Öğretmenlerin Performans Değerlendirmesi Gelişim Süreci

8. BYKP’de ilk kez “Kamu Örgütlerinde Performans Değerlendirme” başlığı altında performans değerlendirmeye geçilmesinin önerilmesi ile Milli Eğitim Bakanlığının bu konuyla ilgili görevli birimi olan Teftiş Kurulu Başkanlığı “Denetim ve Performans Değerlendirme Esasları”nın belirlenmesine ilişkin çalışmalarına başlamış olup, bu çalışmalarını halen devam ettirmektedir (8. BYKP, 2000).

8. BYKP’de performans değerlendirmesine dayalı bir denetim modelinin geliştirileceği, şeffaf ve etkili bir yönetim sisteminin uygulanacağı ve kamuda performans denetim sistemi uygulamasına gidileceği, hususlarına yer verilmiştir. Bu çerçevede Millî Eğitim Bakanlığı 2001-2005 Çalışma Programı’nda, “Teftişte

Performans Değerlendirme Modelinin Geliştirilmesi ve Pilot Uygulamaların Gerçekleştirilmesi’’ yer vermiştir. Yapılan çalışmalar ve pilot uygulamalar sonunda (Aygün, 2008: 79,80):

1. İl Milli Eğitim Denetim ve Performans Değerlendirme Esasları 2. Ortaöğretimde Denetim ve Performans Değerlendirme Esasları 3. İlköğretimde Denetim ve Performans Değerlendirme Esasları

belirlenmiş kurumların ve çalışanlarının denetlenmesine ilişkin denetim rehberleri oluşturulmuştur.

Performans değerlendirmeye ilişkin en kapsamlı araştırma EARGED (2001) tarafından “Öğretmenlerin Performans Değerlendirme Modeli ve Sicil Raporları” konusunda yapılan araştırmadır. Bu çalışmada ilköğretim okullarında görevli öğretmenlerin performans değerlendirmesinin bilimsel ölçütlere ve yöntemlere dayanarak yapılmasını sağlayacak bir değerlendirme modeli oluşturabilmek için öğretmen, yönetici ile müfettişlerin görüş ve önerilerinin saptanması amaçlanmıştır. Araştırmanın sonucunda birçoğu daha sonra uygulanacak performans değerlendirme sistemine temel olacak bazı bulgular şu şekildedir (EARGED, 2001: 206-210):

 İlköğretim okullarında görevli sınıf ve branş öğretmenlerinden araştırmaya katılanların yarısından fazlası performans değerlendirmenin okul müdürleri tarafından yapılmasını desteklemiştir.

 İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin performans değerlendirmesinin dört ay ve daha az bir sürede yapılması gerektiği, öğretmenlerin ve ilköğretim müfettişlerinin yarıya yakını, okul müdürlerinin ve il milli eğitim müdür ve yardımcıları ile ilçe milli eğitim müdürlerinin yarıdan fazlası tarafından benimsenmiştir.

 İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin sicil raporlarının düzenlemesinin okul müdürleri tarafından yapılması gerektiği araştırmada yer alan grupların yarıdan fazlası tarafından berlirtilmiştir.

Bu araştırmanın bulgularına dayanılarak geliştirilen önerilerin en önemlilerinden birisi de öğretmenin performansının değerlendirilme sürecinde,

okul müdürü, ilköğretim müfettişi, zümre öğretmenleri ve öğretmenin kendisinin de bulunmasıdır (EARGED, 2001: 212). Bu çalışmanın ardından Milli Eğitim Bakanlığı 2002 yılında “Okulda Performans Yönetimi” taslağını hazırlamış ve 2006 yılında da “Okulda Performans Yönetimi Modelini” yayınlamıştır. Milli Eğitim Bakanlığı, performans değerlendirmesi için çoklu veri kaynağına dayalı “Performans Değerlendirme Modeli”ni benimsemiştir. Bu sistemde, eğitim çalışanları ile ilgili olarak denetlenenin kendisi, üstleri, çalışma arkadaşları ve denetim grubu veri kaynaklarıdır (Altun ve Memişoğlu, 2008: 8).

2011 yılında Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Denetim Başkanlığı tarafından “Öğretmen Denetim Rehberi” yayınlanmıştır. Ders denetiminin “Öğretmen Değerlendirme Form”unda belirtilen değerlendirme alanları dikkate alınarak yapılması gerektiği belirtilmiştir. Bu form iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm evrak incelemesi, ikinci bölüm ise ders gözlemine ilişkin değerlendirme alanlarından oluşmaktadır. Ders gözlemi için, denetçiye yardımcı olması amacıyla “Öğretmen Genel Yeterlilikleri” kapsamında hazırlanan performans göstergelerinden yararlanılarak değerlendirme alanları oluşturulduğu ayrıca belirtilmiştir (MEB Rehberlik ve Denetim Başkanlığı, 2011).

17 Nisan 2015 Cuma günü Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Resmi Gazetede yayınlanan “Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği”nin 10. Bölümün 54. Maddesinde şu şekildedir (MEB Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği, 2015);

1) Bu Yönetmelik kapsamında, Bakanlığa bağlı her derece ve türden eğitim kurumunda görev yapan ve adaylık sürecini tamamlamış olan öğretmenlerin başarı, verimlilik ve gayretlerini ölçmek üzere her ders yılı sonunda, görev yaptığı eğitim kurumunun müdürü tarafından değerlendirmesi yapılır.

1) Değerlendirme ölçütleri olarak Ek-3’te yer alan Form esas alınır. Değerlendirmeler ders yılı bitiminden itibaren bir ay içinde, MEBBİS üzerinde oluşturulacak modül üzerinden gerçekleştirilir.

2) Bu madde kapsamındaki değerlendirmelerin Bakanlıkça duyurulacak usul ve esaslar çerçevesinde, zamanında, nesnel ve tarafsız şekilde yürütülmesinden ilgili il millî eğitim müdürü sorumludur.

3) Bu değerlendirmeler öğretmenlere başarı belgesi verilmesinde dikkate alınır.

4) Değerlendirmelerin yapılmasına ilişkin ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye ve uygulamayı yönlendirmeye Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü yetkilidir.

Performans değerlendirme formunda yer alan değerlendirme ölçütleri, sadece okul öncesi eğitim kurumlarında görevli öğretmenleri değerlendirmede kullanılmamakta, Rehberlik alanı ve Rehberlik ve Araştırma Merkezinde çalışan Özel Eğitim alanları öğretmenleri hariç tüm öğretmenlerin değerlendirmelerinde kullanılmaktadır.

Eğitim basamaklarının tümünde olduğu gibi okul öncesi eğitim basamağında da başarılara ulaşılmasında en kritik öge öğretmendir. Konan ve Oğuz (2015)’a göre; okul öncesi öğretmenleri, kendilerinden beklenileni, mesleklerinin etik ve evrensel değerlerinin yanında yasal sorumluluklarından alır. Okul öncesi öğretmenlerinin, bu sorumluluklarını ne ölçüde yerine getirdiklerinin belirlenmesi, okul öncesi eğitimin etkililiğinin sağlanmasında önemli bir rolü oluşturmaktadır. MEB bunu gerçekleştirmek üzere, okul öncesi öğretmenlerini okul müdürleri tarafından “Performans Değerlendirme Formu” aracılığı ile değerlendirilmektedir

Öğretmenleri değerlendirmede kullanılan Performans Değerlendirme Formu grafiksel değerlendirme ölçeği olup, 10 mesleki ölçütten ve bunun 50 göstergesinden oluşmaktadır.