Ödemelerde Çıkan Sorunlar ve Ödeme Araçları

Geleneksel manada kullanılan ödeme araçları yani nakit, EFT’ler günümüzde hem güvenlik olarak hem de etkin olmaması sebebiyle çeşitli problemler yaşanmaktadır. Günümüzde bunlar yerine farklı ödeme yolları kullanılmaya başlanmıştır.

2.12.3.1 Kredi Kartı

Kredi kartları geleneksel ödeme araçlarının devamı şeklinde diyebileceğimiz araçlardan bir tanesidir. Telefonla yapılan alışverişlerde ilgili müşteri hizmetleri temsilcisi müşterileri otomatik olarak yönlendirip gerekli işlemleri yapmasını bekliyor. Yapılan işlemlerde kullanılan numaralar müşteri temsilcileri tarafından bile görülemiyor. Müşteriler böyle telefonla alışverişleri genelde ya güvendiği bildiği bir işletmeden veya kurumsal kimlik kazanmış bir yerden yapmaya dikkat ederler.

Benzer şekilde internet üzerinde alışverişte de, ilgili Web şitelerinde yer alan sipariş formunda beğenilen mal veya hizmetin siparişi verilmekte ve müşteri tarafından belirtilen kredi kartı numarasına bağlı hesaptan, mal ya da hizmet bedeli alınarak alışveriş işlemi tamamlanmaktadır.

Kredi kartlarında ortaya çıkan güvenlik sorununu çözmek amacıyla geliştirilen ve kullanıma sunulan özel şifreli kredi kartları, internette pazarlamada gelecekte en fazla kullanılacak ödeme aracı olarak görünmektedir (Kırcova, 2005:163).

57

2.12.3.2 ATM

Otomatik vezne makineleri, 1960’lı yıllarda ilk kez kullanılmaya başlandığında, kullanıcılarına sadece para çekme imkânı veriyordu. Yaşanan hızlı teknolojik gelişmeler sonucunda, artık ATM’lerden hesaba para yatırmak, hesap durumları hakkında bilgi almak, hesaplar arasında fon transfer etmek, çek defteri almak, seyahat çekleri çıkarma ve belli bir tutara kadar kredi çekebilmek işlemleri yapılabilmektedir (Uzunoğlu, 2002).

ATM’ler müşterilere sağladığı imkânlar bakımından verimliliğin artırılmasına, satış performanslarının artmasına ve müşteri tatmininin artmasına yardımcı olur. Üç tane banka tarafından yapılan bir araştırmada (bu araştırma dışarıda müşterilerin rahat edip kendini baskı altında hissetmeyeceği bir ortamda yapıldı) araştırmaya katılanlar sürekli olarak pozitif şeyler söylemişlerdir. Araştırma sonuçlarına göre zaman konusunda esneklik ve geleneksel şekillerde verimli ve profesyonelce yapılamayacak işlemlerin hızlıca yapmaya olanak sağlaması söylenen pozitif şeylerdendir.

2.12.3.3 Elektronik Para

Elektronik para, internet üzerinden para transferini mümkün kılan ödeme sistemlerine verilen genel bir isimdir. Elektronik para uygulaması henüz çok yaygın olmamakla birlikte kredi kartı bilgilerinin çalınması tehlikesine etkili bir yöntem olduğundan üzerinde çalışmalar sürdürülmektedir. Sistem şu şekilde işlemektedir:

Herhangi bir müşteri bankadan elektronik para çektiğinde, kendi bilgisayarı üzerinde seri numarası bulunan dijital bir para (banknot) oluşmakta ve bunu şifrelenmiş bir biçimde (zarf içinde) bankaya yollamaktadır. Bankanın bilgisayarı da bu parayı başka bir şifreyle paraflamakta ve ilgili hesaptan o miktarda karlılığı düşmektedir. İşlemlerin

şifrelerle, gizlilik içinde yapılması, hacker’lerin sanal ortamda para çalma tehlikesini ortadan kaldırmaktadır. Para alışverişlerinde kullanıldıkça, her işletme tarafından sahte olup olmadığı üzerindeki onay sayesinde belirlenebilmektedir.

Başka bir şirket tarafından geliştirilen bir elektronik para yazılımının işleyişi de şu

şekildedir: Cüzdan adı verilen bu yazılım, elektronik paranın geçerli olduğu tüm sitelerden, ücretsiz olarak müşteri bilgisayarına indirilmekte ve bu yolla bir tarafın

58

müşteri, diğer tarafın satıcı işletmenin hizmet sağlayıcı ve üçüncü tarafın da, mevcut bir finansal ağ olan bir sistem oluşturulmaktadır (Kırcova, 2005).

2.12.3.4 Elektronik Çek

Elektronik çekler, e-ticarette nakit para ödemek istemeyenler için günümüzde kullanılan çekin sanal bir karşılığı olarak dizayn edilmiştir. Elektronik çek ile gerçek çek mekanizması arasında hiç bir fark yoktur. Elektronik çekte de ödeyenin adı, bankanın adı, ödeyenin hesap numarası, alıcının adı ve çekin miktarı gibi bilgiler bulunmaktadır. Gerçek çekten farklı olarak dijital bir imzanın kullanılması söz konusudur. Dijital imza, bir ağ üzerinde olan ve yüz yüze yapılmayan işlemlerde güvenliği sağlamak amacıyla yaratılmış bir şifreleme sistemidir. İki anahtar şifreden oluşan bu sistem ile şifrelenmiş olan bir bilgi ancak bu anahtarlarla açılabilir. Bu yolla, yapılan ödemeler ve anlaşmalar korunmuş olur. Bu yüzden, şu anda kullandığımız imzadan farklı yapıda bir sistemdir (Uzunoğlu, 2002).

2.12.3.5 Havale

Müşteriler bankalardaki paralarını direk işletmelerin hesaplarına göndermeleri sonucunda ilgili ödemeyi yapmış olurlar. İnternet bankacılığının gelişmesinden sonra daha kolay hale gelmiştir.

2.12.3.6 SMS

Cep telefonlarının özelliklerinin artması ve teknolojilerin çeşitlenmesinden sonra gelişen bir yöntemdir. Cep telefonunuzdan mesaj çekerek mesaj karşılığında faturanıza gelir veya hattınızdan kontör düşer. Özellikle çeşitli kuruluşlara yapılan yardımlarda bu çok fazla kullanılır.

SMS insanların cep telefonlarından gönderdikleri mesajlardır. Bu günlerde çoğu kişide cep telefonunun olması onları insanlara istediklerinde ulaşma konusunda rahatlatıyor. Ayrıca kampanyaların başlama ve bitiş tarihlerinin cep telefonlarına gönderilmesi alış veriş için insanları ikna etmeye çalışıyor. İnsanlar genel olarak bilgi mesajlarının haricinde gelen bütün mesajlarını okurlar bu da mesajın ulaşması konusunda oranı arttırır.

59

2.12.3.7 Akıllı (Smart) Kartlar

Elektronik ticarette kullanılabilecek diğer bir ödeme aracı da akıllı kartlardır. Akıllı kartlar kart temelli ödeme araçlarıdır. Bu kartların normal kredi kartlarından farkı ise manyetik şeritler yerine özel mikro cipinin bulunmasıdır. Para, akıllı karta elektronik olarak kopyalanır ve kopyalanan miktar kadar hesaptan indirilir. Bu işlem yapılırken doğrudan banka ile iletişime geçilmesi gerekmez, banka bu işlemi otomatik olarak gerçekleştirir. Bu anlamda akıllı kartlar elektronik çanta olarak düşünülebilir. Para chip kartlar arasında transfer edilir (Berber, 2002:252).