Örgütsel Bağlılığı Etkileyen Faktörler

Örgütsel bağlılığa etken faktörlerin bilinmesi, bağlılığı etkileyebilmek açısından önem taşımaktadır. Örgütsel bağlılık konusunda yapmış oldukları çalışmaları ile tanınan Mowday, Porter ve Steers örgütsel bağlılığı etkileyen faktörleri; Kişisel Demografik faktörler, Örgütsel faktörler ve Örgütsel olmayan faktörler olarak ele almıştır.

1.3.3.1. Kişisel Demografik Faktörler

Örgütte bulunan kişiler farklı niteliklere sahiptir. Bu nitelikler kişisel farklılıklarını gösterdiği gibi örgütsel bağlılık düzeyini de etkilemektedir (Tayfun, Palavar ve Yazıcıoğlu, 2008: 4).

Örgütsel bağlılık ile cinsiyet ilişkisi arasında, literatürde görüş farklılıkları bulunmasına karşın, kadınların örgütsel bağlılıklarının, erkeklerin bağlılıklarından daha yüksek çıktığı konusu yaygındır (İnce ve Gül, 2005: 62):

 Kadınların ailesel faktörlere vermiş oldukları önemin, işlerindeki rollerinin ikinci planda kalmasına sebep olması ve

Erkek işgörenlerin, örgütsel bağlılıklarının kadınlardan daha düşük olduğunu savunan araştırmacıların gerekçeleri ise şu şekildedir (İnce ve Gül, 2005: 63):

 Kadın işgörenlerin örgütte, erkeklere nazaran daha istikrarlı olmaları ve  Kadın işgörenler karşılaşmış oldukları problemler motivasyonlarını

artmasını sağlamaktadır.

Mathieu ve Zajac yaşla örgütsel bağlılık arasında tutarlı bir pozitif yönde ilişki olduğunu saptamıştır. Allen ve Meyer yaşça büyük işgörenlerin daha olgun olmaları ve iş yerlerinde daha çok tecrübe yaşamış olmaları sebebiyle örgüte yönelik duygusal bağlılıklarının daha yüksek olduğunu tespit etmişlerdir. Yaş ilerledikçe işgörenlerin çalışabilecekleri alternatif, örgütlerin sayısı düştüğünden iş bulma imkânları azalmakta, sahip olduğu maddi değerlerle hak ve imtiyazları yitirme korkusundan kişinin devamlılık bağlılığı artış göstermektedir (Tayfun, Palavar ve Yazıcıoğlu, 2008: 5).

1.3.3.2. Örgütsel Faktörler

Harward Üniversitesi’nden olan Elton Mayo ve arkadaşları işgörenlerin işlerinden memnun olduklarında daha iyi çalıştıkları sonucunu veren bir araştırma yapmışlardır. İşgörenlerin örgüt ortamında yerine getirdikleri işin yapısı örgütsel desteği etkilemektedir. İşgörenlerin yaptıkları işi anlamlı bulması yani işgörenlerin yaptıkları işleri kendilerini geliştirici, faydalı, ödüllendirici olarak değerlendirdiklerinde işlerini anlamlı bulmaktadır. Sonuçta örgüt üyelerinin işlerini anlamlı bulması ile örgütün katkılarına daha çok değer vereceğini düşünmektedirler ve örgütsel destek algısı artmaktadır (Köse ve Gönüllüoğlu, 2010: 3).

Örgütsel bağlılığın derecesini etkileyen ve belirleyen bir diğer unsur örgütsel adalettir. Örgüt içinde gerçekleştirilen uygulamalar, iş ve örgütün özellikleri çerçevesinde örgüte karşı geliştirilen tutum ve bunların neticesinde gösterilen olumlu davranışların örgütsel bağlılık kavramı (Ergeneli ve Sağlam, 2005: 124) ile adil ve ahlaki uygulama ve faaliyetlerinin örgütte has düşünülmesi ve teşvik edilmesini

gösteren örgütsel adalet kavramı arasında doğrusal bir ilişki saptanmıştır (Naktiyok ve İşcan, 2004).

Takım çalışmasının örgütsel bağlılığı kötüye döndürdüğü yönünde hiçbir araştırmaya ulaşılmamıştır. Takım üyeliğiyle örgütsel bağlılık arasında pozitif ilişki bulunmuştur. Bunun sebebi takım çalışması gösteren işgörenlerin iş tatmini artmaktadır. Bir takımın verdiği kararların kalitesi işbirliği ile yakından ilişkilidir (Korsgaard, Schweigner ve Sapienza, 1995: 61).

Örgütsel kültürü örgütün duygusal yönünü oluşturan, yazılmamış kurallar bütünüdür. Örgüt kültürüne tüm işgörenler fark etmeden, yazılı bir kural olmadan katılım sağlarlar (Vural ve Çoşkun, 2007: 158-159): i. Örgüt kültürü, örgütsel bağlılığı besleyen bir yapı arz etmektedir. Örgüt kültürü işgörenlerin öncelikleri ile örgütün hedefleri arasında bir köprü işlevi görerek örgütsel bağlılığı etkilemektedir. İşgörenler arasında bir kimlik duygusunun gelişmesini sağlayarak örgütsel bağlılığı beslemektedir (İnce ve Gül, 2005: 76). ii. Örgütsel bağlılığı yüksek işgörenlere sahip örgütlerin kültürleri de güçlü olmaktadır. iii. Örgüt kültürü ve örgütsel bağlılık, misyon stratejilerinin gerçekleştirilmesinde, örgütsel etkinliğin sağlanmasında önem arz etmektedir. iv. İşgörenlerin örgütle bütünleşmelerine katkıda bulunan örgüt kültürü, işgörenler arasında bağlılık yaratarak bireysel başarıya katkıda bulunmaktadır. v. Güçlü bir kültür ve yüksek örgütsel bağlılık, aynı zamanda örgüt için emek ve çaba harcama isteği ile beraber örgütsel başarıya da katkıda bulunmaktadır. vi. Güçlü bir kültür ve yüksek örgütsel bağlılık, örgütsel sürekliliğe katkıda bulunmaktadır. vii. Güçlü bir kültür ve yüksek örgütsel bağlılık, örgütsel amaçlara ulaşmayı hızlandırmaktadır. viii. Güçlü bir kültür ve yüksek örgütsel bağlılık, örgütsel iletişimi geliştirmektedir. ix. Güçlü bir kültür ve yüksek örgütsel bağlılık, örgüt içi çatışmaları ve stresi minimuma indirmektedir. x. Güçlü bir kültür ve yüksek örgütsel bağlılık, örgütsel değişime katkıda bulunmaktadır.

Oscar Grusky’e göre bağlılık araştırmaları, ödüllendirme sistemine dayalı olmaktadır. Çalışanların örgüt tarafından ödüllendirilebilmesi için, gösterilen gayretin derecesine göre ödülün miktarının artması ile örgüte olan bağlılığının artacağı sonucunu ortaya çıkarmıştır (Yağcı, 2007: 116).

1.3.3.3. Örgüt Dışı Faktörler

Bir kişinin örgütsel bağlılığını etkileyen en önemli faktörlerden birisi yeni bir iş bulma potansiyelidir (İnce ve Gül, 2005: 85). Örgütsel bağlılık alanındaki çalışmalar, alternatif iş imkânlarının azlığının, örgütsel bağlılığı arttırdığını ispatlamaktadır. Balay (2000), iş pazarındaki kısıtlı iş bulma imkanı bir bağlılıkla sonuçlanmaktadır. Bu duruma örnek olarak, ekonomik kriz dönemlerinde, organizasyonlarda hiçbir iyileştirme yapılmamasına rağmen, işgörenlerin örgütsel bağlılıklarında olumsuz yönde bir değişiklik olmaması verilebilmektedir. Bununla birlikte; işgörenlerin iş arama süreci dahi örgütsel bağlılığı olumsuz yönde etkilemektedir, çünkü işgörenler alternatif işleri düşünmekten varolan işlerine konsantre olamamaktadırlar. Bu kapsamda eğitimli işgörenlerin - yeni iş bulma olanaklarının daha çok olduğu düşünüldüğünde- alternatif fırsatlara rağmen, organizasyonda çalışmaya devam etmesi örgütsel bağlılıklarının kuvvetli olduğu ile açıklanabilmektedir.