Aktif Öğrenme

Aktif öğrenme, öğrenenin öğrenme sürecinin sorumluluğunu taşıdığı, öğrenene öğrenme sürecinin çeşitli yönleri ile ilgili karar alma ve öz düzenleme yapma fırsatlarının verildiği ve karmaşık öğretimsel işlerle öğrenenin öğrenme sırasında zihinsel yeteneklerini kullanmaya zorlandığı bir öğrenme sürecidir. Bu tanımda vurgulanan ilk nokta, öğrencinin kendi öğrenme sürecinin sorumluluğunu taşıması ve bu süreçle ilgi kararları kendisinin almasıdır. Öğrenme sürecinde; öğrenenin öğrenmeyi nasıl gerçekleştireceği, ne kadar öğrendiği, eksiklerinin neler olduğu, nasıl konsantre olacağı, ne zaman ve kimden yardım isteyeceği, nasıl kavrayacağı, öğrenme süreçlerinin amaçları vb. ile ilgili bir dizi karar alınır. Geleneksel olarak bunların çoğuna öğreten karar verir. Aktif öğrenmede ise öğrenme sürecinin sorumluluğu öğrencidedir ve kendi kararlarını öğrencinin kendisi alır. Böylece öğrenen bir başkasının kendi adına aldığı kararları uygulamak yerine, kendi kontrol ettiği çabalarla öğrenmeye çalışır. Bu anlayış temelde öz düzenleme, öğrenen özerkliği ve bağımsız öğrenme gibi kavramlarla ifade edilmektedir (Açıkgöz,2005:17)..

Aktif öğrenmenin koşulları:

Koşul 1: Örnek:

Öğrencinin öğrenme ile ilgili kararlar almak * Nasıl öğreneyim? özdüzenleme * Nereyi öğrenemedim?

* Hangi stratejileri kullanayım? * Zamanımı nasıl kullanayım?

Koşul 2: Örnek:

Öğrencinin zihinsel yeteneklerini kullanmaya * Bilgiyi keşfetme zorlanması, karmaşık öğretimsel işler * Soru sorma

* Karşılaştırma yapma * Açıklama yapma * Örnek yapma * Anlam çıkarma

Özdüzenleme, öğrencilerin bilişüstü, güdü ve davranış açısından kendi öğrenme süreçlerine aktif olarak katılma derecesiyle ilgilidir. Öğrenciler kendi çabaları ile öğrenirler ve belli amaçlara ulaşmak için belli stratejiler kullanırlar (Açıkgöz, 2005: 17).

2.1.1.1. Aktif Öğrenmenin Etkililiği

Aktif öğrenmenin özellikle de işbirlikli öğrenme tekniklerinin okul öncesi eğitimden yetişkin eğitimine kadar her düzeyde, başta yabancı dil, anadili, matematik, fen bilgisi, sosyal bilgiler, motor beceriler olmak üzere birçok konu alanında başarıyı artırdığı binlerce araştırma bulgusu ile kanıtlanmıştır. Sadece akademik başarıyı arttırmakla kalmadığı, aynı zamanda transfer, güdü, özsaygı, denetim odağı, arkadaşlık ilişkileri, sınıf atmosferi, özürlülerin normal sınıfta eğitimi gibi değişkenler üzerinde de olumlu etkilerinin olduğunu ortaya koymuştur (Açıkgöz, 2005 :10).

2.1.1.2. Aktif Öğrenmenin Avantajları

Aktif öğrenmenin bu denli ilgi görmesinin bir başka nedeni etkiliğinin yanı sıra 1. kullanışlılık 2. ekonomiklilik 3. destekleyici öğrenme ürünleri üzerindeki olumlu etkileri gibi avantajlar taşımasıdır.

Kullanışlılık: Aktif öğrenme teknikleri birkaç dakika gibi çok kısa süreli etkinliklerden bir dönem gibi çok uzun süreli etkinliklere kadar çok çeşitli zaman dilimlerinde kullanılabilir. Çok çeşitli düzeylerde etkili olması da aktif öğrenmeyi kullanışlı hale getirmektedir. Ayrıca aktif öğrenmenin tek öğretim yöntemi değil, birçok öğretim yöntemini içeriyor olması da onun kullanışlığını arttırmaktadır.

Ekonomiklik: Aktif öğrenme diğer öğrenme modellerinde olduğunun tersine ek görevliler, pahalı araçlar, özel mekanlar olmadan da uygulanabilir. Aktif öğrenme yalnızca oturulacak yeri olan her mekanda ve yalnızca kağıt, kalem ve ders kitabı gibi basit araçlarla da uygulanabilir.

Destekleyici Öğrenme Ürünleri Üzerinde Olumlu Etkiler: Eğitimde genellikle akademik başarı üzerinde durulur; öğrenme isteği, okuma alışkanlığı, başkalarıyla birlikte çalışma, özsaygı, liderlik, paylaşma, işbirliği yapma gibi birçok çalışma ihmal edilir. Derse katılım, öğrenme çevresine ilişkin olumlu algılar,

özgüven, yüksek benlik saygısı, öğrenmeye isteklilik, içsel denetim odağı, üst düzey düşünme süreçleri, etkili sınıf yönetimi aktif öğrenmenin geliştirdiği öğrenme ürünleridir (Açıkgöz, 2005: 15).

Aktif öğrenme sırasında uygulanan öğretimsel iş; öğrencilerin amaca ulaşmak için yaptıkları, izledikleri yollar ya da katıldıkları etkinliklerdir. Öğrenciler okulda birçok işe katılırlar. Çalışma yaprakları doldurma, film seyretme, proje üretme, soruları yanıtlama, problem çözme, şema oluşturma, deney yapma bunların ilk akla gelenleridir.

Öğretmenler aktif öğrenmenin yararlarını şu şekilde belirtmektedir: 1. Yavaş öğrenen ve üstün yetenekli öğrencilere daha çok zaman ayırmak 2. Öğrencilerin öz denetim geliştirme yollarını iyileştirme

3. Farklı öğrenme stilleri için farklı programlar oluşturmak 4. Yeni öğretmenlere sınıf yönetiminde yardımcı olmak 5. Yaşam boyu öğrenmeyi sağlamak

Aktif öğrenme ayrıca analiz, sentez ve değerlendirme gibi üst düzey becerileri geliştirmede de etkilidir. Öğrencilerin eleştirel düşünmelerini bu şekilde geliştirerek yeni derslerde edindikleri bilgiye uygulamalarını sağlar. Sonuçta öğrencileri kendi kendini yönetebilen ve yaşam boyu öğrenen bireyler durumuna getirmek üzere söz sahibi yapar ve motive eder (Şahinel, 2005: 147).

2.1.1.3. Geleneksel Öğrenme ile Aktif Öğrenmenin Karşılaştırılması Geleneksel öğretim ile aktif öğrenmenin görüntü, amaç, kurallar, öğrenci, öğretmen, avantajlar ve yetiştirilen insan tipi açısından farklılıkları bulunmaktadır:

Tablo 1 .

Geleneksel Sınıf ile Aktif Sınıfların Karşılaştırılması Aktif Sınıf Geleneksel Sınıf

Görüntü Öğrenciler çeşitli biçimlerde(kümeler halinde Öğrenciler sıralar halinde U, O, V ya da iç içe halkalar halinde vb.) otururlar, sınıfın hareketsiz oturmakta ve

önü arkası belli değil aynı zamanda her köşeden etkinlik başlarında bir öğretmen sürmekte, hareket, sürekli etkileşim halinde, öğretmen olup, anlatım yapmakta dolaşarak gereksinim duyanlara yardım etmekte etkileşim çok sınırlı Amaç Bilginin özümsenmesi, anlamlandırılması ve yeniden Aktarılan bilginin öğrenci

üretilmesi, öğrenilenlerin kullanılması, problem çözme, tarafından alınması ve kavrama tekrarlanması

Kurallar Herkes aynı anda konuşabilir ve söylediklerini dinleyecek Öğrenciler hareket edemez, birini bulabilir, dersin akışını sağlayacak kurallar dışında söz verilmedikçe konuşamaz,

fazla kural yoktur. arkadaşları ile etkileşimde bulunamaz..

Öğrenci Araştırır, düşünür, soru sorar, keşfeder, tartışır, fikir üretir, Pasif alıcı; not alır, aktarılan karşılaştırma yapar, örnek verir, anlam çıkarır, önceki bilgileri ezberler ve sınavda

öğrenenlerle bağ kurar, değerlendirme yapar, çıkarımda tekrarlar, daha sonra unutur. bulunur, tahmin eder, neyi nasıl öğreneceğine karar verir,

kendi eksiklerinin farkına varır, öğrenme malzemesini başka ifadelerle anlatır, örnek ister, neden- sonuç ilişkilerini bulur.

Öğretmen Öğrenmeyi kolaylaştırıcı Uzman, bilgi aktarıcı, karar

verici

Sorunlar Öğrenciler arasında fikir çatışmaları yaşanabilir. Öğrenciler dersten sıkılır, Ancak bunun geliştirici yönleri vardır. ezbercilik,disiplinin

bozulması ilgisizlik,yetersiz sosyal etkileşim, olumsuz sınıf

atmosferi, bilgiyi kullanma

fırsatını bulamama

Avantajları Etkili, ekonomik, kullanışlı, bilgiyi kullanma --- fırsatı sağlayıcı

Yetiştirilen İyi yetişmiş, etkili iletişim becerilerine sahip, yaratıcı, Kalıp yargılarla donanmış,

insan tipi karmaşık sorunları çözen, karar veren, etkili düşünen gelişmeye kapalı, sorun

yaşam boyu öğrenen, kendini geliştiren, kaynaklardan çözme becerisinden yararlanabilen, etkili insan ilişkileri kurabilen yoksun , yaratıcı olmayan birey

Bağlam Öğrenmeyi paylaşma, öğrencinin kapasitesini geliştirme, Yalnız öğrenme, yarışma,

yalnız başarılı olanı seçme, başarısızı eleme

Kaynak: (Açıkgöz, 2005: 34-35).

2.1.1.4. Aktif Öğrenmenin Özellikleri, Temel Düşünceleri:

Aktif öğrenmenin özellikleri, temel düşünceleri şu şekilde sıralanabilir: 1. Öğrenen, öğrenme sürecinin aktif bir öğesidir.

2.Öğrenme birikimli bir süreçtir.

4. Öğrenme malzemesi öğrenene bildiği bağlamda sunulmalıdır. 5. Kalıcılık için öğrenilenlerin kullanılması gerekir.

6. Etkileşim insanı ve beyni geliştirir.

7. Öğrenme sürecinde etkili olmak öğrenene güdüler. 8. Öğrenmede ezberleme değil, anlam önemlidir. 9. Uğraştırıcılık öğrenme sürecinin etkililiğini arttırır. 10. Farklı kişiler farklı biçimlerde öğrenirler.

Herkesin kendine özgü bir öğrenme biçimi vardır. Görseller okuyarak, işitseller dinleyerek daha iyi öğrenirler, kimileri iyi yapılandırılmış kaynakları ve etkinlikleri tercih ederken, kimileri bağımsız çalışmayı, açık uçlu problemleri çözmeyi araştırmayı tercih ederler. Önemli olan öğretimi öğrencinin öğrenme biçimine uygun hale getirmektir (Açıkgöz, 2005: 44-56).

Aktif öğrenmenin kuramsal temelleri yapılandırmacılığa (constructivism) ve onun öğrenme alanındaki versiyonu olan bilişselliğe dayanmaktadır. Gerek yapılandırmacılık gerekse bilişsellik öğretim süreciyle ilgili çeşitli açıklamalar ve önermeler sunmaktadır. Bu kuramlar öğrenme sürecinde bilginin yapılandırılmasının hangi anlama geldiğini ve ne kadar önemli olduğunu açıklarlar.