Öneriler

Bu araştırmaya başlarken yapılan alan yazın taramasında sanal müze ile ilgili araştırmaların azlığı, yapılan araştırmalarda da ilkokul öğrencileri, sınıf öğretmenleri ve velilerin görüşlerine dayalı hiçbir araştırmanın yapılmadığı görülmüş ve literatürdeki bu eksikliğin giderilmesi için bu araştırmanın yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur. Bu çalışmada sanal müze eğitiminin etkililiğini ve aksayan yönlerini ortaya çıkarmak için sanal müze eğitimi ile ilgili öğretmen, öğrenci ve veli görüşleri alınmıştır. Görüşler doğrultusunda sonuçlara, sonuçlar ışığında da önerilere yer verilmiştir. Bu araştırmadan elde edilecek sonuç ve önerilerin daha etkili bir müze eğitimine katkıda bulunması beklenmektedir.

Araştırma bulguları neticesinde şu öneriler sıralanabilir:

Geleceğimizin teminatı çocuklarımıza kültürel mirasımızı aktarmak için müzeleri eğitimde etkili bir şekilde kullanmak gerekmektedir. Müzeler her ne kadar Türkiye’de Avrupa ülkelerinden önce keşfedilmişse de eğitim sistemine tam anlamıyla yerleşememiştir. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2004-2005 yılında uygulanmaya başlanan yapılandırmacı yaklaşımla birlikte öğrencilerin öğrenme- öğretme sürecine aktif katılımı önem kazanmış bu da beraberinde müzelerin önemini arttırmıştır. MEB tarafından eğitim programlarına müze ile ilgili kazanımlar alınmasına rağmen müze eğitimi kâğıt üzerinde kalmış, tam anlamıyla uygulamaya geçilememiştir. Bu araştırmada bu durum bir kez daha ortaya çıkmıştır. Velilerde müzelerin faydasına inanmakta ancak çocuklarını bir türlü müzelere götürmeye fırsat bulamamaktalar. Müzeye gidilmeme nedenleri yasal işlemlerin çok uğraştırması,

sorumluluğun fazla olması, sınıfların kalabalık olması, öğrencileri kontrol etmenin güç olması, ulaşım problemi vs. birçok sebep sıralanabilir. Ancak her ne sebeple olursa olsun müzelere eğitimde yer verilmesi bir zorunluluk arz etmektedir.

Günümüz koşullarında her öğrenci müzeye gitme imkânına sahip değildir. Müzelere gidemeyen öğrencilere, müze ile ilgili kazanımlar geleneksel öğretim yöntemiyle kazandırılmaya çalışmak yerine sanal müzelerle bu boşluğu doldurmak yerinde olacaktır. Sanal müze uygulamaları planlı programlı yapılmalıdır. Bu noktada Milli Eğitim Bakanlığı’na büyük iş düşmektedir. MEB öğretim programı doğrultusunda derslerinin öğrenim alanlarının kazanım, beceri ve değerleri ile paralellik taşıyan sanal müzelerle ilgili uzmanlara ders planları ya da müze ile eğitim etkinlik planları hazırlatılmalı ve bu planlara öğretmen kılavuz kitaplarında yer verilmeli ya da “Müzede Eğitim Etkinlikleri” adı altında bir kitap çıkarılmalıdır. Ayrıca, MEB öğretim programı doğrultusunda derslerde kullanılabilecek sanal müzelerin ders ders, konu konu, sınıf sınıf ayrıldığı Milli Eğitim Bakanlığı’na ait düzenli bir web sitesi yapılabilir. Bu öğretmenlere teknoloji çağında büyük kolaylık sağlayacaktır.

Yapılan araştırmalar incelendiğinde, öğretmenler öğrencileri bir yılda en fazla bir defa müzeye götürebiliyor, hatta bazı öğretmenler öğretmenliği boyunca sadece bir defa götürebiliyor, hatta ve hatta bazı öğretmenler hiç götürmüyor. Öğretmenlerin öğrencileri sene içinde her ihtiyaç olduğunda müzeye götürmeye ne zamanları yeter, ne de öğretmenler bunun sorumluluğunu alırlar. Gerçek mekâna sahip tüm müzelere öğrencilerimizi götüremiyoruz diye müzeleri eğitim öğretimde yok saymamak gerekir. Gerçek mekâna sahip müzelerin uygulamadaki bu dezavantajını sanal müzeler ile ortadan kaldırabiliriz. Ya hep ya hiç mantığı ile hareket etmek yerine eldeki imkânlar dâhilinde olumsuzlukları ortadan kaldırmak için zorlamak gerekir. Bu nedenle öğretmenlerimiz sene boyunca etkili bir eğitim öğretim adına sanal müzelerden sık sık faydalanmalıdırlar. Zira sanal müzeler sınıflarımızda ellimizin altında. Öğretmenler sanal müzelere istedikleri vakitte, istenilen sıklıkta, istenilen aralıklarla geziler düzenlerlerse müze eğitimi alanındaki bu boşluğu dolduracaklar, müze eğitiminin etkili ve kalıcı bir şekilde verilmesine çok büyük katkı

sağlayacaklardır. Müze gezileri yılda bir defa piknik havasında yapılan gezi olmaktan çıkacak, eğitsel bir değer taşıyacaktır.

İlkokulda öğretmenler Görsel Sanatlar, Sosyal bilgiler, Fen bilimleri, Hayat Bilgisi derslerinin öğretim alanlarının kazanım, beceri ve değerleri ile paralellik taşıyan sanal müzeleri seçmeleri, seçtikleri müzelerle ilgili gezi öncesi, gezi sırası ve sonrasında yapacakları etkinlikleri planlamalıdırlar. Sanal müze gezileri, müzeleri internetten açılıp kuru kuruya öğrencilere gösterip geçme şeklinde yapılırsa bu gezi öğrencileri sıkıp zaman kaybetmekten başka bir işe yaramaz. Öğretmenler, sanal müze gezisi sırasında öğrencilerin sürece bire bir katılacağı oyun ağırlıklı bulmaca, bilmece, puzzle, kelime oyunu, drama, grup çalışmaları, yarışmalar gibi eğlenceli etkinlikler geliştirilmeli ve süreçte bu etkinliklere yer verilmelidir. Müzedeki nesneler gösterilip geçilmekten ziyade bunların hikâyeleri anlatılmalı, müzelerin kültürel muhtevası çocuklara onların sıkılmadan severek anlayacakları bir şekilde kavratılmalıdır. Hazırlanan ders planları etkinliklerle zenginleştirilmeli, müze eğitimi sunuş yönetiminden sıyrılmalıdır. Müze ziyaretleri ile kültürel değerlerimiz kuşaktan kuşağa aktarılmalıdır.

Sanal müzelerde genellikle sesli anlatım mevcut değildir. Sanal müzeler bundan sıyrılmalı, sergilenen nesnelerle ilgili görüntülerin yanında, bilgilere, içeriğin sesli olarak sunumuna ve videolara da yer verilmelidir. Hatta öğrencilerin dikkatlerini çekecek çizgi film kahramanları ile seslendirmeler yapabilir, müze ile ilgili oyunlara, yarışmalara yer verilebilir, öğrenciler sanal ortamda kendi müzelerini oluşturabilirler. Bu durum öğrencilerin ilgisini çekecek ve onların farkında olmadan, eğlenerek öğrenmelerini sağlayacaktır.

Günümüzde her evde, her okulda, sınıfta bilgisayarlar ve internet erişimi yer almakta ve öğrencilerimiz bunları ustaca kullanabilmektedir. Teknoloji bu kadar hayatımızın içinde olmasını bir avantaja dönüştürüp, çeşitli sebeplerle bir türlü gidilemeyen, bizim için değeri ve önemine paha biçilemeyecek olan müzelere öğretmenler tarafından okullarda dersler kapsamında sanal ortamda ziyaretler düzenlenmeli, öğrenciler ve veliler zincirleme buna özendirmeli, bu konuda bilinçlendirilmeli ve alışkanlık kazandırılmalıdır. Veliler bu süreçte kesinlikle es

geçilmemeli müze bilinci en başta onlara aşılanmalı, onların gözündeki “müzeler önemsiz, gereksiz, sıkıcı yerler önyargısını” kırmak gerekmektedir. Sanal ortamda yapılan ziyaretler öğrenciler ve velilerde gerçek mekana sahip müzeye gitme isteğini de uyandıracaktır.

Araştırmada sınıf öğretmenlerinin müze eğitimi konusunda gerekli donanıma sahip olmadığı gözlenmiştir. Bu bağlamda sınıf öğretmenleri yetiştirilirken daha hassas davranılmalı, üniversitede “Müze Eğitimi” adı altında zorunlu ders verilmeli ancak bu ders teoride kalmamalı birebir uygulamalı verilmeli, gerçek mekâna sahip müze ve sanal müze gezilerinin, nasıl düzenleneceği, ne gibi etkinliklere yer verileceği birebir uygulamalı olarak öğretmen adaylarına yaşatılarak öğretilmelidir. Aynı şekilde aday öğretmenler için düzenlenen eğitimlerde müze ile ilgili faaliyetlere yer verilmelidir. Mevcut öğretmenlerimizi de tekrar üniversiteye döndürmek mümkün olmadığı için onlardaki bu eksiklikte Milli Eğitim Bakanlığı’nın düzenleyeceği hizmet içi eğitim seminerleriyle ortadan kaldırabilir. Ancak bu seminerlerde aynı şekilde birebir uygulamalı olmalıdır. Seminer vermiş olmak için, ya da sırf sertifika vermek ya da sırf istatistiki bilgiler için verilmemelidir.

2013 yılında kabul edilen 1-8.Sınıflar Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programımızda sanal müze ile herhangi bir kazanım mevcut değildir. 2006 yılında kabul edilen eski 1-8.Sınıflar Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programımızda sadece 8.sınıflarda Görsel Sanatlar dersinde sanal müze ile ilgili kazanımlar vardı. Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programımız değiştirilmesine rağmen sanal müze ile ilgili kazanıma yer verilmemiş, bunun yanında eski programda yer alan “Müze Bilinci” öğrenme alanı yeni programda tamamen kaldırılmış, müze ile ilgili kazanımlar son derece azaltılmış, programı sadeleştirelim derken programın içi boşaltılmıştır. Bu müze eğitimimiz adına son derece üzücü bir durumdur. Öğretim Programlarımız tekrar gözden geçirilmeli, öğrencilerimizin eğitim hayatının temeli olan ilkokuldan itibaren müze eğitimine önem verilmeli, sanal müze ile ilgili kazanımlara ilkokulda okutulan derslerin tümünde yer verilmelidir. Zira temel ne kadar sağlam olursa bina o kadar sağlam olacaktır. İlkokulda henüz somut işlemler döneminde olan öğrencilerimizin dersleri daha iyi kavraması için müzeler bulunmaz nimettir.

KAYNAKÇA

Abacı, O. (2005). Çocuk ve Müze: Kültürel Değerlerimizi Tanımak İçin Müzeleri Gezelim. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.

Akengin, Ç. (2011). İlköğretim 6.sınıf görsel sanatlar dersinde müze kaynaklı işbirliğine dayalı öğretim yönteminin öğrenci kazanımlarına etkisi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Akyürek, T. (2011). İlköğretim 1. kademe görsel sanatlar dersinde müze eğitiminin tarih ve kültür bilinci oluşturulmasındaki önemi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Alav, O., Altıngövde, S., & Kaplan, A. (2006). Sanal Müzelerde Panoramik ve 3 Boyutlu Görüntü Teknikleri ve İçerik Sorgulama: Isparta Müzesi Örneği. Erişim: http://www.kaynak.unak.org.tr/bildiri/unak06/u06-12.pdf. Erişim Tarihi: 26.04.2014.

Altunbaş, A., & Özdemir, Ç. (2012). Çağdaş Müzecilik Anlayışı ve Ülkemizde Müzeler. Erişim: http://teftis.kulturturizm.gov.tr/TR,45763/mufettis- yardimcilari-aysun-altunbas-ve-cigdem-ozdemir-.html. Erişim Tarihi: 29.03.2014.

Aktekin, S. (2008). Müze uzmanlarının okulların eğitim amaçlı müze ziyaretlerine ilişkin görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 103-111.

Arı, Ç. (2010). Müze bilinci öğrenme alanı etkinliklerinin uygulanabilirliğine ilişkin öğretmen görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.

Ata, B. (2002). Müzelerle ve tarihi mekanlarla tarih öğretimi: Tarih öğretmenlerinin müze eğitimine ilişkin görüşleri. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Atagök, T. (1999). Çağdaş müzeciliğin anlamı: müze ve ilişkileri. İçinde, T. Atagök (Ed.), Yeniden Müzeciliği Düşünmek (s. 131-142). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Basım-Yayın Merkezi Matbaası.

Atasoy, S. (1999). Müzelerde sergileme. İçinde, T. Atagök (Ed.), Yeniden Müzeciliği Düşünmek (s. 175–179). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Basım-Yayın Merkezi Matbaası.

Atik, Ş. (1999). Müzeciliğin yeniden yapılanması kapsamında müze-toplum ilişkisi, müze toplum ilişkisi bağlamında müze tanıtımı ve iletişim. İçinde, T. Atagök (Ed.), Yeniden Müzeciliği Düşünmek (s. 155-172). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Basım-Yayın Merkezi Matbaası.

Baykan, Z. Ö. (2007) 2005-2006 İlköğretim programlarının müze eğitimi açısından değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Barlas-Bozkuş, Ş. (2014). Kültür ve sanat iletişimi çerçevesinde Türkiye’de sanal müzelerin gelişimi. International Journal of Social Science, 26, 329-344. Bayam, E. (2008). Eğitim ve Rahmi M. Koç Müzesi. İçinde, İ. San (Ed.), 18-21 Ekim

2007 Eğitim ve Müze Semineri (s. 167-173). Ankara: Kök Yayıncılık.

Bayraktar, H. (2006). Konya merkezindeki müzelerin ve tarihi mekanların tarih öğretiminde kullanılmasına ilişkin lise tarih öğretmenlerinin görüşlerinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Bingöl, H. O. (2008). Fotoğrafta sanal gerçeklik ve müzeler yolu ile sanat eğitimine katkıları (Anıtkabir, Anadolu Medeniyetleri Müzesi uygulaması). Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Bozdoğan, A. E. (2007) Bilim ve teknoloji müzelerinin fen öğretimindeki yeri ve önemi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Buyurgan, S. (2009). Görme engelliler eğitimi anabilim dalı öğrencilerine yönelik programlı bir müze ziyareti. Milli Eğitim Dergisi, 182, 214-230.

Buyurgan, S., & Demirdelen, H. (2009). Total kör bir öğrencinin öğrenmesinde dokunma, işitsel bilgilendirme, hissetme ve müze. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3), 563-580

Buyurgan, S., & Mercin, L. (2005). Görsel Sanatlar Eğitiminde Müze Eğitimi ve Uygulamaları. Ankara: Görsel Sanatlar Eğitimi Derneği Yayınları.

Buyurgan, S., & Buyurgan, U. (2012). Sanat Eğitimi ve Öğretimi. Ankara: Pegem AYayıncılık.

Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, E. Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.

Çakan, Y. G. (2011) İlköğretim 7. sınıf görsel sanatlar dersi röprodüksiyon konusunun müze eğitim atölyeleri ortamında işlenmesinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Çakır-İlhan, A. (2013) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Disiplinlerarası

Müze Eğitimi Anabilim Dalı. İçinde, F. Çok ve C. Karadeniz (Ed.), Prof. Dr. Bekir Onur’a Armağan Çocuklar Gençler ve Müze Eğitimi (s. 295-320). Ankara: Anı Yayıncılık.

Çalışkan, H., & Çerkez, S. (2012). Sosyal bilgiler derslerindeki müzeyle eğitim uygulamalarının öğrenci görüşleri çerçevesinde değerlendirilmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 4(1), 162-173.

Çetin, T. (2006). Resim-iş eğitimi anabilim dallarında müze eğitiminin sanat tarihi, sanat eleştirisi ve ana sanat atölyelerinde uygulamalara etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.

Çetin, Y. (2002). Çağdaş eğitimde müze eğitiminin rolü ve önemi. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 8, 57-61.

Çıldır, Z. (2007). Öğretmenlerle müzede yetişkin eğitimi (Feza Gürsey Bilim Merkezi Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Çolak, C. (2006). Sanal müzeler. İçinde, M. Akgül, E. Derman, U. Çağlayan, & A. Özgit (Ed.). XI. “Türkiye'de İnternet” Konferansı (s. 307-312) Ankara: TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi.

Çolak, B. (2011). Müze ve galeri eğitimi; Londra Serpertine galeri örneği. İçinde, N. Bayraktar, T. İ. İlisulu, E. Tataroğlu, & P. Türkdemir (Ed.). 1. Sanat ve Tasarım Eğitimi Sempozyumu Dün Bugün Gelecek Çalıştayı (s. 280-283). Çolak, C. (2012). Bir iletişim aracı olarak müze web sitelerinin yönetimi. İçinde, N.

Ertürk ve H. Uralman (Ed.), Müze biliminin ABC’si (s.263-276). İstanbul: Ege Yayınları.

Demir, C. (2001). Müzelerde Çağdaş Pazarlama. İstanbul: Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı Yayını.

Demir, M. K. (2009). Sınıf öğretmenlerinin gözlem gezilerine yönelik tutum ve görüşlerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(2 ), 467-478.

Demirci, M. T. (2009). Kültürel öğelerin öğretiminde müze gezilerinin önemi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Demirboğa, E. (2010). Sanal müze ziyaretlerinin öğrencilerin bilişsel ve duyuşsal

kazanımları üzerindeki etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Denizli, H. (2008). Anadolu Medeniyetleri Müzesinde eğitim uygulamaları. İçinde, İ. San (Ed.), 18-21 Ekim 2007 Eğitim ve Müze Semineri (s. 157-165). Ankara: Kök Yayıncılık.

Durmuş, A. (2012). Sanal bilim ve teknoloji müzesinde eğitsel arayüz ajanı kullanımının öğrencilerin ilgi ve başarılarına etkisi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Durmuş, F. (2011). Görsel sanatlar dersinde müze bilinci kazandırılması amacıyla illüstrasyon tekniğinden yararlanılması. Yüksek Lisans Tezi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.

Durmuş, A., & Mahiroğlu, A. (2013). Students’ opinions about Virtual Science and Technologies Museum and educational interface agent. Mevlana International Journal of Education, 3(1), 26-39.

Düzgün, O. (21-22 Mayıs 2007). Sanal müzecilik ve müzelerimiz. İçinde, Z. Önen, G. Tunç ve M. Yılmaz (Ed.), Geçmişten Geleceğe Türkiye’de Müzecilik I Sempozyumu (s. 217-220). Ankara: Vekam.

Ekelik, H. G. (2011). Sosyal Bilgiler derslerinde müze faaliyetlerinin programlanması (Konya Müzeleri Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.

Ermiş, B. (2010). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin görsel sanatlar dersinde “Üç Boyutlu Sanal Müze Ziyareti” etkinliğine ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Egüz, Ş., & Kesten, A. (2012). Sosyal bilgiler dersinde müze ile eğitimin öğretmen

ve öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi: Samsun ili örneği. İnönü üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 81-103.

Filiz, N. (2010). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Müze Kullanımı. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Glosset, N. Ş. (21-22 Mayıs 2007). Sanal mimarlık müzesi: sanal müzecilik. İçinde, Z. Önen, G. Tunç, & M. Yılmaz (Ed.), Geçmişten Geleceğe Türkiye’de Müzecilik I Sempozyumu (s. 229-232). Ankara: Vekam.

Göksel, S. (2010). İstanbul Modern Sanat Müzesi İle Avusturya Lentos Kunst Museum Linz‘in Eğitim Odaları Etkinliklerinin 2009-2010 Döneminde İncelenmesi ve Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Güleç, S., & Alkış, S. (2003). Sosyal bilgiler öğretiminde müze gezilerinin iletişimsel boyutu. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 63-78. Güler, A. (2009). Programlı ve etkili bir müze gezisi için geliştirilen müze eğitim

paketinin etkililiğinin ölçülmesi ( Ankara ili ilköğretim I. kademe 3. sınıf sanat etkinlikleri dersi örneği) Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Güler, A. (2011). Planlı bir müze gezisinin ilköğretim öğrencilerinin tutumuna etkisi. İlköğretim Online, 10(1), 169-179.

Gürel, H. N. (21-22 Mayıs 2007). Eczacıbaşı sanal müzesi. İçinde, Z. Önen, G. Tunç, & M. Yılmaz (Ed.), Geçmişten Geleceğe Türkiye’de Müzecilik I Sempozyumu (s. 221-227). Ankara: Vekam.

Gürkan, T. (2004). İlköğretim II. kademede müze eğitiminin önemi üzerine araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.

Hooper-Greenhil, E. (1999). Müze ve Galeri Eğitimi (Çev.: M. Ö. Evren ve E. G. Kapçı). Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.

Karabıyık, A. (2007) Çağdaş sanat müzeciliği kapsamında Türkiye’deki müzecilik hareketlerine bir bakış. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.

Karadağ, R. (2013). Müze temelli yaratıcı yazma etkinliği: bir durum çalışması. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(3), 507-526.

Karademir-Uysal, Ç. (2005) Müze eğitimi ve müze ziyaretçilerinin Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi ziyaretçi profili aracılığı ile incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Karadeniz, C. (2009). Dünyada çocuk müzeleri ile bilim, teknoloji ve kesif merkezlerinin incelenmesi ve Türkiye için bir çocuk müzesi modeli oluşturulması. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Karadeniz, C. (2010). Dünyada Çocuk Müzeleri ve Bilim Merkezleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi ve Ürün Yayınları.

Karadeniz, C. (2013). Çocuk müzelerinde kültürel çeşitlilik. İçinde, F. Çok ve C. Karadeniz (Ed.), Prof. Dr. Bekir Onur’a Armağan: Çocuklar Gençler ve Müze Eğitimi (s. 321-353). Ankara: Anı Yayıncılık.

Karakaya, İ. (2015). Ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde müze alışkanlıkları (Giresun ili örneği). Yüksek Lisans Tezi. Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.

Kaya-Koçak, S. (2010). İlköğretim görsel sanatlar eğitimi dersindeki müze etkinliklerine yönelik, öğrenci, öğretmen ve müze yetkililerinin görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Kısa, Y. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Müze Kullanımına İlişkin Öğretmen ve

Öğrenci Görüşlerinin İncelenmesi (Afyonkarahisar Müzeleri). Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar. Keleş, V. (2003). Modern müzecilik ve Türk müzeciliği. Atatürk Üniversitesi Sosyal

Kiraz, M. (2009). İstanbul arkeoloji müzeleri eğitim etkinlikleri. İçinde, H. Dönmez (Ed.). 18. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu (s. 21-40) Sivas.

Kök, A. (2010). İlköğretim okulları görsel sanatlar dersinde müze bilinci öğrenme alanına yönelik yaratıcı drama uygulamaları öğrenci görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.

Kubat, Ö. Z. (2012). Sanal müze arayüz tasarımı (Ressam Ahmet Yakupoğlu sanal müze uygulaması). Yüksek Lisans Tezi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.

Kuruoğlu-Maccario, N. (2002). Müzelerin eğitim ortamı olarak kullanımı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 275-285.

Kültür ve Turizm Bakanlığı. (1990). Müzeler İç Hizmetler Yönetmeliği. http://www.kultur.gov.tr/TR/belge/1-41691/eski2yeni.html. Erişim Tarihi: 26.04.2014.

Lêvy, F. (2001). Maddi olmayan bir müzeye doğru. İçinde, B. Madran (Ed.), Kent, Toplum, Müze, Deneyimler-Katkılar (s. 47-51). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.

Madran, B. (1999). Müze türleri. İçinde, T. Atagök (Ed.), Yeniden Müzeciliği Düşünmek (s. 3-19). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Basım-Yayın Merkezi Matbaası.

Mercin, L.(2002). Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde müzelerin sanat(resim) eğitimi amacıyla kullanılmasına ilişkin yönetici ve öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Metan, A. E. (2007). İlköğretim okullarının birinci kademesinde görevli sınıf öğretmenlerinin müzeleri görsel sanat eğitimi dersinde kullanmalarına yönelik

görüşleri (Ankara ili Çankaya ilçesi örneği). Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

XII. Milli Eğitim Şûrası (1988). Erişim:

http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_10/02113522_12_sura.pdf Erişim Tarihi: 26.12.2015

Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2006). Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı 1- 8. Sınıflar. http://ttkb.meb.gov.tr/www/ogretim-programlari/icerik/72. Erişim Tarihi: 30.01.2015.

Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı [MEB, TTKB]. (2008). İlköğretim 1-8. Sınıflar Türkçe, Matematik, Sosyal Bilgiler, Hayat Bilgisi İle Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programlarında Müze ile Eğitim. http://ttkb.meb.gov.tr/www/ogretim-programlari/icerik/72. Erişim Tarihi: 26.04.2014.

Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2013). Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı 1-

8. Sınıflar. Erişim:

http://ttkb.meb.gov.tr/dosyalar/programlar/ilkogretim/ilk_orta_gorselsanatlar.p df. Erişim Tarihi: 10.10.2015

Okay, H. H. (2013). Konser kültürünün geliştirilmesinde müze eğitimi kavramı. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Sciences Education, 2(1), 1-6.

Okvuran, A. (2012). Müzede dramanın bir öğretim yöntemi olarak Türkiye’de gelişimi. Eğitim ve Bilim, 37(166), 170-180.

Onur, B. (1999). Sunuş. Müze ve Galeri Eğitimi (s. 5-10). (Çev.: M. Ö. Evren ve E. G. Kapçı). Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.

Onur, B. (2012). Çağdaş Müze Eğitim ve Gelişim: Müze Psikolojisine Giriş. Ankara: İmge Kitabevi.

Oruç, S., & Altın, B.N. (2008). Müze eğitimi ve yaratıcı drama. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 125-141.

Önder, M. (1961). Gönüller sultanı Hazreti Mevlâna. İstanbul: Fatiş Yayınevi. Önder, M. (1970). Mevlâna hamdım piştim yandım. Ankara: Ajans Türk Kültür

Yayınları.

Önder, M. (1971). Mevlâna mesneviden hikâyeler. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

Önder, A., Abacı, O., & Kamaraj, I. (2009). Müzelerin eğitim amaçlı kullanımı projesi: İstanbul Arkeoloji Müzesi’ndeki Marmara örneklemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(25), 103-117.

Özbaki-Güler, A. (2011). Müze eğitim paketlerinden faydalanmanın öğretmenlerin müze ziyaretlerini planlama süreci üzerindeki olumlu etkileri. İçinde, N. Bayraktar, T. İ. İlisulu, E. Tataroğlu, & P. Türkdemir (Ed.). 1. Sanat ve Tasarım Eğitimi Sempozyumu Dün Bugün Gelecek Çalıştayı (s. 31-36).

Özder, L., Baykasoğlu N., & Yalçınkaya, T. (2015). Yozgat İli Nizamoğlu Konağı Etnografya Müzesi El Sanatları ve Giyim Kuşam Kültürü Örneklerinin Elektronik Ortamda Tanıtılması. Erişim: http://docplayer.biz.tr/5850516- Yozgat-ili-nizamoglu-konagi-etnografya-muzesi-el-sanatlari-ve-giyim-kusam- kulturu-orneklerinin-elektronik-ortamda-tanitilmasi.html Erişim: Tarihi: