Ġlgili AraĢtırmalar

Özdemir (2013) “Kosova‟da Ġlköğretim Ġkinci Kademedeki Türk Öğrencilerin Yazılı Anlatım Becerileri” isimli tez çalıĢmasında Kosova‟da devlet okullarının ilköğretim ikinci kademesinde Türkçe eğitim gören öğrencilerin yazılı anlatım becerilerinin çeĢitli değiĢkenler açısından değerlendirmiĢtir. 19 maddeden oluĢan analitik rubrik Ģeklinde hazırlanan ölçme aracı ile 228 öğrencinin yazılı anlatım örneklerini incelemiĢtir. Bunun sonucunda Kosovalı Türk öğrencilerin baĢarı düzeylerinin düĢük olduğu konuların yazıya uygun ve etkili bir baĢlık yazılması, konuya uygun, etkileyici bir giriĢ bölümü oluĢturulması, sayfa düzenindeki boĢlukların standart ölçülere göre düzenlenmesi, çeĢitli anlatım yöntemlerinin kullanılarak anlatımın baĢarıyla zenginleĢtirilmesi konuları olduğu belirlemiĢtir. Buna karĢın, Kosovalı Türk öğrencilerin baĢarı düzeylerinin daha yüksek olduğu konular ise standart bir Türkçe ile yazma, düzenli ve okunalı el yazısı ile yazma, metinde konunun bütünlük ve mantıksal tutarlılık içinde iĢlenmesi, noktalama iĢaretlerinin yerinde ve doğru kullanımı gibi konuları olduğu gözlemlenmiĢtir. Bu sonuçlar çerçevesinde Kosova‟daki Türkçe dersinin daha etkili hâle getirilmesine yönelik öneriler sunmuĢtur.

DurmuĢçelebi ve Koro (2012) “XX. Yüzyılda Kosova‟da Türkçe Öğretim Programlarının Uygulanması” isimli makale çalıĢmalarında 1912-2000 yılları arasında Kosova‟da Türkçe eğitim-öğretim yönetsel ve programın ögeleri açısından irdelemiĢtir. Dönemler halinde ele alınan Türkçe eğitim öğretimin tarihsel süreç içerisindeki güncel sorunları tartıĢılmıĢtır. Mevcut durumu belirlemeye yönelik olarak hazırlanan bu araĢtırma betimsel bir çalıĢmadır. AraĢtırma sonucunda, Kosova‟da Türkçe Eğitim-öğretiminde 20. yüzyılın baĢlarında niceliksel olmasa da niteliksel olarak ilerleme kaydedildiği, bu çalıĢmaların Yugoslavya Krallığı ile birlikte yaklaĢık 39 yıllık durduğu ortaya çıkmıĢtır.

20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren (1951) Türkçe eğitim-öğretime tekrar baĢlanmıĢ, ancak gerek Kosova kaynaklarının gerekse Türkiye‟nin desteklerinin yetersiz kalması sonucunda, kadro, ders araç gereçleri, program vb. gibi konularda sıkıntılar çekildiği görülmüĢtür.

Sofuoğlu ve Topsakal (2007) “Osmanlı Devleti‟nin Kosova Eğitim Sistemine Yönelik Yönetimsel Düzenlemeleri” isimli bir makale çalıĢması yayımlamıĢ, çalıĢmada Kosova‟da yaklaĢık 457 yıl hüküm süren Osmanlı Devleti‟nin, Türkiye Cumhuriyeti BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivleri belgelerine göre, Kosova eğitim sistemine yönelik yapmıĢ olduğu yönetimsel düzenlemeler ortaya konulmuĢtur. Bu belgelere göre eğitim kurumlarının açılması, ilkokul öğretmenlerinin maaĢlarının yükseltilmesi, cemaat okullarının yönetimi, Sırp toplumu için okul açılması, gündüzlü okulların yatılıya çevrilmesi, Türkçe eğitim verecek hazırlık sınıflarının açılması, eğitimde imkân ve fırsat eĢitliği, eğitimde Latin harflerinin kullanımı, valiliklerin eğitim kanununa uymaları düzenlemeleri gibi konuların üzerinde durulmuĢtur.

Safçı ve Koro (2007) “Kosova‟da Türkçe Eğitimde Öğretim Kadrosu” isimli kitap çalıĢmalarında Kosova‟da Türkçe eğitim ve öğretim, öğretmen kadrosu durumlarından bahsettikten sonra ilköğretim ve ortaöğretim okullarında öğretmen kadrosuna iliĢkin kapsamlı bilgilere yer verilmiĢtir.

Çelik (2008) “Kosova‟da ÇağdaĢ Türk Edebiyatı 1951-2008” isimli kitabında Kosova‟da Türk varlığının çıkmasından (1455 ve sonrası) sonraki süreç, Türk edebiyatı bağlamında, ana çizgileriyle günümüze kadar getirilerek iĢlenmektedir. Kitapta, Kosova‟da edebi türlerin geliĢimi, Kosovalı çağdaĢ Türk edebiyatı temsilcileri ayrıntılı Ģekilde incelenmiĢtir.

Koro (2011) “Kosova‟daki Türkçe Eğitiminde GeliĢmeler” isimli bir kitap çalıĢması yapmıĢ, Yugoslavya döneminde (1951) baĢlayan Kosova‟daki Türkçe eğitim ve öğretimin 50. Yılı münasebetiyle yayımlanan bu kitapta Kosova‟daki Türkçe eğitimine iliĢkin bilgileri, geçmiĢten günümüze kadarki süreçte aldığı boyutu anlatmıĢtır. GeçmiĢi çok eskilere dayanan Kosova‟daki Türkçe öğretiminin tarihsel süreç içerisinde aldığı Ģekilleri içinde birçok boyutuyla değerlendiren Koro, 1951-2011 yılları arasında yapılan Türkçe eğitim-öğretim faaliyetleri üzerinde özellikle durmuĢtur. Ayrıca eserde Kosova

28

Eğitim Bilim ve Teknoloji Bakanlığından Türkçe eğitimine iliĢkin edinilen sayısal verilere de yer verilmiĢtir.

Ergül (2009) “Kosova‟da Türkçe Eğitim ve Sınıf Öğretmeni YetiĢtirme Ġhtiyacı” isimli makale çalıĢmasında, Kosova‟da yaĢayan Türklerin kendi ana dilleri ile eğitim yapmaları hem o bölgede hem de diğer Türk dünyasında yaĢayan Türk toplulukları için önem arz ettiğini haliyle bu durumun farkında olan Kosova‟da yaĢayan Türklerin bu konuya önem verdiğini ifade etmiĢtir. Ayrıca Türkiye Cumhuriyeti devletinin de bu konuda önemli yardımları, yatırımları ve projeleri söz konusudur. Türkçe eğitimin Kosova‟da devam ettirilmesi için sınıf öğretmenlerine ihtiyaç hissedilmekte ve sınıf öğretmenlerine önemli görevler düĢtüğünü dolayısıyla Kosova‟da sınıf öğretmeninin yetiĢtirilmesi ve istihdamının önem arz ettiğini belirtmiĢtir.

Zengin ve Topsakal (2008) “Kosova Eğitim Sistemi ve Türk Eğitim Sisteminin KarĢılaĢtırılması” isimli makale çalıĢmalarında, Kosova eğitim sistemi ile Türk eğitim sistemini amaçları, yapısı ve yönetimi açısından inceleyerek, her iki ülkenin eğitim sisteminin benzer ve farklı yönlerini irdelemiĢlerdir.

Çelik (2009) “Kosova‟da Türkoloji Eğitimi” isimli makale çalıĢmasında, Kosova‟da Osmanlı egemenliğinden sonra günümüze kadar, Türk dilinin bölgede geçirdiği evreleri, eğitim dili olarak kullanılma haklarının tanınması gibi konuları tarihî olaylar ile iliĢkilendirerek anlatmıĢtır. AraĢtırmada, Osmanlı sonrası, 1912 ile 1945 yılları arasındaki karanlık dönem bir yana bırakılarak, sonraki yılarda da yaĢanan iktidar problemleri ve kültürler arası çatıĢma Türklerin anadilindeki eğitimini etkilediği ifade edilmiĢtir. Türkler, bu bölgede, 1951 yılından 1991 yılına kadar resmi olarak ana dillerinde eğitim hakkını kullandıkları, 1991 sonrası dönemde ise Türkçe eğitim veren kurumlarda azalma olduğuna dikkat çekilmiĢtir. 1950‟li yıllardan beri statüsü her ne olursa olsun Kosova‟da, Türkçe eğitim sınırlı da olsa devam etmiĢ, yüksek öğrenim düzeyinde eğitim-öğretim yapılmıĢtır. Bu çalıĢmada sadece, Türkçe yüksek eğitim konusu üzerinde durulmuĢ, detayları ile bu konu islenmiĢtir. Günümüzde yüksek öğrenim düzeyindeki Türkoloji eğitiminin sadece PriĢtine Üniversitesi, Filoloji Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde yapıldığı belirtilmiĢtir.

Elmas (2014) “Kosovalı Türkler: Dilleri ve Kültürleri” isimli makalesinde, Kosova‟da yaĢayan Müslüman Türk nüfusun, Osmanlı Devleti‟nin bölgeden çekilmesiyle birlikte yaĢadıkları zorlukları anlatmıĢtır. Kosovalı Türkler, birçok dernek ve siyasi parti aracılığıyla kültürlerini canlı tutmaya çalıĢsalar da, gerek eğitim alanında gerekse sosyal hayatta birçok engelle karĢılaĢmaktadırlar. Bu çalıĢmada Kosovalı Türkler, Kosova‟daki Türkçe eğitimi, Kosovalı Türklerin dillerini, kültürlerini ve millî benliklerini ne ölçüde koruyabildikleri; Türkler arasında anadillerini kullanma oranında ve kültürel değerler bağlamında geçmiĢten günümüze bir değiĢim olup olmadığı ele alınmıĢtır.

Kosova‟da Türkçe öğretimi üzerine yapılmıĢ araĢtırmalar incelendiğinde, yapılan Türkçe öğretiminin en az Türkiye‟deki seviyeye çıkarılması için, eğitim alanında her iki ülkenin daha güçlü iĢbirliğine ihtiyaç duyduğu ortaya çıkmaktadır. Günümüze kadar yapılmıĢ akademik çalıĢmaların Kosova Türklerinin anadillerine ne ölçüde hâkim olduklarını belirlemede yetersiz olduğu bu açıdan dili kullanma becerilerinin geliĢtirilmesi için pek çok radikal adımın atılması gerektiği görülmüĢtür. Bu sebeple yapılan bu çalıĢmanın Kosovalı Türklerin anadilde eğitimine ve araĢtırma alanına katkı sağlayacağı düĢünülmektedir.