Duyduğumuzun %10'unu
Gördüğümüzün %15'ini Görüp duyduğumuzun %20'sini
Tartıştığımızın %40'ını
Kendi katılım ve denetimimizin %80'ini
Başkalarına öğrettiğimizin %90'ını öğrenir ve hatırlarız. Hiç bir öğrenci, bu kalıplara tam tamına uymaz, ama bir sınıf
düşünüldüğünde, en azından genelde, öğrencilerden ne gibi bir karşılık alınacağı kestirilebilir. Düz anlatım, öğrencinin yüzde on öğrenme ve hatırlamasını
sağlayabilecek en az etkili yoldur. Düz anlatım yapılırken bu seviyeyi görsel-işitsel araçlar ve öğretim kaynaklarını kullanarak yüzde yirmiye çıkabilir. Sınıfta küçük gruplarca tartışılacak konular sayesinde, öğrenme ve hatırlama yüzde seksene ulaşır. Öğrenme ve hatırlama, öğrencinin yaşayarak öğrenmesi ile elde edilir. Öğrenciler diğer arkadaşlarına öğretmenlik yaparsa, bu öğrenciler, yüzde doksan oranında öğrenme ve hatırlama düzeyine çıkarlar. Kısacası, edilgin öğrenci,
öğrenme ve hatırlamadan en az pay alandır, buna karşın etkin öğrenci, bu paydan en fazla yararlanandır. Çünkü katılarak öğrenme, öğrenmeyi uzun ve etkili kılar.
Eğitimciler, çoklu zekâ teorisi vasıtasıyla öğretim programını her çocuğun ilgisi, ihtiyacı ve potansiyeli doğrultusunda bireyselleştirebilirler. Çünkü çoklu zekâ teorisi, eğitimcilere bütün çocukların potansiyeli olduğunu, fakat her çocuğun farklı alanlarda zeki olduğunu öğretmektir. Bu bağlamda, çoklu zekâ teorisi, bütün çocukların başarılı olmalarını mümkün kılacak etkili bir modeldir. Çünkü bu teoriye göre bütün çocuklar zekidir; ancak onların zekâ potansiyelleri farklı alanlardadır. Burada eğitimciler açısından önemli olan husus, bir öğrencinin sadece sahip olduğu en güçlü zekâ alanını tanımlamanın hiçbir eğitimsel değerinin olmadığının farkında olunmasıdır. Çünkü zekâ alanları birer sonuç olarak değil, birer araç olarak düşünülmelidir.
Gardner'a göre, bir zekâ, bir öğrenme tarzı veya bilişsel bir tarz demek değildir; tarz kavramı ferdin herhangi bir şeye yaklaşımına ilişkindir, oysa bir zekâ belli bir konuya dönük kapasite veya yeteneğe ilişkindir. Gardner, zekâ ile öğrenme tarzı arasındaki ilişki hakkında hiçbir iddialı kuramsal laf etmez ve bu konunun deneysel çalışmalara bırakılması gerektiğini mütevazı bir şekilde söyler.
Çoklu Zekâ Kuramı hiçbir şekilde kural koyucu değildir. Yani ne yapılması gerektiği konusunda bir şey söylemez. Örneğin her öğrencinin kendine özgü güçlü ve zayıf yönlerinin olduğunu söylerken, öğrencilerin zayıf yönlerinin güçlendirilmesi gerektiğini söylemez. Ayrıca öğrencileri zekâ alanlarına göre sınıflandırmanın da eğitimsel bir değeri yoktur.
Bu çalışmada Çoklu Zeka Kuramı’nın orta öğretimde Biyoloji dersinde etkili bir şekilde kullanılabileceği görülmüştür. Bu çalışmadan elde edilen bulgular ışığında ileri sürülebilecek önerilerden bazıları şunlardır:
1. Her ders için, farklı zekâ türlerinin kullanılabileceği etkinliklerle desteklenmiş farklı planlar yapılmalı, eğlenceli etkinliklerle tüm öğrencilerin derslere katılımı sağlanmalıdır.
2. Farklı etkinliklerin uygulanmasında sınıf mevcudu sınırlayıcı bir faktör olduğu için sınıf mevcudunun en fazla 25-30 kişiyle sınırlı olması gerekmektedir.
3. Farklı etkinliklerin uygulanmasında sınıf mevcudu kadar zaman da sınırlayıcı bir faktör olduğundan etkinliklerin uygulanabilmesi için öğretmenin, öğretim programını yetiştirme telaşından uzaklaştırılarak çalışması sağlanmalıdır.
4. Eğitim fakültelerinde öğrenci olan öğretmen adaylarına kuramla ilgili daha fazla bilgi verilerek, uygulamaların artırılması sağlanmalıdır.
5. Çoklu Zekâ Kuramının ülkemizde yeterince tanınmaması nedeniyle, uygulamalarından kaynaklanabilecek güçlüklerin önlenmesi için, başta öğretmenler olmak üzere, yöneticilere, velilere ve öğrencilere, uzman kişiler tarafından seminerler düzenlenmelidir. Özellikle üniversitelerle işbirliği yapılması sağlanmalıdır.
6. Yapılacak olan yeni araştırmalarda, bu çalışmada uygulanan etkinlikler geliştirilerek, farklı derslerde, farklı öğrencilere uygulanılmasına yer verilmelidir.
KAYNAKÇA
ALTIPARMAK, Melek.(2001). Biyoloji Öğretiminde İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Laboratuara Yönelik Tutum ve Başarı Üzerine Etkisi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
ALTIN, Meryem.(2001). Biyoloji Öğretmeni Adaylarının Çevreye Yönelik Tutumları. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi).
ARDA, Z. CEMİL ve Kazım YILDIZ. (1988). Üniversitelerde Çevre Eğitimi Öğretmenliği. İ. KİZİROĞLU (Ed.). II. Uluslararası Çevre Sorunları Sempozyumu. 5–7 Kasım 1992. Ankara: s: 35–37.
BAŞBAY, Alper. (2000). Çoklu Zekâ Kuramına Göre Hazırlanan Eğitim Programları Ve Sınıf İçi Etkinliklerin İncelenmesi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
BERKER, Namık. (2003). Lise 1 Biyoloji Ders Kitabı. Ankara: Mega Yayıncılık.
BÖRÜ, Sevgi., Öztürk, Emine., Cavak, Şermin. (2006). Orta Öğretim Biyoloji 9. Ankara: MEB Yayınları.
BUZAN, T. ve KEANE. (1994). Dehanın El Kitabı. (Çeviren: Sinem GÜL). 1998). İstanbul: Sabah Kitapçılık.
CAMPBELL, B. (1994). The Multiple Intelligences Handbook. Stanwood, WA: Campbell and Assoc.
CHAN, David W. (2004). Multiple İntelligences of Chinese Gifted Studentes in Hong Kong: Perspectives from Students, Parentes, Teachers and Peers. Roeper Review, 02783193, Fall2004, Vol. 27, Issue 1.
COŞKUNGÖNÜLLÜ, Rüya. (1998). Çoklu Zekâ Kuramının 5. Sınıf Öğrencilerinin Matematik Erişisine Etkisi. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi).
CÜCELOĞLU, Doğan. (1999). İnsan ve Davranış. Remzi Kitabevi. İstanbul.
ÇIRAKOĞLU, Murat.(2003). İlköğretimin Birinci Kademesinde Çoklu Zekâ Uygulamalarının Erişiye Etkisi. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi).
DEMİREL, Özcan ve Ark. (1998). İlköğretimde Çoklu Zekâ Kuramının Uygulanması. VII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 9–11 Eylül 1998. Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, Eğitim Bilimleri Bölümü. Cilt–1, s:531–546.
DİNDAR, Halil. (1999). Ankara İli Lise Öğrencilerinin Biyoloji Öğretiminin Amaçlarına İlişkin Görüşleri, G.Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 7: l67-l72
DEMİREL, Özcan. (1999). Planlamadan Değerlendirmeye Öğretme Sanatı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
DEMİREL, Özcan.(2006). Öğretme Sanatı: Planlamadan Değerlendirmeye. Ankara: PegemA Yayıncılık 10. Baskı.
GARDNER, Howard. (1983). Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences. New York. Basic Books.
GARDNER, Howard. (1993). Multiple Intelligences: The Theory in Practice. New York. Basic Books.
GÜNGÖR, Canan. (2002). Hücrede Madde Alışverişi Kavramlarını Laboratuar Çalışmalarıyla Öğretiminin Geleneksel Yöntemle Karşılaştırılması. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
GOODNOUGH, Karen (2001). Multiple İntelligences Theory: A Framework for Personalizing Science Curricula. School Science & Mathematics, 00366803, Apr2001, Vol. 101, Issue 4.
GREENWOOD, C. R., Carta, J. J., Kamps, D., & Delquadri, J. (1997). Ecobehavioral Assessment Systems Software: (EBASS) Practioners Manual Version 3.0. Kansas City, MO: Juniper Gardens Children’s Project.
GWENDOLYN, Mettetal., Jordan, Cherly Ann., Harper, Sheryll M. (1997). Attitudes Toward a Multiple İntelligences Curriculum. Journal of Educational Research, Nov/Dec97, Vol. 91 Issue 2, p115, 8p.
İFLAZOĞLU, Ayten. (2003). Çoklu Zekâ Kuramı Destekli Kubaşık Öğrenme Yönteminin İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Fen Bilgisi Dersindeki Akademik Başarı ve Tutumlarına Etkisi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
KATZ, Jennifer., Mirenda, Pat., Auerbach, Stan. (2002). Instructional Strategies and Educational Outcomes for Students with Developmental Disabilities in Inclusive “Multiple Intelligences” and Typical Inclusive Classrooms. Research & Practice for Persons with Severe Disabilities 2002, Vol 27, No. 4, 227–238.
KAYA, Osman Nafiz. (2002). İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Atom ve Atomik Yapı Konusundaki Başarılarına, Öğrendikleri Bilgilerin Kalıcılığına, Tutum ve Algılarına Çoklu Zekâ Kuramının Etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi).
KÜÇÜKAHMET, Leyla. (2002). Öğretimde Planlama ve Değerlendirme. Nobel Yayıncılık. Ankara.
ÖZET, Musa., Arpacı, Osman., Uslu, Ali. (2004). Lise Biyoloji 1. İzmir: Zambak Yayınları.
ÖZTAŞ, Fulya. (2001). Biyoloji Eğitiminde Lise Öğrencilerinin Karşılaştıkları Sorunlar Üzerine Araştırmalar. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
SABAN, Ahmet.(2002). Çoklu Zekâ Teorisi ve Eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
SELÇUK, Ziya. (2002). Çoklu Zekâ Uygulamaları. Nobel Yayıncılık. Ankara.
TARMAN, Süleyman. (1999). Program Geliştirme Sürecinde Çoklu Zekâ Kuramının Yeri. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
TÜRKUZAN, Rukiye. (2004). Çoklu Zekâ Kuramının Lise 1. Sınıf Öğrencilerinin Öz Kütle Konusunu Anlamalarına ve Öğrendikleri Bilgilerin Kalıcılığına Etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi).
ÜLGEN, Gülten. (1995). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Bilim Yayınları.
YAMAN, Melek ve SORAN, Haluk. (2000). Türkiye’de Ortaöğretim Kurumlarında Biyoloji Öğretiminin Değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 18:229–237.
YAVUZ, Kudret. (2000). Öğrenen ve Gelişen Eğitimciler İçin Çoklu Zekâ Teorisi Uygulama Rehberi. Ankara: Ceceli Yayınları.
ÖZGEÇMİŞ
Canan Etli, 1980 yılında Çorum’da doğdu. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Biyoloji Öğretmenliği lisansını 2004 yılında tamamladı. 2005 yılında Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Öğretmenliği Bölümü’nde yüksek lisans öğrenimine başladı. 2006 yılında Hakkâri Lisesi’ne biyoloji öğretmeni olarak atandı ve görevine devam etmektedir.
BİYOLOJİ DERS PLANI
Dersin adı : BİYOLOJİ Sınıf : 9
Tarih :
Ünitenin adı : HÜCRE Ünitenin ana konuları : Hücre Zarı Sitoplazma
Hücrenin Organelleri
Konunun adı : Hücre Zarından Madde Geçişi Süre : 45 + 45 dk.
HEDEFLER
Konuyla ilgili öğretim etkinliklerini tamamlayan öğrenci;
1. Zarın; bitki, tüm canlıları oluşturan hücrenin temel yapısı olduğunu fark eder. 2. Zarın yağ, protein ve karbonhidrattan oluştuğunu açıklar.
3. Zarın yarı geçirgen ve canlı olduğunu ve hücrenin yaşaması için mutlaka gerekli olduğunu açıklar.
4. Difüzyonu tanımlar. 5. Osmozu tanımlar. 6. Aktif taşımayı tanımlar.
7. Hücre zarından geçebilecek maddeleri sıralar. KAYNAKLAR VE MATERYALLER
Ders kitabı otsu bitki
Bir bardak su çalışma kâğıtları Mürekkep
DİKKAT ÇEKME – MOTİVASYON
Sınıfta dökülen kolonyanın difüzyon hızının ölçülmesi SÖZEL-DİLSEL ZEKÂ
¾ Konuyu içeren kavramlar açıklanması
¾ Pasif taşıma, difüzyon, osmoz, aktif taşıma, endositoz, fagositoz, pinositoz, ekzositoz, hipotonik ortam, hipertonik ortam, izotonik ortam, turgor, ozmotik basınç, emme kuvveti, plazmoliz, deplazmoliz gibi konu boyunca geçen kelimelerden kavram sözlüğü hazırlanması
GÖRSEL-UZAYSAL ZEKÂ
¾ Bir bardak suyun içinde renkli mürekkebin difüzyonunun gözlenmesi BEDENSEL-KİNESTETİK ZEKÂ
¾ Canlı hücre zarından suyun geçişinin gözlenmesi deneyinin yapılması DOĞA ZEKÂSI
¾ Uzun süre susuz kalan otsu bitkinin suya konularak turgor basıncındaki değişimin gözlenmesi
MATEMATİKSEL-MANTIKSAL ZEKÂ ¾ Pasif ve aktif taşımanın karşılaştırılması ¾ Turgor ve ozmotik basıncın karşılaştırılması
¾ Çeşitli ortamlara konulan hücrelerdeki konsantrasyon değişimlerini gösteren grafiklerin çizilmesi
BİREYSEL- ÖZE DÖNÜK ZEKÂ
¾ Öğrencilerin bireysel olarak çalışma kâğıtlarını doldurmaları istenir. DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ
Çalışma kâğıdı Çoktan seçmeli testler Kısa cevaplı sorular Boşluk doldurma soruları Karşılaştırma soruları
BİYOLOJİ DERS PLANI
Dersin adı : BİYOLOJİ Sınıf : 9
Tarih :
Ünitenin adı : HÜCRE Ünitenin ana konuları : Hücre Zarı Sitoplâzma
Hücrenin Organelleri
Konunun adı : Hücre Zarından Madde Geçişi Süre : 45 + 45 dk.
HEDEFLER
Konuyla ilgili öğretim etkinliklerini tamamlayan öğrenci;
1. Hücre zarından geçebilen ve geçemeyen maddeleri ayırt eder. 2. Ekzositozu tanımlar.
3. Endositozu tanımlar. 4. Pinositozu tanımlar. 5. Fagositozu tanımlar
6. Endositoz olayının hangi hücreler tarafından gerçekleştirilebileceğini açıklar. 7. Ekzositoz ve endositoz arasındaki farkları açıklar.
8. Pinositoz ve fagositoz arasındaki farkları açıklar. KAYNAKLAR VE MATERYALLER
Ders kitabı Bilgisayar Projeksiyon DİKKAT ÇEKME – MOTİVASYON
Vücudumuza giren mikropların makrofajlar tarafından nasıl etkisiz hale getirildiğinin açıklanması.
SÖZEL-DİLSEL ZEKÂ
¾ Konuyu içeren kavramlar açıklanması
¾ Pasif taşıma, difüzyon, osmoz, aktif taşıma, endositoz, fagositoz, pinositoz, ekzositoz, hipotonik ortam, hipertonik ortam, izotonik ortam, turgor, ozmotik basınç, emme kuvveti, plazmoliz, deplazmoliz gibi konu boyunca geçen kelimelerden kavram sözlüğü hazırlanması
GÖRSEL-UZAYSAL ZEKÂ
¾ Projeksiyonla power point sunu izlenilmesi
¾ Endositoz ve ekzositoz olaylarının şematize edilmesi SOSYAL- KİŞİLERARASI ZEKÂ
¾ Endositoz, ekzositoz ve pasif taşıma olaylarının dramatize edilmesi MATEMATİKSEL-MANTIKSAL ZEKÂ
¾ Pinositoz ve fagositozun karşılaştırılması ¾ Endositoz ve ekzositozun karşılaştırılması BİREYSEL- ÖZE DÖNÜK ZEKÂ
¾ Öğrencilerin bireysel olarak çalışma kâğıtlarını doldurmaları ¾ Endositoz ve ekzositoz olaylarının şematize edilmesi
MÜZİK-RİTİM ZEKÂSI
¾ İlgili kavramları içeren tekerlemelerin oluşturulması DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ
Çalışma kâğıdı Çoktan seçmeli testler Kısa cevaplı sorular Boşluk doldurma soruları Karşılaştırma soruları
DENEY PLANI: V
DENEYİN ADI: Canlı hücre zarından suyun geçişinin incelenmesi
HEDEF: Hücrelerin su vb. maddeleri alıp verebildiğini, bunun şarlarını ve hücreye etkilerini görebilme
PROBLEM: Su hücre zarlarından nasıl geçer? ARAÇ-GEREÇ:
* Soğan zarı * %5’lik tuz çözeltisi * Lam ve lamel
* Kurutma kâğıdı * Mikroskop * Saf su * Damlalık
ÖN HAZIRLIK: Deney gününden önce gerekli araç-gereci temin edip laboratuara getiriniz. DENEYİN YAPILIŞI:
* Lam üzerine bir damla su damlatınız. * Üzerin soğan bitkisinden bir parça koyunuz. * Üzerine lameli kapatınız.
* Küçük objektifle inceleyiniz, şekli çiziniz. * Büyük objektifle inceleyiniz, şekli çiziniz.
* Küçük bir kurutma kâğıdıyla lamelin bir kenarından suyu çekerken, karşı tarafına bir damla tuz çözeltisi koyunuz. Kurutma kâğıdı suyu emerken tuz çözeltisi suyun yerini alacaktır.
* Hücreleri bir dakika tuz çözeltisine bırakarak, değişmeyi mikroskopta gözleyiniz. * Aynı yöntemi kullanarak tuzlu su yerine damıtık su damlatınız, değişmeleri gözleyiniz. SORULAR
Bitki hücresi tuzlu su ortamında iken suyun geçişi hangi yöndedir? Bitki hücresi saf su ortamında iken suyun geçişi hangi yöndedir? Bitki hücresi tuzlu su içinde 1–2 saat bekletilirse ne olur?
Bazen yabani otları öldürmek için üzerlerine tuz çözeltisi püskürtülür. Çalışmalarınızın sonuçlarını göz önünde bulundurarak bu metodun neden başarılı olduğunu açıklayınız. Reçelde şeker yoğunluğu yüksektir. Reçele şeker katılmasının tat vermekten başka amacı olabilir mi?