OLGU ÖRNEKLERİ

Şekil 9 Olgu 1: 30 yaşında erkek hasta. Trafik kazası. EV, IR-/-, ÇOSY: Göğüs (+), Grup 3,

İlk geliş GKS:5 İlk Geliş BBT: Sağ frontal kontüzyon, sağ temporal SDH, T.SAK, Sola shift (+)

Şekil 10: Olgu 2: 20 yaşında erkek hasta, EY, IR +/+, ÇOSY: ortopedi, Grup 2,

İlk geliş: GKS:13 BBT: serebral ödem

Şekil 11: Olgu 3: 65 yaşında erkek hasta, trafik kazası, EV, IR +/+, ÇOSY: batın, Grup 1,

İlk geliş GKS:6 BBT: Sağ temporal travmatik SAK, vertekste yaygın kontüzyon

6. TARTIŞMA

Literatürdeki çoğu çalışmalarda en fazla travmaya uğrayan yaş grubunun genç erişkin ve erkekler olduğu bildirilmiştir. Erkeklerin kadınlara göre fazlalığı toplumumuzda erkek cinsiyetinin daha aktif bir yaşama sahip olması ve bunun sonucunda travmaya daha çok maruz kalmasıyla açıklanabilir. Franskowski ve ark. çalışmasında E/K oranını 4 olarak bildirmişlerdir. 5, 6

Kafa travmalarının başlıca nedenleri motorlu taşıt kazaları, yüksekten düşme ve darp oluşturmaktadır.

Cooper ve ark. Gennarelli, Thibault, Gutman ve ark. çalışmalarında, düşme olgularının, motorlu araç kazaları ya da diğer travma mekanizmalarına oranla daha fazla travmatik intrakraniyal yaralanmaya yol açtığını bulmuşlardır.66, 67, 68 _{Borczuk ve ark. ise}

motorlu araç ve bisiklet kazasına uğrayan çocukların intrakraniyal yaralanmaya daha fazla eğilimli olduklarını saptamışlardır.69

Çalışmalar da otorler GKS’si 15-13 olan hastalarda erken tanısal değerlendirme için BBT gerekliliğini önermişlerdir. Buna gerekçe olarakta, düşük prevelanslı da olsa cerrahi girişim gerektirebilecek patalojik bulguların olabileceğini bildirmişlerdir. 75,75 _{Vicarios ve}

ark. ile Black’e göre GKS’nin 15 olması subdural hematom yada diğer intrakraniyal lezyonları ekarte etmede güvenilir değildir.72,73 _{GKS 15’ten az olduğu durumlarda kafa}

fraktürünün varlığına bakılmaksızın hastada kötüleşme ya da hematom gelişmesi riski nedeniyle BBT çekilmesinin gerekli olduğu genel bir kanıdır. Feuerman ve ark. GKS 15’in altında ki olguların hepsine BBT çekilmesi gerektiğini belirtmişlerdir.76 _{Yine de otorler}

arasında GKS 15-13 olan hastaların BBT gerekliliği hakkında kesin bir görüş birliği yoktur.

Miller ve ark. GKS skoru 15 olan 1382 hastalık serilerinde bütün hastalara BBT çekmişler, hastalarda; 47 (% 34) kontüzyon, intraventriküler yada subaraknoid kanama, 3 (% 2) epidural hematom, 16 (% 11) subdural hematom ve 18 (% 13) izole kafatası kırığı olmak üzere toplam 84 patalojik BBT sonucu saptamışlardır.70 _{Merine’de Vilasente ve ark.}

Bunun aksine Dietric ve ark. çalışmalarında GKS ile BBT bulguları arasında korelasyon olmadığını belirtmişlerdir.78

Acil hava yolu temini ile prognoz arasındaki ilişki incelendiğinde, Huang ve ark. 402 kafa travmalı hastanın 102’sine acil traketomi yapmışlar, bu hastalarda ölüm oranlarının ve hastanede yatış sürelerinin üç kat arttığını belirtmişlerdir.78 _{Boyd Benzel %}

43’ü kafa travmalı olan nöroşirürji hastalarında, erken trakeatominin önemini vurgulamışlardır.79 _{Bu araştırmacılar hastaların % 28’inin öldüğünü, % 50’sinin kalıcı}

vejatatif tablo, % 19’unun tam iyileşme ile taburcu edildiklerini bildirmişlerdir. Çalışmamızda % 26 olguda entübasyon gerekmiştir. En çok acil hava yolu temini grup 3’te (% 43.75) gerektiği görülmüştür.

Pupil yanıtı ile prognoz arasındaki ilişki literatürde incelendiğinde, Luerssen ve ark. pupiller yanıtın ölüm oranı üzerinde etkili olduğunu, iki taraflı sabit pupilli çocukların % 53.2’sinin, erişkinlerin % 66.5’nin tek pupil genişlemesi olan çocukların % 20.5’ini, erişkinlerin % 38.5’inin ölümcül seyrettiğini bildirmişlerdir.80 _{Kafa travmalı hastalarda iki}

taraflı ve sabit pupiller eğer motor yanıt da yoksa % 97 – 99 oranında ölüme neden olabilen kötü prognoza işaret eder.81 _{Olgularımızda 3 hastada (% 6), çift taraflı pupil}

genişlemesi ve ışık refleksi alınamaması saptandı ve bu olguların tümü kaybedildi.

Çeşitli araştırmacılar şiddetli kafa travmalarında çoklu organ sistem travması oranını genellikle % 50’nin üzerinde bulmuşlardır. 82,83 _{Kafa travması ile birlikte çoklu}

organ sistem yaralanması oranı, Miller ve ark. tarafından şiddetli travmalarda % 63, orta şiddetli travmalarda % 37 ve hafif şiddet travmalarda % 32, tüm kafa travmalarında ise % 35 olarak tespit etmişlerdir.84 _{Çalışmamızda çoklu organ sistem yaralanması oranı % 46}

olarak bulunmuştur.

Literatürde genel olarak hafif kafa travma oranının (% 80), orta ve ağır kafa travma oranının (% 10) olduğu belirtilmiştir.2,40,70,71

Çalışmamızdaki olguların % 24’ü hafif kafa travması, % 44’ü orta kafa travması ve % 32’si ağır kafa travmasına maruz kalmışlardır. Grup 1 ve Grup 2’de ilk geliş GKS’ye göre yapılan kafa travması sınıflandırmasında anlamlı bir fark gösterilememiştir. (Grup 1 x2_{= 3647 p > 0.05) (Grup 2 x}2_{= 1.529 p > 0.05)}

Grup 3’de ağır kafa travması görülmesi (GKS 8-3) anlamlı olarak yüksek bulunmuştur. (Grup 3 x2_{= 6.118 p < 0.05)}

Toutant SM ve ark. yaptıkları çalışmada, BBT’de bazal sisternlerin obliterasyon durumunu basık, kaybolmuş ve görülmez olarak sınıflandırmış ve mezensefalon çevresi

sisternlerin büyüklüğü ile kafa travması mortalitesi arasında bir ilişki olduğunu göstermişlerdir.5

Toutant SM ve ark. yaptıkları çalışmada, basık grupta iyi düzelme % 35, orta derece sakatlık % 21, ağır derece sakatlık % 16, vejetatif durum % 6 ve ölüm % 22 şeklinde, kaybolmuş grupta iyi düzelme % 19, orta derece sakatlık % 17, ağır derece sakatlık % 18, vejetatif durum % 7 ve ölüm % 39 şeklinde ve görülmez grubunda ise iyi düzelme % 11, orta derece sakatlık % 4, ağır derece sakatlık % 6, vejetatif durum % 2 ve ölüm % 77 olarak bulmuşlardır.5

Kafa travmasının tedavisinde mannitolün etkileri nöroşirurjiyenlerin çok ilgisini çekmiştir, ancak kullanımı ile ilgili ideal bir plan tanımlanmamıştır.

Mc. Graw ve ark. kafa travmalı hastalarda kafa içi basınç değerinin 10 dakika süreyle 25 mmHg civarında seyrettiği durumları mannitol kullanımı için endikasyon kabul etmişlerdir.107

Marshall ve ark. 0.25 gr / kg dozda mannitol kullanımının daha yüksek dozlarda mannitol kullanımı ile KİB düşürmede aynı etkiye sahip olduğunu, KİB düşürmek için serum osmolaritesindeki 10 mosm bir artışın yeterli olabileceğini vurgulamaktadır. 110

Cruz ve ark. 0.6 gr / kg dozda mannitol tedavisinin akut subdural hemotomlu olgularda yararını göstermişlerdir.117 _{Cruz ve ark. aynı çalışmada temporal lob kontüzyonlu}

hastalarda mannitol kullanımının yararını gözlemişlerdir.117

Çalışmamızda grupların tümünde % 20 mannitol tedavisi ile nörolojik düzelme istatiksel olarak anlamlı bulundu.

Grup 1’de düşük doz % 20 mannitol tedavisi (0.5 gr/kg bolus ve 0.25 gr / kg / gün idame) ile en iyi sonuç elde edildi.

7. SONUÇLAR