A- Mahkeme Sistemleri
III- ÇOCUK MAHKEMELERĐNĐN GÖREV ALANI
Görev, birinci derecede yargılamanın yalnızca son soruşturma aşamasında hüküm ifade eden bir kavramdır. Son soruşturmayı yapan hakimler arasında, yargılaması istenen fiillerin hangi kanun maddelerini ihlal ettiklerinin göz önünde tutulması sonucu yapılan bir sınıflandırmadır. Konunun şu maddesine şu hakim, bir başka maddesine bir başka hakim baksın ve bu maddelere aykırı düştüğü iddia edilen fiiller konusunda yetkili hakim baksın ve bu maddelere aykırı düştüğü iddia edilen fiiller konusunda yetkili hakim karar versin demektir. 1982 Anayasası, “Hiç kimse
123
Çocuk Mahkemelerinin Kuruluşu,Görev ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun(Gerekçe-Yargıtay Kararları,B.M. Çocuk Hakları Sözleşmesi,B.M. Pekin Kuralları,Yargıtay Kararları ve AĐHM kararları
Şerhi Đle),Đstanbul Barosu Çocuk Hakları Merkezi Yayını,Đstanbul 2001,s.6-7
124 YURTCAN,s.7-8;bakınız madde gerekçesi 125
kanunen tabi olduğu mahkemeden başka merci önüne çıkarılamaz. Bir kimseyi kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarma sonucunu doğuran yargı yetkisine sahip olağanüstü merciler kurulamaz (m.37)”, demek suretiyle olağan hakim ilkesini dile getirmiştir. Bir olaydan sonra, sırf o olay için kurulmuş veya olaya göre sonradan yetkili kılınmış mahkemenin hakimine de olağanüstü hakim denmektedir ki, 1982 Anayasasında bu tür hakim yasaklanmıştır. (AY.m.37/2) Bu büyük bir güvencedir126.
Çocuk mahkemelerinin görev alanını düzenleyen iki sistem mevcuttur: 1-Sınırlı Görev Esası
2-Geniş Görev Esası
Sınırlı görev esasında yalnız failin yaşı değil aynı zamanda işlediği suçun niteliği
çocuk mahkemelerinin görev alanı üzerinde etkilidir127.Geniş görev esasında ise
çocuğun işlediği suç göz önüne alınmadan yalnızca yaşı esas alınarak mahkemenin görev belirlenir. Sınırlı görev esasında belirli yaş gruplarındaki çocukların işlediği suçlardan çocuk mahkemeleri görevli olmakla birlikte, çocuğun işlediği suç belirli bir rehavet derecesini aşarsa genel mahkemelerde yargılanması söz konusudur.
Çocuk mahkemeleri esas itibariyle kanunda gösterilen 18 yaş sınırını doldurmamış bulunan suça sürüklenmiş çocukları yargılamak ve bunlar hakkında
gerekli tedbir ve cezalara hükmetmekle görevlidir128.Ancak özel mahkemeler arasında
sayılan çocuk mahkemeleri bakımından, görev kuralları açısından üzerinde durduğumuz ve genel ceza mahkemeleri açısından kabul ettiğimiz karma ölçüt kabul edilmediği gibi diğer sınırlı görev esası da kabul edilmemiştir. Bunun yerine hukukumuzda çocuk mahkemesinin görev alanını belirleyen tek ölçüt “geniş görev esası” kabul edilmektedir. Bu duruma göre, işledikleri suç veya bu suç için kanunda öngörülen cezanın miktar ve nevi ne olursa olsun suçun işlendiği tarihte 18 yaşını tamamlamamış olan
bütün çocukların yargılanmasında istisnasız tek görevli mahkeme çocuk
mahkemeleridir.
126
BALO,s.162
127 EREM,Faruk,Ceza Hukuku Önünde Suçlu Çocuklar,Hukuk Đlmini Yayma Kurumu Telif ve Tercüme
Serisi,Cumhuriyet Matbaası,No:11,Đstanbul,1940,s.41
128 DÖNMEZER,Sulhi-ERMAN,Sahir, ”Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Genel Kısım”,
Kural olarak, suça sürüklenen çocuklar çocuk mahkemesinde veya çocuk ağır ceza mahkemesinde yargılanacaktır. Bu kuralın istisnası, çocukların yetişkinlerle birlikte suç işlemesi halinde, soruşturma ve kovuşturma ayrı yürütülecektir. Bununla birlikte, davaların birlikte yürütülmesinin zorunlu görülmesi halinde, genel mahkemelerde, yargılamanın her safhasında, mahkemelerin uygun bulması şartıyla, birleştirme kararı verebilir. Birleştirme kararı genel ceza mahkemesi tarafından
verilecektir. Bu suretle birleştirilen davalar genel mahkemelerde görülecektir129.
B-Tedbir Hukuku Açısından
Çocuklar hakkında koruyucu ve destekleyici tedbir kararı; çocuğun anası, babası, vasisi, bakım ve gözetiminden sorumlu kimse, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu ve Cumhuriyet Savcısının istemi üzerine veya re’sen çocuk hakimi tarafından alınabilir. Tedbir kararı verilmeden önce çocuk hakkında sosyal inceleme yaptırılabilir. Tedbirin türü kararda gösterilir. Bir veya birden fazla tedbire karar verilebilir. Hakim, hakkında koruyucu ve destekleyici tedbire karar verdiği çocuğun denetim altına alınmasına da karar verebilir. Hakim, çocuğun gelişimini göz önünde bulundurarak, koruyucu ve destekleyici tedbirin kaldırılmasına veya değiştirilmesine karar verebilir. Bu tedbirlerin uygulanması, onsekiz yaşın doldurulmasıyla kendiliğinden sona erer. Ancak hakim, eğitim ve öğretimine devam edebilmesi için ve rızası alınmak suretiyle çocuk üzerindeki tedbirin uygulanmasına belli bir süre daha devam edilmesine karar verebilir. Ayrıca çocuk mahkemesi, korunma ihtiyacı olan çocuk hakkında, koruyucu ve destekleyici tedbir kararının yanında 22.11.2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre velayet, vesayet, kayyım, nafaka ve
kişisel ilişki kurulması hususlarında da karar vermeye yetkilidir130.
129 ÇKK m.17:” (1) Çocukların yetişkinlerle birlikte suç işlemesi hâlinde, soruşturma ve kovuşturma ayrı
yürütülür.
(2) Bu hâlde de çocuklar hakkında gerekli tedbirler uygulanmakla beraber, mahkeme lüzum gördüğü takdirde çocuk hakkındaki yargılamayı genel mahkemedeki davanın sonucuna kadar bekletebilir.
(3) Davaların birlikte yürütülmesinin zorunlu görülmesi hâlinde, genel mahkemelerde, yargılamanın her aşamasında, mahkemelerin uygun bulması şartıyla birleştirme kararı verilebilir. Bu takdirde birleştirilen davalar genel mahkemelerde görülür.”
130 ÇKK m.7:” (1) Çocuklar hakkında koruyucu ve destekleyici tedbir kararı; çocuğun anası, babası,
vasisi, bakım ve gözetiminden sorumlu kimse, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu ve Cumhuriyet savcısının istemi üzerine veya re'sen çocuk hâkimi tarafından alınabilir.
(2) Tedbir kararı verilmeden önce çocuk hakkında sosyal inceleme yaptırılabilir. (3) Tedbirin türü kararda gösterilir. Bir veya birden fazla tedbire karar verilebilir.
(4) Hâkim, hakkında koruyucu ve destekleyici tedbire karar verdiği çocuğun denetim altına alınmasına da karar verebilir.
Korunma ihtiyacı olan çocuklar hakkında koruyucu ve destekleyici tedbirler, çocuğun menfaatleri bakımından kendisini, ana, baba, vasisi veya birlikte yaşadığı kimselerin bulunduğu yerdeki çocuk hakimince alınacaktır. Maddede belirtilen çocuk
hakimi, çocuk mahkemesi hakimidir131.
Türk Medeni Kanunu hükümleri uyarınca, velayet, vesayet, kayyım, nafaka ve kişisel ilişki kurma gibi hususlarda karar vermeye genel olarak aile mahkemeleri ile sulh hukuk mahkemeleri görevli ve yetkili kılınmıştır. Ancak, özel korunma ihtiyacı olan çocuklar ile suça sürüklenen çocuklar hakkında Türk Medeni Kanunu hükümleri uyarınca, velayet, vesayet, kayyım, nafaka ve kişisel ilişki kurma gibi hususlarda karar verilmesi ihtiyacı ortaya çıktığında, çocuk hakkında çocuk mahkemeleri ile çocuk ağır ceza mahkemeleri tarafından da karar verilebilecektir. Ayrıca koruyucu ve destekleyici tedbirlerin dışında diğer kanunlarda bulunan koruyucu ve destekleyici tedbirlerin alınmasında genel olarak aile mahkemeleri kurulan yerler bakımından bu mahkemeler, kurulu bulunmayan yerler bakımından ise asliye hukuk mahkemeleri görevli kılınmıştır. Bu mahkemeler de kendilerine intikal eden esas dava ile birlikte, çocuklar hakkında koruyucu ve destekleyici kararların alınmasında görevleri devam edecektir.
(5) Hâkim, çocuğun gelişimini göz önünde bulundurarak koruyucu ve destekleyici tedbirin kaldırılmasına veya değiştirilmesine karar verebilir. Bu karar acele hâllerde, çocuğun bulunduğu yer hâkimi tarafından da verilebilir. Ancak bu durumda karar, önceki kararı alan hâkim veya mahkemeye bildirilir.
(6) Tedbirin uygulanması, onsekiz yaşın doldurulmasıyla kendiliğinden sona erer. Ancak hâkim, eğitim ve öğrenimine devam edebilmesi için ve rızası alınmak suretiyle tedbirin uygulanmasına belli bir süre daha devam edilmesine karar verebilir.
(7) Mahkeme, korunma ihtiyacı olan çocuk hakkında, koruyucu ve destekleyici tedbir kararının yanında 22.11.2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre velayet, vesayet, kayyım, nafaka ve kişisel ilişki kurulması hususlarında da karar vermeye yetkilidir.”
131 ÇKK m.3:”(1) Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Çocuk: Daha erken yaşta ergin olsa bile, onsekiz yaşını doldurmamış kişiyi; bu kapsamda,
1. Korunma ihtiyacı olan çocuk: Bedensel, zihinsel, ahlaki, sosyal ve duygusal gelişimi ile kişisel güvenliği tehlikede olan, ihmal veya istismar edilen ya da suç mağduru çocuğu,
2. Suça sürüklenen çocuk: Kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiili işlediği iddiası ile hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılan ya da işlediği fiilden dolayı hakkında güvenlik tedbirine karar verilen çocuğu,
b) Mahkeme: Çocuk mahkemeleri ile çocuk ağır ceza mahkemelerini,
c) Çocuk hâkimi: Hakkında kovuşturma başlatılmış olanlar hariç, suça sürüklenen çocuklarla korunma ihtiyacı olan çocuklar hakkında uygulanacak tedbir kararlarını veren çocuk mahkemesi hâkimini,
d) Kurum: Bu Kanun kapsamındaki çocuğun bakılıp gözetildiği, hakkında verilen tedbir kararlarının yerine getirildiği resmî veya özel kurumları,
e) Sosyal çalışma görevlisi: Psikolojik danışmanlık ve rehberlik, psikoloji, sosyal hizmet alanlarında eğitim veren kurumlardan mezun meslek mensuplarını,
Đfade eder.
ÇKK m.8/1: Korunma ihtiyacı olan çocuklar hakkında koruyucu ve destekleyici tedbirler, çocuğun menfaatleri bakımından kendisinin, ana, baba, vasisi veya birlikte yaşadığı kimselerin bulunduğu yerdeki çocuk hâkimince alınır.
Ayrıca CMK ile belirli suçlar açısından görevlendirilen ağır ceza mahkemeleri, çocuk mahkemeleri ile çocuk ağır ceza mahkemelerinin görevi kapsamına giren çocukların yargılanmasında görevli olmadıklarından, bu ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren çocukların yargılanması da çocuk mahkemeleri ile çocuk ağır ceza mahkemeleri tarafından yerine getirilecektir.
C-Çocuk Mahkemelerinin Kişi Bakımından Yetkisi
YTCK’nun 6.maddesinde, 18 yaşını doldurmamış bütün küçükler “çocuk”
olarak kabul edilmiştir. YTCK çocuk tanımını ve buna bağlı olarak çocuk mahkemelerinin kişi bakımından yetkisinin 18 yaşını bitirmemiş çocuklarla sınırlandırmıştır.
Doğanın bir canlı türü olan insan, doğumla birlikte, büyüme ve gelişme, kısacası ergenleşme ve erginleşme sürecine girmektedir. Ergenleşme, insanın bir yandan anlama yeteneğinin olgunlaşmasıyken, öte yandan isteme yeteneğinin oluşmasıdır. Ancak, anlama yeteneğine karşın, isteme yeteneği, insanda, daha uzun bir sürede oluşumunu sağlamaktadır. Bundan ötürü, tüm uygarlıklar, yaşı ile kişinin erginlik döneminden çıkması ve erginlik dönemini idrak etmesi arasında bir bağlantı kurmuş bulunmaktadır. Erginlik dönemi, kişinin, akıl hastası değilse, artık tüm davranışlarından, tam sorumlu olmasıdır. Kanun, erginlik yaşını, yani cezaya tam ehil olma yaşını, onsekiz yaşını doldurmak olarak almaktadır. Bu yaşta olmak, hukuk düzenimizde reşit olmaktır. Reşit
kişi artık ergin kişidir, davranışlarından sorumluluğu tamdır132.
Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne göre, ülkedeki yasalar uyarınca daha erken bir rüşt yaşı belirlenmemişse, 18 yaşına kadar her insan çocuk sayılmaktadır.Batı literatüründe “Juvenile Delinquency” terimi ile açıklanan, tam karşılığı “reşit olmayanın suçluluğu” olarak çevrilebilecek terim ülkemizde “çocuk suçluluğu” olarak kullanılmaktadır. Suçlu çocuk, ceza hukuku açısından belli bir yaşın altında olan çocuktur. Bu yaş sınırı çeşitli ülkelerde farklılıklar gösterir. Farklılıkların alt ve üst sınırları 7-21 yaşları arasında değişmektedir. Ceza ehliyeti yaş sınırı denebilecek alt sınır çeşitli ülkelerde farklı olarak uygulanmaktadır. Buna göre;
1-Ceza ehliyetini 7 yaşında başlatan ülkeler Avustralya (Tazmanya), Bangladeş,
Kıbrıs Rum Kesimi, Gana, Đrlanda, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Pakistan, Sudan ve Suriye’dir.
132
2-Ceza ehliyetini 8 yaşında başlatan ülkeler Sri Lanka ve Đskoçya’dır. 3-Ceza ehliyetini 9 yaşında başlatan ülkeler Irak ve Filipinler’dir.
4-Ceza ehliyetini 10 yaşında başlatan ülkeler Avustralya (birçok eyaleti), Nepal,
Yeni Zelanda, Nikaragua ve Đngiltere’dir.
5-Ceza ehliyetini 12 yaşında başlatan ülkeler Kanada, Kore ve Uganda’dır.
6-Ceza ehliyetini 13 yaşında başlatan ülkeler Cezayir, Çad, Fransa, Polonya ve
Tunus’dur.
7-Ceza ehliyetini 14 yaşında başlatan ülkeler Bulgaristan, Çin, Almanya,
Macaristan, Đtalya, Japonya, Libya, Romanya, Rusya, Vietnam ve Yugoslavya’dır.
8-Ceza ehliyetini 15 yaşında başlatan ülkeler Danimarka, Mısır, Finlandiya,
Norveç, Đzlanda, Peru, Sudan ve Đsveç’tir.
9-Ceza ehliyetini 16 yaşında başlatan ülkeler Arjantin, Azerbaycan, Bolivya, Şili,
Küba, Portekiz, Đspanya ve Ukrayna’dır.
10-Ceza ehliyetini 18 yaşında başlatan ülkeler Belçika, Kolombiya, Panama ve
Peru’dur133.
Ülkemizde ise 765 sayılı TCK ile ceza ehliyeti 11 yaşında başlarken 01.06.2005 tarihinde yürürlüğe giren YTCK ile bu yaş 12 olarak değiştirilmiştir.
Đnsan, toplum içinde sosyalleşme sürecine uyum yaparak, yavaş yavaş gelişir, olgunlaşır. Tam sosyalleşme için kişinin önce belirli bir olgunlaşmaya ulaşmış bulunması şarttır. Đsnat yeteneğini oluşturan isteyebilme ve anlayabilmenin tam şekilde gelişmiş sayılması için insanın belirli bir yaşa gelmesi gerekir. Bu nedenle bütün hukuk sistemleri küçüklerin doğumlarından belirli bir yaşa kadar da isnat yeteneğinin az
olduğunu kabul eden bir sistemi uygulamaktadır134.765 sayılı TCK yaş küçüklüğünü üç
aşama olarak kabul etmiştir. Birinci aşama, fiili işlediği sırada 11 yaşını bitirmemiş, doldurmamış küçükler; ikinci aşama, fiili işlediği sırada 11 yaşını bitirmiş olup 16 yaşından gün almamış küçükler; üçüncü aşama ise 15 yaşını bitirmiş yani 16 yaşından
gün almış ve 18 yaşını bitirmemiş küçüklerdir135.
133www.adlitıp.org/yazilar/turkce/konular/cocuk/suca itilen cocuklar.htm,Erişim Tarihi:31.07.2007 134 DÖNMEZER,Sulhi,Genel Ceza Hukuku Dersleri,Đstanbul,2003,s.186
135 ŞAFAK,Ali,Ceza Hukuku Genel Hükümler,T.C.Emniyet Genel Müdürlüğü Polis Akademisi
Doğumdan itibaren devamlı biyolojik ve psikolojik gelişim içinde olan kişi, belli bir yaştan sonra ancak toplum değer yargılarını öğrenerek iyiyi kötüden, doğruyu yanlıştan ayırabilir. Ancak öğrenme derecesinin net bir şekilde yaş sınırı yoktur. Kişinin biyo-psikolojik gelişmesine ve yaşadığı çevreye bağlıdır. Aslında suç işleyen için ceza hukukunda sorumluluk yaşının sınırı yoktur. Kanunun suç olarak vasıflandırdığı fiili işleyen herkes sorumludur. Ancak ceza sorumluluğu ile güvenlik tedbiri sorumluluğu açısından iki sorumluluk türü arasında fark vardır. 5237 sayılı TCK ile 765 sayılı TCK ceza sorumluluğunda tam sorumluluk yaşını failin onsekiz yaşını bitirmesi olarak kabul etmiştir. Onsekiz yaş özel hukukta da rüşt yaşı olup bu hukuk dalı açısından hak sahipliği ve hukuki muamele ehliyeti yaşıdır. O halde Türk hukuku prensip olarak insanların biyopsikolojik açıdan tam olgunluğa onsekiz yaşını bitirmekle kavuşacağı
kanaatindedir136.
Çocuğun yaşını belirlenmesi konusunda nüfus kayıtları esas alınır. Hekim raporuna göre yaşın daha büyük olduğu gerekçesiyle, nüfus kaydına göre oniki yaşın altında olan küçük hakkında dava açılamaz. Çocuğun doğum yılı belli, doğum ayı belli değilse doğduğu yılın Temmuz ayının birinci günü, doğum ayı belli, ancak doğum günü
belli değilse, o ayın birinci günü doğduğu kabul edilir137.Sanığın yaşının görünüşüne
uymaması halinde yaş düzeltme yoluna gidilmelidir. Ceza davasını gören mahkemede cereyan edecek olan bu yaş düzeltilmesi hususunda Nüfus Kanunu’ndaki usule göre hareket edilmelidir138.
Her ne kadar iki kez yaş düzeltilmesi içtihad yoluyla kaybolmuş ise de, Yargıtay 5. Ceza Dairesi’nin 02.02.1982 tarih ve 244/229 esas, karar sayılı “mağdurenin yaşı hukuk mahkemesi kararı ile kesin olarak düzeltilmiş olup ceza mahkemesinde yeniden düzeltilmesine karar verilmesine olanak yoksa da maddi gerçeğin araştırılması gerekir.
Ceza Hukuku ve Emniyet Tedbirleri Hukuku,Gözden Geçirilmiş 7.Bası,Seçkin Yayınları,Ankara,2003,s.405-407;ALACAKAPTAN,Uğur, Suçun Unsurları, Ankara Üniversitesi Hukuku Fakültesi Yayınları,No:372,Sevinç Matbaası,Ankara,1975,s.129; ALACAKAPTAN, Uğur,Suçun Unsurları,Ankara Üniversitesi Hukuku Fakültesi Yayınları, No:263,Sevinç Matbaası, Ankara,1970,s.115;ÖZTÜRK,Bahri-ERDEM,Mustafa Ruhan,Uygulamalı Ceza Hukuku ve Emniyet Tedbirleri Hukuku,Yeni TCK’ya Göre Yenilenmiş 8.Baskı,Seçkin Yayınları,Kasım,2005,s.172; DEMĐRBAŞ,Timur,Ceza Hukuku Genel Hükümler,Yeni Türk Ceza Kanunu ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin Đnfazı Hakkında Kanuna Göre Gözden Geçirilmiş 2.Bası,Seçkin Yayınları,Ankara,2005,s.291
136
SOYARSLAN,Doğan,Ceza Hukuku Genel Hükümler,Ankara,1998,Yetkin Yayıncılık, s.426
137 CENTEL,Nur-ZAFER,Hamide-ÇAKMUT,Özlem,Türk Ceza Hukukuna Giriş,5237 Sayılı Yeni Türk
Ceza Kanunu ile Đlgili Mevzuata Göre Yenilenmiş ve Gözden Geçirilmiş 4.Bası,Beta Yayınları,s.354
138 EREM,Faruk-DANIŞMAN,Ahmet-ARTUK,Mehmet Emin,Ümanist Doktrin Açısından Türk Ceza
Bu bakımdan mağdurenin olay tarihindeki gerçek yaşının saptanması zorunludur.” ilamı gereği, sanığın daha önce yaşının düzeltilmesi halinde de iddia halinde veya mahkeme gerekli gördüğünde gerçek yaşın araştırılması yapılmalıdır.
Ceza mahkemesi yaş düzeltmesini yapabilmesi yani bu konuda ceza hakiminin yetkili olabilmesi için, yaş düzeltilmesi sonucunda küçüğün bir dönemden diğerine geçebilmesi gerekir. Yaş düzeltmesi bu sonucu verecek durumda değilse, ceza mahkemesinin yaş düzeltilmesinde bulunamaz ve bu konuda sadece hukuk mahkemesinin yetkili olacağına karar vermelidir. Yargıtay 1. Ceza Dairesi’nin 30.06.1953 tarih, 2480/2331 esas/karar sayılı “Ceza mahkemesinin yaş tashihine dair olan selahiyeti, cezaya müessir olarak ahvale münhasır olup, tashih neticesi sanığın cezasına tesirli değilken, yazılı şekilde karar verilmesi yolsuzdur.” ilamı da bu
doğrultudadır139.
1-12 Yaşını Tamamlamamış Çocuklar
Çocuğun 12 yaşını doldurmamış olması, kusurluluğu mutlak surette ortadan
kaldıran bir neden olarak kabul edildiğinden, fiili işlediği sırada 12 yaşını doldurmamış olan çocukların ceza sorumluluğunun olmadığı hüküm altına alınmıştır. Bu nedenle bu
kişiler hakkında ceza kovuşturması yapılamaz140. Bu dönem çocukları kusursuz,
sorumsuz, ehliyetsiz olarak nitelendirilmektedir141.
12 yaşını bitirmemiş bir çocuk herhangi bir fiil işlediği takdirde, suçun türü ve işleniş tarzı ne olursa olsun ve sanık çocuğun ruhsal-zihinsel gelişmesi ne kadar mükemmel olursa olsun, o çocuk kanun nazarında fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamadığı veya davranışlarını yönlendirme yeteneğinin yeterince gelişmediği çürütülmesi olanaksız bir karine olarak kabul edilmiş ve dolayısıyla haklarında herhangi
bir cezaya hükmedilmeyeceği öngörülmüştür142.
Fiili işlediği sırada 12 yaşını bitirmemiş olan çocukların ceza sorumluluğu yoktur. Bu kişiler hakkında, ceza kovuşturması yapılamaz, ancak çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanabilir. Çocuklara özgü güvenlik tedbirlerinin neler olduğu ve
139 DÖNMEZER,Sulhi-ERMAN,Sahir,Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Genel Kısım,Cilt:II, Yeniden
Gözden Geçirilmiş 11.Bası,Beta Yayınları, s.169
140ARSLAN,Çetin-AZĐZAĞAOĞLU,Bahattin,Yeni Türk Ceza Kanunu
Şerhi,Asil Yayınevi,1.Baskı,2004,s.148
141 ĐÇEL,Kayıhan-YENĐSEY,Feridun,Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Ceza Kanunları,4.Bası, Đstanbul,
1994,s.749
142 ÖZTÜRK,Bahri-ERDEM,Mustafa R.,Ceza Hukuku Genel Hükümler ve Özel Hükümler (Kişilere ve
ne suretle uygulanacakları 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu’nda gösterilmiştir.Çocuk Koruma Kanunu’nun 11.maddesine göre bu kanunda gösterilen koruyucu ve destekleyici tedbirler “suça sürüklenen ve ceza sorumluluğu olmayan çocuklar” bakımından çocuklara özgü güvenlik tedbiri anlaşılır. ÇKK’ nın 3.maddesi uyarınca, suça sürüklenen çocuk, kanunlarda tanımlanan bir fiili işlediği iddiası ile hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılan ya da işlediği fiilden dolayı hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılan ya da işlediği fiilden dolayı hakkında güvenlik tedbirine karar verilen küçüktür. Çocuklara özgü güvenlik tedbirleri (koruyucu ve destekleyici tedbirler) ise, ÇKK’nun 5. maddesinin 1.fıkrasında belirtilmiştir. Buna göre, koruyucu ve destekleyici tedbirler, çocuğun öncelikle kendi aile ortamında korunmasını sağlamaya yönelik danışmanlık, eğitim, bakım, sağlık ve barınma konularında alınacak tedbirlerdir. Bunlardan;
a-Danışmanlık tedbiri, çocuğun bakımından sorumlu olan kimselere çocuk
yetiştirme konusunda, çocuklara da eğitim ve gelişimleri ile ilgili sorunlarının çözümünde yol göstermeye,
b-Eğitim tedbiri, çocuğun bir eğitim kurumuna gündüzlü veya yatılı olarak
devamına; iş ve meslek edinmesi amacıyla bir meslek veya sanat edinme kursuna gitmesine veya meslek sahibi bir ustanın yanına yahut kamuya ya da özel sektöre ait işyerlerine yerleştirilmesine,
c-Bakım tedbiri, çocuğun bakımından sorumlu olan kimsenin herhangi bir nedenle
görevini yerine getirememesi halinde, çocuğun resmi veya özel bakım yurdu ya da koruyucu aile hizmetlerinden yararlandırılması veya bu kurumlara yerleştirilmesine,