüĢken, Bloch kırsal tarihi, Fransa özelinde kırsal teknikler ve kırsal geleneklerle birlikte incelemiĢtir. Bloch bu kapsamlı incelemesinde vardığı sonuçlarla, bütün dünyada modern, karĢılaĢtırmalı kırsal tarih araĢtırmalarının temellerinin atılmasına bir öncü görevi görmüĢtür. Ayrıca bu kitapta XIII. yüzyıldan XVIII. yüzyıla kadar uzanan bir dönem ele alınmıĢ ve Fransa ile Ġngiltere arasındaki benzerlikler ve karĢıtlıklar belirlenmiĢtir. Daha önce F.W. Maitland tarafından kullanılan bu yöntem Bloch tarafından daha sistematik bir biçimde kullanılıp geliĢtirilmiĢ ve sonra bu yöntem benimsenip 1930‟lardan itibaren kırsal tarih araĢtırmalarında kullanılmaya baĢlanmıĢtır.98

Annales hareketinin daha sonra çevreden Paris‟e gelen yeni üyeler tarafından kadrosu oldukça geniĢlemiĢ ve zamanla iyice kurumsallaĢmıĢtır. Hatta bazı genç gruplar da harekete dahil olup canlılık katmıĢtır. Bloch‟un Ġkinci Dünya SavaĢı‟nda

97Marc Bloch, Feodal Toplum, Çev: Mehmet Ali Kılıçbay, (Ankara: Dogu Batı Yayınları, Baskı:4, ,2005), s.22.

98Daniel Chirot, Marc Bloch‟un Toplumsal ve Tarihsel Manzarası-Tarihsel Sosyoloji: Bloch‟tan Walllerstein‟a Görüşler ve Yöntemler, Editör: Theda Skocpol, Çev: Ahmet Fethi, (Ġstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları , Baskı:2, 2002), s.23.

esir düĢüp öldürülmesinden sonra, 1956‟daki kendi vefatına kadar Febvre çalıĢmaları devam ettirmiĢtir.

Febvre XVI. yüzyıl tarih uzmanıdır.99

Sosyal tarihe ilgi duyan Febvre‟in daha Annales hareketine dahil olmadan önceki çalıĢmalarının sosyal tarihçiliğe çok yakın olduğu dikkat çekmiĢtir. Örneğin XVI. yüzyılın dini üslubunu incelemiĢtir. Bu incelemede Febvre ele aldığı dönemin düĢünce sisteminde uygarlığın maddi ve toplumsal temellerine vurgu yapmıĢtır. Bu tarz bir yaklaĢımı benimsemesi Annales hareketine dahil olduğu dönemde çalıĢmalarında günlük hayatın temel gerçeklerini hiçbir zaman gözden kaçırmamasını sağlamıĢtır. Bir örnek vermek gerekirse XVI. yüzyıl insanlarının eve ve aileye olan bağlarının, bugüne oranla çok daha gevĢek olmasının kaçınılmazlığından bahsettiği Pour une Histoire a part entiere adlı kitabında bu tespitinin gerekçesi olarak sobanın henüz yaygın olarak kullanılan bir eĢya olmadığından insanların zamanlarının büyük bir bölümünü dıĢarıda geçirmelerini göstermiĢtir.100

Febvre bu akımı sürdürecek yeni tarihçiler yetiĢtirmeyi de ihmal etmemiĢtir. Onların içinden ve en önemlilerinden biri Fernand Braudel‟dir. Siyasi tarihe karĢı olan öncüllerinden sonra Annales‟in ilkelerinin yerleĢmesi Fernand Braudel zamanında gerçekleĢmiĢtir.