İleri teknolojilerin hızlı, çok çeşitliliğe elverişli, karmaşık yapısı hem araştırma-geliştirme, hem sanayi hem de hizmetler alanlarının üretim tarzlarında ve teşkilatlarında değişme gerektirmektedir.
Sanayi toplumunun üretim tarzı olan Taylorist-Fordist ilkeler ışığında seri üretim yapan, belli amaca yönelik makinalarda ve nitelik gerektirmeyen ucuz işgücü yardımıyla, olabildiğince büyük miktarlarda ve olabildiğince uzun bir süre bir ürünün üretilip pazarlanması şeklindeyken teknolojik bilgilerin getirmiş olduğu esnek üretim tarzında; aynı bant ya da aynı makinalardan yararlanılarak, aynı gün içinde ve arada önemli bir zaman kaybı olmaksızın, bir modelden diğerine ya da bir ürün çeşidinden diğerine geçiş mümkün olmaktadır.
Saniyede milyarlarca işlem yapan süper bilgisayarlar algılayıcılarıyla kelimeleri anlıyor, imalat hattındaki parçaları tanıyabiliyorlar. Bilgisayarlarla robotların bir araya getirilerek oluşturulan akıllı robotlar, bu parçaları birleştirerek ürün haline getiriyor ve çok farklı boyutların similasyonunu kurabilmektedirler.
Esnek üretim teknolojisi, rekabet eden taraflara pazarlardaki tıkanmayı aşabilme seçenekleri sunmaktadır. Esnek üretim teknolojileri üreticiye, kitlesel üretim yani, büyük miktarlarda satabilme imkanı tanıdığı gibi girişimci için yine seri üretime ulaşılması gereken ideal bir nokta olarak kalmakla birlikte, esnek üretim gibi başlangıçta olmayan yepyeni bir imkan sunmaktadır.
İleri teknolojiye sürekli yatırım yapılması sonucu, özellikle mikroelektronik ve iletkenlik özellikleri üstün malzeme üretimi ile metalurjide hızlı gelişmeler beklenmektedir. Bu amaçla çeşitli alaşımların sağladığı hafifliği, ateşe dayanıklılığı ve krozyona karşı direnci yüksek maddeler üretimi önem kazanmaktadır. Malzeme teknolojisinin sunduğu yeni
malzemeler; yapay seramikler nükleer sanayide, elektronik, mekanik ve termik sanayide giderek önem kazanmakta, haberleşmeden enerjiye ve savunma sanayinden tıbba kadar kullanım alanı bulurken bu dönemde seramik ve silisyum iki gözde malzeme olarak ön plana çıkmıştır.
İleri teknoloji içeren seramik üretimi yapay malzeme devriminin önemli bir parçasıdır. Bu yeni seramik, birçok metalden daha sert daha dayanıklı ve daha hafiftir. Aynı şekilde polimer alaşımlarla yeni tip plastikler üretilmektedir. Bu yeni tip plastikler birçok metalden daha hafif, daha ucuz ve daha sağlamdır. Özellikle bu malzemeler uçak ve otomobil sanayiinde hızlı kullanım alanı bulunmaktadır6.
İleri teknoloji ürünü olan seramik ve kompozitlerin kimi kompozisyonu ile çelikten daha sağlam daha hafif ve çok ileri teknoloji alanlarında kullanılmaktadırlar. Bu yeni teknoloji ürünleri, hafiflik ve yüksek sertliklerin yanısıra üstün ısıl ve korozyon dayanımları, üstün yüzey özellikleri, bazı elektriksel özellikleri ile tekstil, kimya, petro-kimya, metal kesme ve işleme, otomotiv, uzay-havacılık, silah, makina, optik, elektrik-elektronik, tıp, elektro-optik, bilgisayar gibi çok çeşitli endüstriyel alanlarda kullanılmaktadırlar.
Bilgisayar, bilgiyi alan, saklayan ve ihtiyaç anında sunan aletdir. Bilgi iletişim ağları bilgisayarlar arasında bilgi aktarım şebekeleridir. İnsanlığı bilgi çağına hazırlayan teknolojilerin ürünü olan bilgisayar ve iletişim teknolojilerinin maliyeti hızla düşerken verimi hızla artmaktadır. Bilgi çağının bu ürünlerinin maliyetinin ve buna bağlı olarak fiyatının hızla düşüşü tüketicinin bu ürünlere sahip olmalarını kolaylaştırmıştır.
Yirminci yüzyılın başlarında kilit üretim olan otomobilde, üretimin enerji payı yüzde 60 iken, günümüz enformasyon teknolojisinin kilit üretimi olan mikro-chips’in üretiminde hammadde ve enerjinin payı yüzde 2’nin altına inmiştir7. Teknolojinin gelişmesi ile girdi oranlarının ne denli değiştiğini göstermesi açısından önemlidir.
21. yüzyıl en çok otomobil üreten, en çok petrol rezervi olan, altın fiyatlarına hükmeden, tahıl ambarına sahip olan değil en çok bilgiyi üretip toplumun hizmetine sunan ülkelerin önde olduğu yüzyıl olacaktır. Önümüzdeki yüzyıla önde girebilmek için teknolojinin
bu imkanlarını ve üstünlüklerini kavrayan ülkeler, araştırma-geliştirme faaliyetlerine büyük kaynaklar ayırmaktadırlar. Bu ülkelerde araştırma-geliştirme faaliyetleri için artan orandaki fon kaynakları mühendislik, dizayn, deneme üretimi ve pazar testine aktarılmaktadır.8
Araştırma-geliştirme ve yeni teknolojilerin etkin uygulanması için firma stratejilerinde değişiklik yapılmaktadır. Başlıca firmalar stratejik sorumluluk ve ilişkilerini geliştiriyor ve ürün farklılaştırması, ürün düşüncesiyle ürünün piyasaya sürülmesi arasındaki zamanı kısaltma ve pazara giriş ve ölçek ekonomilerinden esnek üretime geçiş, çalışanlara artan sorumluluk ve hiyerarşinin azaltılması, organizasyonda azaltma ve adaptasyon yapılmaktadır.9
Teknolojik gelişmelere ilişkin bilgi kaynaklarına ulaşma, bunları firmalara yayma, pazar araştırması ve ürün tanıtma konusunda enformasyon sistemlerinden yararlanma ve firmaları bu imkanlarla donatma bir ihtiyaç olarak kendini hissettirmeye başlamıştır.
Bunun yanında esnek üretim teknolojisi, rekabet eden taraflara pazardaki tıkanmayı aşabilme imkanları sağlanmaktadır. Jenerik teknolojilerin üretime entegre edilmesiyle birlikte kitle üretim metodlarından esnek üretim sistemine yönelinerek üretimde karar vericilere esneklik sağlanmaktadır.
Uluslararası pazarlarda rekabet; emek, sermaye ve doğal kaynak donanımlarından çok teknolojik altyapıyı ve dinamiği geliştirmeye dayandırılmaktadır. Yeni üretim sistemleri konusunda gelişmiş ülkelerde ortaya çıkan iki temel gelişmeden söz edilebilir. Birincisi; büyük ölçekli firmalarda standart ve seri üretim sistemleri yerine, talep koşullarına göre değişebilir, esnek, büyük ölçekli üretimi feda eden, minimum stok maliyetli, emek ve bir ölçüde sermayeden tasarrufa yönelik elektronik temelli robotların devreye girmesi. İkincisi; sanayi, tarım ve hizmetler de dahil olmak üzere çok geniş bir üretim yelpazesinde girdi olarak kullanılabilecek ve bütün bunlarda üretim sürecini baştan aşağı değiştirebilecek karakterlere sahip ve ekonominin tümünde verimlilik artışı sağlayacak geleceğin stratejik teknolojilerinin oluşturulmasına yoğunlaşılmaktadır.
8The Impacts of Natıonal Technology Programmes, OECD/DSTI/STP (93)3/ANN2, Paris, 1993. s.2