AP üyeleri görevlerini yerine getirirken tamamen bağımsızdırlar; hiçbir talimat ve emir almazlar; oylarını kullanırken kişisel olarak ve bireysel görüşleri doğrultusunda hareket ederler (İçtüzük m.2, Doğrudan seçimlere ilişkin karar m.
186 Seçilme açısından yaş sınırı Danimarka, Finlandiya, Almanya, Macaristan, Malta, Hollanda, Portekiz, Slovenya, İspanya ve İsveç’te on sekiz; Avusturya’da on dokuz; Belçika, Çek Cumhuriyeti, Estonya, İrlanda, Letonya, Lituanya, Lüksemburg, Polonya, Slovakya ve İngiltere’de yirmi bir; Fransa’da yirmi üç; G.K.R.K, Yunanistan ve İtalya’da ise yirmi beştir. Her üye devlette uygulanan seçim sistemi hakkında ayrıntılı bilgi için erişim: <http://www.elections2004.eu.int/ep-election/sites/ en/yourvoice/ > (20.02.2006); ayrıca bkz. TABLO II.
187 Üye devletlerin uygulamaları bakımından ayrıca bkz. Kıcık, s. 30-111. 188 McCORMICK, s.145.
6/1). Bu düzenlemeler doğrultusunda üyeler hangi yönde oy kullanacakları, işlerini nasıl yürütecekleri ve çalışmaları sırasında neleri dile getirecekleri konusunda dışarıdan gelebilecek her tür sınırlamaya ya da dayatmaya karşı korunmuş olmaktadırlar. Bilindiği üzere, AP üyeleri tıpkı ulusal parlamentolarda olduğu gibi siyasî gruplar halinde çalışmaktadır. Ancak ulusal parlamentolardaki durumun aksine AP’de grup disiplini ve grup kararlarına uygun davranılması yönündeki baskı çok da fazla değildir189. Çünkü ulusal parlamentolarda hem hükümet hem de muhalefet üyeleri yer aldığından, siyasî gruplarda genellikle parti başkanın ya da bir bakanın görüşleri doğrultusunda grup kararları alınması söz konusu olmaktadır. Oysa AP’de iktidar ve muhalefet gibi karşılıklı iki grup yer almadığından ve gruplar çok değişik bölgesel ve ulusal partilere dâhil üyelerden oluştuğundan grup disiplini zayıftır190. Bu nedenle üyeler diledikleri takdirde siyasî gruplarında alınan kararın aksi yönünde oy kullanabilmektedirler ve uygulamada bazen bunun örnekleri görülmektedir191. Ayrıca Parlamento içindeki siyasî gruplarda üyelerin bazen grup kararlarının aksine hareket etmesi, seçildikleri ulusal partinin, kendisi için özel önemi bulunan konularda Parlamento üyesine baskı yapması sonucu da gündeme gelebilmektedir192.
Parlamento üyelerinin görevleri genel olarak, ayda bir hafta Strasbourg’daki genel kurul toplantılarına katılmak ve genellikle kalan üç hafta içinde de dâhil oldukları komisyonun çalışmalarına, siyasî grup toplantılarına ve diğer toplantılara katılmak, şeklinde belirtilebilir193.
Parlamento üyelerinin yetkileri AP İçtüzüğüyle ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. İçtüzüğün bazı hükümlerinde üyelere bireysel olarak kullanabilecekleri, bazı hükümlerinde de belirli sayıda üyenin bir araya gelerek kullanabilecekleri yetkiler düzenlenmiştir.
189 CORBETT/JACOBS/SHACKLETON, s. 55. 190 CORBETT/JACOBS/SHACKLETON, s. 104. 191 CORBETT/JACOBS/SHACKLETON, s. 55-56.
192 Bu durumun, özellikle AB’ye şüpheyle yaklaşan ve adayları merkezden belirleyen ulusal partilerden ya da iktidarda bulunan ulusal partilerden seçilen Parlamento üyelerinin bazı konularda grup kararlarına uymamaları yönünde baskılara maruz kaldığı hatta bu durumun üyelerin daha sonra Parlamento içinde üstlenecekleri görevleri de etkilediği yönünde bkz. FAAS T., “To Defect or not to Defect? National, Institutional and Party Group Pressures on MEPs and Their Consequences for Party Group Cohesion in the European Parliament”, European Journal of Political Research, Vol. 42 2003, s. 860.
2. Üyelerin Bireysel Olarak Kullanabilecekleri Yetkiler
Üyelerin bireysel olarak kullanabilecekleri yetkiler İçtüzükte; Komisyona, Konseye ve AMB’ye sorular yöneltebilmesi (ATA m. 197/3; İçtüzük m. 109, 110, 111), bir karar alınması için girişimde bulunabilmesi (m. 113/1) ya da yazılı açıklama yapabilmesi (İçtüzük m.116), komisyonlarda görüşülen bir metne ilişkin olarak değişiklikler önerilmesi (m. 185/1), oylamayla ilgili açıklamalarda bulunabilmesi (m. 163/1), Parlamentonun yönetim kadrosuna (başkanlar konferansı, başkanlık divanı ve idareci üyeler (quaestorlar)) çalışmalarıyla ilgili sorular yöneltebilmesi (md 28/2), İçtüzükle ilgili değişiklik önerileri sunabilmesi (m. 202/1), usule aykırılıkların ileri sürülebilmesi (m. 166/1) ya da bir konunun görüşülmesinin kabul edilmemesi gerektiğinin savunulması (m. 167/1) olarak özetlenebilir. Ayrıca üyeler özellikle kendilerine cevap hakkı doğuran eleştirilere yönelik olarak da kişisel açıklamalarda bulunabilmektedir194. Bunların yanı sıra üyelere tanınan ve her aylık toplantı devresinin (part session) ilk oturumunda Parlamentonun dikkatini çekmek istedikleri konulara yer verilen toplamda otuz dakikayı aşmayan bir dakikalık konuşma süreleri de (one minute speeches) (m.144) üyeler bakımından önem taşımaktadır.
3. Birden Fazla Üye Tarafından Kullanılabilecek Yetkiler
Üyelerin bireysel olarak kullanabilecekleri yetkilerin yanında belirli sayıda üyenin bir araya gelerek kullanabilecekleri yetkiler de mevcuttur. Bu yetkileri kullanabilecek üye sayısı İçtüzükte genellikle üyelerin yüzde beşi (mevcut sayıyla 37 üye) ya da bazı maddelerde üyelerin onda biri, beşte biri, dörtte biri veya üçte biri olarak düzenlenmiştir. Örneğin, otuz yedi üye bir araya gelerek her yasama döneminin başında yapılan seçimlerde başkan, başkan yardımcısı ve idareci üye (quaestor) aday gösterebilirler (m.12), ya da ortak karar usulünde Konseyin ortak tutumunun reddedilmesi yönünde öneri sunabilirler (m. 61/1); üyelerin onda biri bir araya gelerek Komisyon hakkında gensoru önergesi verebilir (m. 100/1) ya da Ombudsmanın görevden alınmasını isteyebilir (m. 196/1); üyelerin beşte biri talepte
bulunduğunda Parlamentoda gizli oylama yapılabilmektedir (m. 162/2); üyelerin dörtte birinin talebi üzerine soruşturma komisyonu kurulabilecektir (m. 176/1).
Yukarıda örnek olarak saydığımız bu yetkilerin kullanılmasının siyasî gruplara hasredilmemiş olması önem taşımaktadır. Zira bu yetkiler bazen bir siyasî grup içindeki muhalifler tarafından ya da bazen değişik siyasî gruplardan üyelerin bir araya gelmesiyle kullanılabilmekte ve önemli sayılabilecek bu konular tek tek siyasî grupların tekeline bırakılmamaktadır.
4. Siyasî Gruplar Tarafından Kullanılabilecek Yetkiler
Yine yukarıda açıkladıklarımıza benzer türde bazı yetkiler siyasî gruplar tarafından kullanılabilmektedir. Siyasî gruplar da Başkanlık Divanı üyelerinin seçimi öncesinde aday gösterme (İçtüzük m. 12), ortak karar usulünün işlemesi sırasında kararlara ilişkin değişiklik önerileri verme (m.61,62) ve Konseye ve Komisyona sorular yöneltebilme (m. 108 vd.) gibi birçok yetkilere sahiptirler195.
Siyasî gruplar ayrıca değişik türlerde Parlamento kararlarının ve usule ilişkin bazı kararların alınabilmesi için önerilerde bulunma yetkisini de ellerinde bulundurmaktadır. Siyasî gruplar bu bağlamda, katılım andlaşmalarına ilişkin İçtüzük m. 82, uluslararası anlaşmalara ilişkin m. 83, ODGP çerçevesinde tavsiyelere ilişkin m. 90, Komisyonun seçimine ilişkin m.99, AMB Yönetim Kurulu üyelerinin atanmasına ilişkin m. 102 ve diğer birçok içtüzük maddesiyle hem karar alınması için hem de Parlamentonun iç işleyişine ilişkin önerilerde bulunma konusunda yetkilendirilmişlerdir.