Đlköğretimin Amaçlarında Kültür Aktarımı

Đlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin Türkçe öğretiminde kültür aktarımı bağlamında incelenmesi gerekmektedir. Đlköğretimin amaçları, hem sınıf öğretmenleri hem de branş öğretmenleri tarafından iyi bilinmeli ve eğitim öğretim faaliyetleri düzenlenirken dikkate alınmalıdır. Çünkü yapılacak faaliyetler yönetmelikte belirtilen ilköğretimin amaçlarıyla çelişemez, bu amaçlara aykırı olamaz. (Öz, 2003: 12)

Türkçe öğretimi kapsamında uygulanacak faaliyetler için resmî dayanak olan Đlköğretim Kurumları Yönetmeliği, ilköğretim çağındaki çocuklara kazandırılması hedeflenen özellikler hakkında bilgiler verir. Buna göre yönetmelikteki kültür aktarımını gerekli kılan amaçları şu şekilde sıralayabiliriz:

a) “Öğrencilerin, millî ve evrensel kültür değerlerini tanımalarını, benimsemelerini, geliştirmelerini bu değerlere saygı duymalarını sağlamak.” (MEB, 2003: 485).

Đlköğretimin amaçlarından biri olan bu madde, öğrencilerin Türk kültürünü tanımaları gerektiğini belirtmektedir. Millî kültürün öğrencilere tanıtılması için derslerin içeriklerinde millî kültür unsurlarının bulunması gerekir. Đlköğretim okullarında okutulan dersler içerisinde muhteva bakımından millî kültür unsurlarını genç nesillere tanıtma imkânına sahip en önemli ders, Türkçe dersidir. Türkçe

dersinde kullanılan metinler, millî kültüre ait değerleri ihtiva eder. Farklı konularda kaleme alınmış bu metinler, kültürün farklı alanlarını öğrencilere tanıtır. Ayrıca, Türkçe derslerinde kullanılan diğer materyaller (ses kasetleri, resimler, fotoğraflar, kısa filmler vb.) ile düzenlenen etkinlikler (drama, tiyatro, okul gezileri vb.), kültürün aktarılması için Türkçe dersine geniş imkânlar sunar.

Türkçe dersi, temel dil becerilerini geliştirmenin yanı sıra öğrencilerin kelime hazinelerini zenginleştirmeyi de amaçlar. Buna bağlı olarak farklı konularda yazılmış metinler Türkçe derslerinde öğrencilere sunulur. Metinlerdeki konu zenginliği millî ve evrensel kültürün farklı alanlarının öğrencilere tanıtılmasını sağlar. Ayrıca farklı milletlere ait, edebî ve kültürel değeri yüksek metinlerin de Türkçe derslerinde materyal olarak kullanılıyor olması, evrensel kültür değerlerinin aktarılmasında kolaylık sağlar.

Đlköğretimin yukarıya alınan amacı millî ve evrensel kültür değerlerinin benimsetilmesini ve öğrencilerde bu değerlere karşı saygı uyandırılmasını da kapsamaktadır. Bu amaca ulaşmak, ancak bahsedilen değerleri konu edinmiş sanat eserlerinin derslerde kullanılmasıyla mümkün olabilir. (Kaplan, 2001: 32). Bu tür sanat eserlerinin en çok kullanıldığı ders, Türkçe dersidir.

Türkçe öğretiminde, dil becerilerini geliştirmek için kullanılan metinlerden, millî ve evrensel kültür değerlerini aktarmaya uygun metinleri seçmek, daha fazla duyuya hitap eden materyal ve etkinliklerle dersin içeriğini zenginleştirmek, ilköğretimin bu amacına ulaşmayı kolaylaştıracaktır. Nihayetinde Türkçe derslerinde kültür aktarımının bilinçli ve planlı yapılması, ilköğretimin bu amacına ulaşılmasını sağlayacaktır.

b)“Öğrencileri, kendilerine, ailelerine, topluma ve çevreye olumlu katkılar yapan, kendisi, ailesi ve çevresi ile barışık, başkalarıyla iyi ilişkiler kuran, iş birliği içinde çalışan, hoşgörülü ve paylaşmayı bilen, dürüst, erdemli, iyi ve mutlu yurttaşlar olarak yetiştirmek.” (MEB, 2003: 485).

Đlköğretim Kurumları Yönetmeliğinde belirtilen bu amaca ulaşmak için de Türkçe öğretiminde kültür aktarılmalıdır. Çünkü hoşgörülü, paylaşmayı bilen, dürüst ve erdemli bireyler yetiştirmek için Türk kültüründe önemli bir yer tutan değer ve normların öğrencilere aktarılması gerekmektedir. Bu amaca, doğrudan doğruya akademik bilgi transferi ile ulaşmak mümkün değildir. Özellikle öğrencilerin somut işlem döneminden henüz tam anlamıyla çıkmamış olduğu düşünülürse bahsedilen amaca ulaşmak için somut örneklere ve örnek olaylara dayalı bir eğitime ihtiyaç olduğu görülecektir. Türkçe öğretimi sırasında kullanılan metinler, öğrencinin soyut kavramları anlamasına imkân sağlayan örnek olayları sınıf ortamına taşıyarak öğrencinin değerleri âdeta yaşayarak öğrenmesini sağlar. Kullanılan bir metinde geçen olaydan hareket ederek öğrenciye dürüstlüğün, hoşgörülü olmanın önemi kavratılabilir. Bu da ancak Türkçe dersinde yapılabilecek bir çalışmadır.

Yukarıda belirtildiği gibi Türkçe derslerinde kullanılan diğer materyaller ve yapılan etkinlikler, değerleri öğrenciye aktarmada büyük kolaylıklar sağlayacaktır. Özellikle değerlerle ilgili kısa filmlerin izlettirilmesi, tiyatro ve canlandırma çalışmalarının yaptırılması sadece Türkçe derslerinde yapılabilecek faaliyetlerdir. Bu faaliyetler vasıtası ile öğrencilerin dinleme ve konuşma becerileri geliştirilirken kültürel değerler de aktarılmış olur.

c) “Öğrencilerin kendilerini geliştirmelerine, sosyal, kültürel, eğitsel etkinliklerle millî kültürümüzü benimsemelerine ve yaymalarına yardımcı olmak.” (MEB, 2003: 485).

Öğrencilerin katılabileceği kültürel etkinlikler arasında Türkçe öğretmenlerinin katkı sağlayabileceği etkinlikler de vardır. Mesela, tiyatro çalışmaları bunlardan birisidir. Türkçe öğretmenleri Türk kültürünün unsurlarını tanıtacak, sevdirecek tiyatro metinleri vasıtası ile hem öğrencilerin kendilerini geliştirmesine yardımcı olur hem de kültürel değerlerin öğrenciler tarafından sevilip benimsenmesini sağlar.

Türkçe derslerinde sınıf içi eğitsel etkinlikler vasıtası ile de öğrencilerin bireysel yetenekleri geliştirilirken millî kültür benimsetilebilir. Güzel şiir okuma

çalışmaları yapılarak veya çeşitli konularda şiir ve hikâye yazma yarışmaları düzenlenerek, kısa bir oyunun canlandırılması sağlanarak öğrencilere kendilerini geliştirme fırsatı verilir. Bu arada da sosyal, kültürel ve eğitsel etkinlikler yoluyla kültürün benimsenmesi sağlanmış olur.

Türkçe öğretimi sırasında planlı ve sistemli bir şekilde kültürün aktarılması şartı ile Türkçe dersi, her türlü kültürel değerin aktarılması için muhtevası gereği en uygun derstir. Bu sebeple, ilköğretimin amaçlarına ulaşmak için faydalanılacak en önemli ders de Türkçe dersidir.