Öz-yeterlikle ilgili çalışmalar

Öz-yeterlikle ilgili çalışmalar incelendiğinde, öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik öz-yeterlik inançlarının yaş, cinsiyet, bölüm, fakülte gibi değişkenler açısından değerlendirildiği, PFESP ya da TYL öğrencileri ile Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik öz-yeterlik inançlarının karşılaştırıldığı ya da öğretmen adaylarının mesleğe yönelik öz-yeterlik inançlarının çeşitli kavramlarla (Eğitim inançları, Tutum, Epistemolojik inançlar vb.) ilişkilendirildiği araştırmalara rastlanmıştır.

Elkatmış, Demirbaş ve Ertuğrul (2013), eğitim fakültesi sınıf öğretmenliği programında öğrenim gören son sınıf öğrencileri ile pedagojik formasyon eğitimi alan fen edebiyat fakültesi öğrencilerinden oluşan 338 öğretmen adayı ile ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirdikleri çalışmalarında, öğretmen adaylarının öz- yeterlik inançlarını, cinsiyet, öğretmenlik mesleğini seçme nedenleri ve öğrenim türü değişkenlerine göre karşılaştırmayı amaçlamışlardır. Veri toplama aracı olarak öğretmen öz-yeterlik ölçeğinin kullanıldığı çalışmadan elde edilen bulgulara göre eğitim fakültesi öğrencileri ile pedagojik formasyon eğitimi alan fen edebiyat fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik öz-yeterlik inançları arasında istatistiki anlamda bir fark olmadığı ayrıca her iki fakülte öğrencilerinin öz-yeterlik

34

inançlarının öğretmenlik mesleğini seçme nedenleri ve öğrenim türü değişkenlerine göre farklılaşmadığı, yaş değişkeninin ise eğitim fakültesi öğrencilerinde erkek öğretmen adayları lehine farklılaştığı rapor edilmiştir.

Bir başka araştırmada Yeşilyurt (2013), Pedagojik formasyon eğitimi alan 312 öğretmen adayı ile gerçekleştirdiği çalışmasında öğretmen adaylarının öğretmen öz- yeterlik algılarını cinsiyet, öğretmen olarak görev yapma-yapmama, öğrenim görülen program türü ve akademik başarı notu değişkenleri açısından belirlemeyi amaçlamıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak öğretmen üç faktörlü (Öğrenci katılımı, sınıf yönetimi, öğretim stratejileri) öz-yeterlik ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre genel olarak öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algı düzeylerine ilişkin görüşlerinin yüksektir. Ayrıca öğretmen adaylarının öz-yeterlik algı düzeylerinin cinsiyet değişkenine göre öğretim stratejileri ile sınıf yönetimi faktörleri açısından erkek öğretmen adaylarının öz-yeterlik inanç düzeylerinin kız öğretmen adaylarından yüksek olduğu, öğretmen olarak görev yapma-yapmama değişkeni açısından öğretim stratejileri ve sınıf yönetimi faktörleri açısından anlamlı farklılıklar bulunduğu, öğrenim görülen program türü değişkenine göre öğrenci katılımı ve sınıf yönetimi faktörleri açısından matematik öğretmenliği programında öğrenim gören öğretmen adaylarının diğer programlardan daha düşük bir öz-yeterlik inanç düzeyine sahip olduğu ve akademik başarı notu değişkeni açısından ise anlamlı bir fark olmadığı belirtilmiştir.

Çakır, Kan ve Sünbül tarafından TYL ve öğretmenlik meslek bilgisi (pedagojik formasyon) programlarına katılan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum ve öz-yeterlik algılarının karşılaştırılması amaçlanmıştır. Çalışmanın tutumla ilgili verilerin sağlanmasında öğretmenlik meslek bilgisi programından 229 ve TYL programından 159 olmak üzere toplam 388 ve öz-yeterlikle ilgili verilerin sağlanmasında öğretmenlik meslek bilgisi programından 234 ve TYL programından 159 olmak üzere toplam 393 öğrenci katılmıştır. Veri toplama aracı olarak öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeği ve mesleki yeterlik algısı ölçeği kullanılmıştır. Çalışmada öğretmen adaylarının tutum ve öz-yeterlik inançları cinsiyet ve öğrenim görülen bölüm değişkenlerine göre ele alınmıştır. Öz-yeterlik inancıyla ilgili elde edilen bulgulara göre; TYL ve öğretmenlik meslek bilgisi (pedagojik formasyon) programlarına katılan kız öğretmen adaylarının öz-yeterlik algıları, cinsiyet değişkeni açısından farklılaşmamaktadır. Ancak erkek öğrenciler

35

açısından, TYL programından mezun olan erkek öğrencilerin öz-yeterlik algılarının, öğretmenlik meslek bilgisi programından mezun olan erkek öğrencilerin öz-yeterlik algılarından daha yüksek olduğu sunucuna ulaşılmıştır. Ayrıca çalışmada TYL eğitimi alan öğretmen adaylarının öz-yeterlik algılarında öğrenim görülen bölüm değişkenine göre anlamlı bir fark görüldüğü ve bu farkın Sosyal Bilimler lehine olduğu rapor edilmiştir.

Azar (2011) tarafından üç ayrı fakültenin (Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi ve Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi)Fen bilimleri enstitülerinde Fen ve Matematik alan öğretmenliği TYL programından mezun olan toplam 150 öğretmen adayı ile yapılan çalışmada, adayların öz-yeterlik inançları cinsiyet, mezun olunan üniversite ve branş değişkenlerine göre ele alınmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak öğretmen üç faktörlü (Öğrenci katılımı, sınıf yönetimi, öğretim stratejileri) öz-yeterlik ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançları ile akademik başarıları arasında düşük düzeyde ve pozitif bir ilişki bulunduğu, cinsiyet değişkeni açısından kız ve erkek öğretmen adaylarının puanları arasında anlamlı bir farklılık gözlemlenmediği, mezun olunan üniversite değişkenine göre Ondokuz Mayıs üniversitesinden mezun olan öğretmen adaylarının öz-yeterlik inanç puanlarının diğer üniversite mezunu öğretmen adaylarının puanlarından daha yüksek olduğu, branş değişkeni açısından matematik bölümü öğretmen adaylarıyla fizik bölümü öğretmen adayları arasında matematik bölümü lehine, biyoloji bölümü öğretmen adaylarıyla fizik bölümü öğretmen adayları arasında biyoloji bölümü lehine ve biyoloji bölümü öğretmen adaylarıyla kimya bölümü öğretmen adayları arasında biyoloji bölümü lehine anlamlı farklılıklar olduğu belirtilmiştir.

Bulut ve Oral’ın (2011) Fen, Edebiyat, Güzel sanatlar ve ilahiyat fakültesi mezunu olup aynı zamanda PFESP’e kayıtlı 164 öğretmen adayı üzerinde gerçekleştirdikleri betimsel tarama niteliğindeki çalışmalarında öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik öz-yeterlik inançlarını cinsiyet, fakülte, branş, lise ve yerleşim yeri değişkenleri açısından değerlendirmişlerdir. Çalışmada veri toplama aracı olarak öğretmen adayı öz-yeterlilik ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre öğretmen adaylarının mesleğe yönelik öz-yeterlik inançlarının bütün olarak “oldukça yeterliyim” düzeyinde olduğu görülmektedir. Buna ek olarak öğretmen adaylarının öz-yeterlik inanç düzeyleri cinsiyet, lise ve yerleşim yeri değişkenleri açısından

36

anlamlı bir farkın olmadığı, fakülte türü ve branş değişkenleri açısından anlamlı bir şekilde farklılaştığı görülmüştür. Bu fark fakülte türü açısından fen ve edebiyat fakültesi mezunları lehine anlamlı olmakla birlikte güzel sanatlar fakültesi mezunlarının fen, edebiyat ve ilahiyat fakültesi mezunlarına, fen ve edebiyat fakültesi mezunlarının da ilahiyat fakültesi mezunlarına göre daha yüksek bir öz- yeterlik algısına sahip olduğu; branş değişkeni açısından güzel sanatlar ile felsefe, edebiyat ve matematik branşları arasında güzel sanatlar lehine ve biyoloji, güzel sanatlar ve tarih ile ilahiyat branşları arasında ise, biyoloji, güzel sanatlar ve tarih branşları lehine olduğu rapor edilmiştir.