IoT teknolojilerinin toplu taşımacılıkta kullanılması beraberinde birçok senaryoyu getirmiştir. Bu senaryoların her birinin odak noktası kullanıcı dostu, güvenli ve işbirlikçi bir sistemin işlerliğidir. Hâlihazırda mobil uygulama ve elektronik bilet
47
https://bireysel.istanbulkart.istanbul
48
sistemleri ile IoT dünyasına giriş yapan toplu taşımacılık, RFID ve IoT teknolojilerinin kullanımı ile kullanıcılara yönelik işbirlikçi yapısını arttıracaktır. IoT teknolojilerinin pek çok alanda kullanılmaya başlanması bu gelecek trendinin ulaşım hizmetlerinde de kullanımının yoğunlaşacağının habercisidir.
Bu doğrultuda NFC veya Mifare gibi RFID teknolojilerinin kullanımı ile oluşturulan biletleme sisteminin bir mobil uygulama ile entegrasyonu sağlanabilecektir. Bu uygulama üzerinden internet bankacılığı aracılığıyla bakiye yüklemesi gerçekleştirilebilecektir. Aynı zamanda çeşitli algılayıcılar ile donatılan toplu taşıma araçları, bu algılayıcılardan elde ettiği ölçümlemeleri eş zamanlı olarak merkez ile paylaşabilecektir. Böylece hızlanma, direksiyon hareketleri ve gps verileri ile araç kamerası karşılaştırılabilecektir. Bu sayede sürücünün sürüş dinamikleri ve aldığı aksiyonlar kolayca takip edilebilecektir. Bu da sürücünün doğrudan denetlenebilmesi ve gerektiğinde uygun yaptırımların alınabilmesine olanak sağlayacaktır.
IoT teknolojileri vasıtasıyla, algılayıcılar ile donatılan her bir aracın güncel konumu ve tahmini varış zamanı belirlenebilecektir. Böylece algılayıcılardan elde edilen ölçümlemeler ve gps verileri vasıtasıyla eş zamanlı konuma dayalı haritalama sistemi oluşturulacaktır. Bu harita sistemine dayalı iletişim akıllı duraklar ile araçlar arasında iki yönlü gerçekleşecektir. Bu sistem her türlü toplu taşıma aracına uygulanabilir. Yolcular, bekledikleri akıllı duraklardan veya mobil uygulamadan araçların anlık konumunu görebilir. Hatta sürücü de duraktaki yolcuların varlığından anlık olarak haberdar olabilir49
. Hâlihazırda İETT’nin uygulamakta olduğu otobüsten durağa iletişimi sağlayan akıllı durak projesi, IoT kapsamında genişletilerek iki yönlü bir iletişim ile her tür toplu taşıma aracında uygulanabilecektir. Akıllı şehircilik kapsamında geliştirilen ulaşım ağı da IoT teknolojileri ile donatılacaktır. Böylece verimli olduğu kadar denetlenebilir bir
49 Satar, B. Nesnelerin Interneti Tabanlı Bir Otobüs Durak Sistemi Tasarımı An IoT Based Bus Stop
ulaşım ağı oluşturulabilecektir. IoT teknolojilerinin ulaşım hizmetlerinde kullanılması yolcular için olduğu kadar belediyeler için de faydalı olacaktır. Bu teknolojilerinin kullanıldığı tahminler çok daha tutarlı olacaktır. Ne kadar yolcu taşınacağı ve ne kadar yakıt kullanılacağının fizibilitesi yapılabilecek ve böylece gereksiz masrafların önüne geçilecektir. Bu bağlamda IoT cihazları, ulaşım hizmetlerinin geleceği olarak görülebilir.
IV. Altyapı Hizmetleri
A- Giriş
Kentleşmenin başlaması ile birlikte barınma ihtiyacının beraberinde temiz su, ısınma ve elektrik ihtiyacı ve nihayetinde atık yönetimine duyulan ihtiyaç artış göstermiştir. Kırsal kesimlerden kentlere olan göçün her geçen gün artması kendi mega kentlerini yaratmıştır. Tüik verilerine göre 2016 yılında İstanbul nüfusu 14.804.116 kişiye; İzmir nüfusu 4.223.545 kişiye; Ankara nüfusu ise 5.346.518 kişiye ulaşmıştır50
. Kentlerin yerini mega kentlere bıraktığı günümüz koşullarında kaynakların verimli kullanımı artık lüks olmaktan çıkmakta ve bir ihtiyaç haline gelmektedir. Milyonları hatta on milyonları aşan nüfusa sahip şehirlerin altyapı hizmetlerinin IoT cihazları ile kombinasyonu kaçınılmazdır. Bu da şehirlerin artık “akıllı” bir hal almasına neden olacaktır.
Bir kamu hizmeti olan altyapı hizmetleri elektrik, su, doğalgaz tedarikini ve nihayetinde oluşacak olan atıkların yönetimini kapsamaktadır. Bu bağlamda bu hizmetlerin tedarikinde, ölçümlenmesinde ve faturalandırılmasında IoT cihazlarının kullanılması gelecek senaryoları arasında yer almaktadır. Milyonlarca kişiye sağlanacak olan elektrik, su ve doğalgazın dağıtımının planlanması ve bu dağıtımın gerçekleştirilebilmesi için bir IoT ağı oluşturulacaktır. Oluşturulan bu IoT ağı vasıtasıyla hizmet dağıtımı, hizmet kalitesinin izlenmesi, hizmet yönetimi gerçekleştirilebilecektir. Tüm bunların gerçekleştirilmesi dağıtılmış IoT ağının İl
50
ve ilçe merkez departmanlarına sağlayacağı küçük boyutlu veriler ile mümkün olacaktır.
Bahse konu altyapı hizmetleri halihazırda sayaçlar ile ölçümlenmekte ve düzenli aralıklarla bu ölçümler ilgili şirket çalışanları tarafından faturalandırılmaktadır. Bu ölçümlemelerin birimleri elektrik için kWh, su için m3 ve yine doğalgaz için m3 olarak adlandırılmaktadır. IoT teknolojilerinin altyapı hizmetlerinde kullanılması ile bu sayaçlar yerlerini akıllı sayaçlara bırakacaktır. Böylece doğrudan merkez ile iletişime geçen akıllı sayaçlar vasıtasıyla ölçümlemeler eşzamanlı olarak gerçekleştirilebilecektir. Bu durum ise IoT teknolojilerinin diğer alanlardaki kullanımına paralellik göstermektedir. Yani akıllı sayaçlar ile merkez arasında çift yönlü bir iletişim kurulacak ve bunun doğal sonucu olarak son kullanıcı olan vatandaşlar artık akıllı sayaçlar aracılığıyla aktif bir rol üstleneceklerdir. Bu sayede belediye iktisadi teşebbüsleri de son kullanıcı olan vatandaşlar da IoT ağı ile güçlendirilmiş yeni sistemden yararlanacaklardır. Şöyle ki; belediye iktisadi teşebbüsleri yeni akıllı sayaçlar sayesinde istihdamdan tasarruf ederken aynı zamanda kayıp-kaçak kullanımların da önüne geçecektir. Buna ilaveten sayaçlarda IoT teknolojisinin kullanılması analiz edilecek veri yığını anlamını taşımaktadır. Belediye iktisadi teşebbüsleri bu analizleri gerçekleştirerek hizmet standartlarını her geçen gün iyileştirebilir. Üstelik geleceğe yönelik yatırımlar ve fizibilite çalışmaları çok daha tutarlı bir hal alabilecektir. Tüketiciler ise yeni nesil akıllı sayaçlarının ölçümleri sayesinde daha bilinçli bir hal alacaklardır. Daha önceki tüketimlerine erişebildiklerinden harcamalarını bu bilgiler ışığında iyileştirecek ve tasarrufa geçebileceklerdir.
Bu bölümde, Nesnelerin İnternetinin hangi belediye iktisadi teşebbüslerinde kullanılabileceğinin yanı sıra bu kullanımın vatandaş ile beraber kamu tüzel kişisine veya kamu hizmeti gören özel hukuk tüzel kişilerine etkileri teknik altyapısı ile beraber açıklanacaktır.