Sosyal medyanın günümüzde çok yaygın Ģekilde kullanılması yapılan birçok araĢ- tırma ile ortaya konulmuĢtur. Üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanımına iliĢkin alıĢkanlıkları ve sosyal medyayı hangi amaçla kullandıkları, onların yaĢama becerilerini ve eğitim öğretim sürecinin verimliliğini önemli ölçüde etkilemektedir. Bu açıdan araĢ- tırmada üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım alıĢkanlıklarını etkileyen de- ğiĢkenlerin belirlenmesi, alana önemli katkılar sağlayacaktır. Ġnternetin hayatın her ala- nında kullanıldığı ve vazgeçilmez bir teknoloji olduğu tartıĢılmaz bir gerçektir. Fakat günümüzde internet özellikle üniversite ve lise öğrencileri arasında bilinçli ve verimli olarak kullanılmamaktadır.
Ġnternetin kullanım amacını inceleyen birçok araĢtırmada ilk sırayı sosyal medya almaktadır. Sosyal medya kullanımının bu kadar yaygın olması ile birlikte bireyler üze- rindeki olumlu ve olumsuz etkilerinin neler olduğu sorusu akla gelmektedir. Bu amaçla literatürdeki çalıĢmalar incelendiğinde, genellikle ergenler ve lise öğrencileri ile gerçek- leĢtirilen çalıĢmalar mevcut olup üniversite öğrencileri ile yapılan pek fazla çalıĢmaya rastlanmadığı görülmüĢtür. Ġnternetin eğitimde etkililiğini arttırmak ve iletiĢim fakültesi ve diğer fakültelerdeki öğrencilerin mesleklerini daha verimli bir Ģekilde yapmalarını sağlamak amacı ile üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım alıĢkanlıklarının çok yönlü incelenmesi önem arz etmektedir.
PEW Research Center‟in araĢtırmasına göre üniversite öğrencilerini belirli bir sosyal platforma yönlendiren faktörler, yanıtlanması biraz daha zor bir sorudur. Güncel olayları takip etme, düzenli olarak görülmeyen konularda bağlantı kurma ve boĢ zamanı verimli bir Ģekilde geçirme, üniversite öğrencilerinin sosyal medyaya akın etmesini sağ-
layan birkaç nedendir (2018). Bu kapsamda üniversite öğrencilerinin sosyal medya eği- limlerinin arkasında yatan faktörler birçok açıdan incelenebilir.
Kaliforniya'daki son Kurogo Konferansı'nda , USC Fellow ve yazarı Morley Winograd, 1990-2000‟li yıllarda doğan Milenyumların teknolojik yönlerine iliĢkin önemli vurguları olmuĢtur. Winograd'a göre, milenyum gençleri daha önceki nesillere göre çok sosyaller ve seçtikleri iletiĢim teknolojileri yoğun bir Ģekilde sosyal medya- dır. Milenyum gençlerinin bir topluluğun ve bir grubun parçası olmak için çok yoğun bir talepleri olduğu söz konusudur. Bunların hepsi Facebook, Instagram ve daha farklı sosyal medya kuruluĢlarıyla mükemmel uyum göstermektedir (2016).
Milenyum gençleri görsel iletiĢimi destekliyorlar ve deneyimlerini kiĢiselleĢtire- bilmeyi bekliyorlar. Hepsi akıllı telefonlarını aktif bir Ģekilde kullanıyorlar. Bu süreçte en kritik Ģey ise kullandıkları teknolojilerin mobil ve görsel olmasıdır. 2015 Pew çalıĢmasında , akıllı telefonların yaygın kullanılabilirliğinden dolayı, gençlerin yaklaĢık % 24'ünün neredeyse sürekli olarak online olduklarını ortaya koymuĢtur. Ra- porda; mobil cihazlar ve özellikle akıllı telefonlar tarafından sağlanan rahatlık ve sürekli eriĢimin, gençlerin % 92'sinin her gün çevrimiçi olmasının en önemli nedeni olarak gö- rülmüĢtür, bu yönüyle cep telefonlarının geliĢimi, genç nüfusun sosyal medya kullanımı üzerindeki etkisine dair oldukça anlamlı kanıtlar sunmaktadır. Rapor‟a göre, sosyal medya eriĢim çılgınlığı mobil cihazlar tarafından kolaylaĢtırılıyor. Gençlerin yaklaĢık % 95‟i bir akıllı telefona sahip. BaĢka bir deyiĢle, mobil teknoloji, sosyal medya kullanımı gibi, gençler arasında her yerde ve her zaman mevcut. Bu nesil üniversite yıllarında, sosyal medya teknolojilerinin ve mobil kullanım alıĢkanlıklarının zirvesine çıkmaktadır. Winograd‟a göre söz konusu tercihleri göz önünde bulundurarak Twitter ve Facebook gibi sosyal platformların bu yaĢ grubunun popülerliğini ve etkinliğini artıracağını ifade etmiĢtir (2016).
Mattis‟e göre birçok sosyal medya hizmetleri öğrenciler için faydalıdır ve üniver- sitenin sunduğu hizmetleri desteklemektedir. Avantajları, ücretsiz olmaları ve farklı kuruluĢları temsil eden araĢtırmacılarla ortak bir platform olarak kullanılabilmeleridir. Ayrıca sosyal medya, görünürlük fırsatları ve kendi çalıĢmalarıyla ilgili farkındalığı arttırmak için fırsatlar sunmaktadır. Sosyal medyada, üniversite öğrencileri çevrimiçi
kimliklerini ve uzmanlık itibarlarını oluĢturabilirler. Örneğin; bir öğrenci grubu, sosyal medya hizmetlerinden birinde çevrimiçi bir topluluk veya grup sayfası oluĢturabilir. Üniversite öğrencileri sosyal medyayı verimli bir Ģekilde kullanabilirler (2018). Bu kap- samda gerek kendileri gerekse de üniversite yönetimleri etkin sosyal medya kullanım stratejileri geliĢtirebilirler.
Sosyal medya hizmetlerinde, ödevler, projeler ve bilimsel çalıĢmalar iĢ birliği ile birlikte hazırlanabilir, kaydedilebilir ve paylaĢılabilir. Ayrıca profesyonel içerikleri dü- zenlemek, paylaĢmak için kullanılabilecek birçok çevrimiçi içerik yazılımı ve bilgi ban- kası da vardır. Sosyal medya hizmetleri de üniversite düzeyindeki öğrenme materyalle- rinin geniĢ bir paylaĢımını sağlayabilir (Alexandrova ve Parusheva, 2017).
Öğretimde sosyal medya hizmetleri verimli bir Ģekilde kullanılabilir. Bu kapsam- da sosyal medya platformları ile öğretim elemanları, araĢtırmacılar ve öğrenciler arasın- da etkileĢimler sağlanabilir. Tüm bu yönleriyle sosyal medya, üniversitenin genel ileti- Ģim faaliyetlerinin bir parçasını oluĢturur. Tüm bunların dıĢında iletiĢim ve sosyal med- ya iliĢkileri, üniversitenin sosyal medyaya katılımını koordine eder, iletiĢim ve pazarla- ma planlama ve uygulamalarında destek hizmetleri sunar ve üniversitenin sosyal med- yadaki görünürlüğünü artırabilir (Alexandrova ve Parusheva, 2017).
Tüm bu süreçleri etkin kılmada üniversiteler öğrencilerine sosyal medya eğitimle- ri sunabilir, sosyal medya hizmetlerinin kullanımını destekler, sosyal medya hizmetleri- ni kullanmaya yönelik destek hizmetleri sunar. Öğrencilere ve öğretim elemanlarına sosyal medya eğitimi, kurslar, atölyeler ve modüller düzenleyebilir; Bununla birlikte, sosyal medyadaki olanaklar, temalar ve bakıĢ açıları pedagojik eğitimlerde, bilgi ve iletiĢim teknolojisinin kullanımı ile ilgili eğitimlerde önem arz etmektedir (MehMood ve Taswir, 2013).
Literatürde üniversite düzeyinde sosyal medya konusunda çok sayıda araĢtırma yapılmasına rağmen, bu platformun eğitim amaçlı kullanımı üzerine çalıĢmalar sınırlı kalmıĢtır. Bu literatürün çoğu, öğrencilerin sosyal medya profillerinin profesyonel ol- mayan içeriğine ve öğrencilerin sosyal medya kullanım alıĢkanlarına odaklanmıĢtır (Yogesh ve Ark, 2018). Bu kapsamda üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım
profillerinin tespit edilerek, sosyal medya amaçlarının ortaya konması, platformun eği- tim amaçlı kullanımının artırılması noktasında önemli katkıları olacaktır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SOSYAL MEDYA KULLANIMI: SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ ÖĞRENCĠLERĠ ÜZERĠNE UYGULAMALI BĠR ÇALIġMA
3.1. AraĢtırmanın Konusu ve Önemi
Sosyal medyanın günümüzde çok yaygın Ģekilde kullanılması yapılan birçok araĢ- tırma ile ortaya konulmuĢtur. Öğretmenlerin sosyal medya kullanımına iliĢkin alıĢkan- lıkları ve sosyal medyayı eğitsel amaçlı olarak kullanmaları eğitim öğretim sürecinin verimliliğini önemli ölçüde etkilemektedir. Bu açıdan araĢtırmada öğretmen adaylarının sosyal medya kullanım alıĢkanlıklarını etkileyen değiĢkenlerin belirlenmesi hedeflen- mektedir. Ġnternetin hayatın her alanında kullanıldığı ve vazgeçilmez bir teknoloji oldu- ğu tartıĢılmaz bir gerçektir. Fakat günümüzde internet özellikle üniversite ve lise öğren- cileri arasında bilinçli ve verimli olarak kullanılmamaktadır.
Sosyal medya, kullanıcılara enformasyon, düĢünce, ilgi ve bilgi paylaĢım imkânı tanıyarak karĢılıklı etkileĢim yaratan çevrimiçi araçlar ve web siteleri için ortak kullanı- lan bir terimdir (Sayımer, 2008:123).
2002 yılında Jonathan Abrahms‟ın Friendster‟i geliĢtirmesiyle bugün anladığımız haliyle sosyal ağların baĢladığı kabul edilmektedir. 2003 yılında çıkan Myspace, uyar- lanabilir kullanıcı profili ve müzik odaklı olması sayesinde kısa sürede döneminin en popüler sosyal ağı olmuĢtur (Zarrella, 2010: 55). 2006 yılında Facebook‟un kullanımı- nın baĢlamasıyla sosyal ağlar en geliĢmiĢ halini almıĢtır. Günümüzde de Facebook en çok kullanılan sosyal medya platformlarının baĢında gelmektedir.
Wang vd., tarafından yürütülen bir araĢtırmada dijital çağda üniversite öğrencile- rinin sosyal medya kullanımları ve sosyal medyanın üniversite öğrencilerinin modlarını nasıl etkilediği incelenmiĢtir. Karma yöntem kullanılarak gerçekleĢtirilen çalıĢmada, 7 gün boyunca öğrencilerin uyanık olduğu saatlerde sosyal medyayı nasıl kullandıklarını belirlemek amacıyla telefon ve bilgisayar izleme sistemleri ile öğrencilere günlük anket-
ler uygulanmıĢ ve aynı zamanda öğrencilerle görüĢmeler yapılmıĢtır. AraĢtırma sonu- cunda, sosyal medya kullanımının yaĢa göre değiĢiklik gösterdiği belirlenmiĢ olup alt sınıflardaki öğrencilerin sosyal medyayı özellikle de Facebook‟u daha yoğunlukta kul- landıkları görülürken; üst sınıflardaki öğrencilerin sosyal medyayı daha az sıklıkta kul- landıkları tespit edilmiĢtir. AraĢtırma sonucunda öğrencilerin sosyal medya kullanımları arttıkça düĢük moda sahip oldukları belirlenmiĢtir (2015).
Heffner, doktora çalıĢmasında sosyal medya kullanımının üniversite öğrencileri- nin akademik ve sosyal yaĢantıları üzerine etkilerini incelemiĢtir. AraĢtırmaya Rowan Üniversitesi‟nde öğrenim gören, yaĢları 18 ve üzerinde olan toplam 116 öğrenci katıl- mıĢtır. Veri toplama aracı olarak anket kullanılmıĢ ve öğrencilere internet üzerinden online olarak gönderilmiĢtir. Öğrenciler Twitter, Facebook, Instagram ve Snapchat gibi sosyal medya türlerinin hangilerini kullandıklarını ifade etmiĢlerdir. Bunun yanı sıra, öğrencilere sosyal medyayı ne sıklıkla kullandıkları sorulmuĢ ve sosyal medya kullanım sıklığının öğrencilerin genel not ortalamasını ne derecede etkilediği tespit edilmeye ça- lıĢılmıĢtır. AraĢtırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda sosyal medyanın öğrencile- rin akademik ve sosyal yaĢantıları üzerinde negatif bir etkiye sahip olduğu belirlenmiĢtir (2016).
Ġnternetin kullanım amacını inceleyen birçok araĢtırmada, ilk sırayı sosyal medya almaktadır. Sosyal medya kullanımının bu kadar yaygın olması ile birlikte bireylerin internet bağımlılık düzeylerinin ne durumda olduğu sorusu da akla gelmektedir. Bu amaçla literatürdeki çalıĢmalar incelendiğinde genellikle ergenler ve lise öğrencileri ile gerçekleĢtirilen çalıĢmalar mevcut olup üniversite öğrencileri ile yapılan pek fazla ça- lıĢmaya rastlanmamıĢtır. Ġnternetin eğitimde etkililiğini arttırmak ve iletiĢim fakültesi ve diğer fakültelerdeki öğrencilerin mesleklerini daha verimli bir Ģekilde yapmalarını sağ- lamak amacı ile üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım alıĢkanlıklarının çok yönlü incelenmesi önem arz etmektedir.