Çevre

Temiz, sağlıklı ve güzel bir çevrede yaşamak herkesin hakkıdır. Temiz ve sağlıklı bir çevre yaratılması, çevre sağlığının korunması devletin ve yerel yönetimlerin en önemli görevleri arasında bulunmaktadır. Yaratılacak sağlıklı ve temiz çevrenin korunmasında bölgede yaşayanlara önemli görevler ve sorumluluklar düşmektedir. Yerel yönetimler Anayasa’mızın 56. Maddesinde yer alan çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek için gerekli politikaları üretmek ve uygulamakla sorumludurlar. Sağlıklı ve dengeli bir çevre yaratılması; doğal güzelliklerin korunması, kentleşme, tarım ve sanayileşmenin getirdiği hava ve su kirlenmesinin önlenmesi ya da en aza indirilmesi, belli bir plan ve programa göre çevrenin düzenlenmiş olmasını kapsamaktadır. Sağlıklı ve dengeli bir çevre ortamında yaşayan

42

bireyler daha mutlu olacaklardır. İlçemizde çevre konusunda iyileştirme yapılması gereken pek çok alan bulunmaktadır. Bu alanlarda tek tek iyileştirme çalışmaları yapılmasından daha önemli ve öncelikli olarak çevre konusunda bütüncül ve birbirini tamamlayan politikaların üretilmesi gerekmektedir. Daha sonra bu politikalar doğrultusunda uzun vadeli ve kısa vadeli programlar ve önlemler ile sorunlu alanlarda kalıcı iyileştirme sağlanabilir.

Çayın etrafı ve denize yakın alanlarda erozyonu önleyecek ve toprak tutumunu sağlayacak ağaçlandırma çalışmaları yapılmalıdır. İlçeye ana girişlerde ağaçlandırma çalışmaları yapılması şehrin güzel görünümüne önemli katkı sağlayacaktır.

Orman alanlarının korunması, bozuk orman alanlarının iyileştirilmesi için çalışmalar yapılmalıdır. Orman kadastrosu içinde yer alan tüm alanların orman olarak korunmasının sağlanması için ilgili kurumlarla işbirliği yapılmalıdır.

3.5.1.1. Çevre-Genel Görünüm-İmar Planlaması

Yaşam mekanlarının planlaması, yerleşim alanlarının kalitesini belirlemektedir. İmar planları bir yerleşim yerinin bugünkü durumu, olanakları ve ileride gelişiminin ne yöne doğru olacağı öngörüsüne göre hazırlanır. İmar planlarının hazırlanmasında coğrafi özellikler, ekonomik ve kültürel özellikler göz önünde bulundurulur ve belde halkına uygar bir yaşam düzeyi sunmayı hedefleyen en iyi çözümler oluşturulmaya çalışılır. İmar planlarının etkili ve bilinçli kullanılmasıyla yöresel ve kültürel özellikler ön plana çıkartılabilir. İlçeniin imar durumuna ilişkin planlamaların gözden geçirilerek iyileşme yapılabilecek alanlar belirlenmeli, konuyla ilgili devlet, sivil toplum kuruluşları ve üniversitelerin ilgili bölümlerinin katkı ve katılımıyla politikalar oluşturulmalı ve bilimsel çözümler üretilmelidir. Bu politikalar farklı platformlarda Gönen’de yaşayan kişilerle paylaşılarak geri bildirimleri alınmalıdır. Aşağıda ilçenin genel görünümünün gelişim alanlarına ilişkin öneriler yer almaktadır.

Gönen ilçesine ana girişlerde şehrin karakterini yansıtacak özellikte ağaçlandırma çalışmaları, çevre düzenlemeleri yapılması, yöresel ve kültürel özelliklere uygun tanıtım ve bilgilendirmelerin olması ilçeye önemli katkı sağlayacaktır. Yeşil Gönen Parkında kaybedilen ağaçların yeniden ekiminin yapılması yanı sıra Denizkent, Ilıca, Suçıktı mahallesi, Alacaoluk kalesi ve benzeri yenilenme alanlarının doğal özellikleri yok edilmeden çevre düzenlemelerinin yapılması, su ve diğer ihtiyaçlar için tesislerin yapılması sağlanmalıdır. Bu bölgelerin özelliklerinin, ilçeye uzaklığı ve gidildiğinde faydalanabilecek aktivitelerin neler olduğuna ilişkin bilgilendirme haritalarının ilçe merkezine ağaçtan yapılmış panolar aracılığı ile duyurulması sağlanmalıdır. İlgili kurumlar tarafından yöreye özgü çiçek, ağaç dikimi teşvik edilmelidir. Bu durum bölgeye gelen misafirlerin dikkatini çekecek ve Gönen ile özdeşleştirilerek turizm potansiyeli için katkı sağlayabilecektir. Park alanı, Belediye alanı ve

43

eski hastane alanının meydan olarak düzenlenmesi ile ilçenin yaşam standardına ve görselliğine önemli katkı sağlayacak meydanlar düzenlenmiş olacaktır. Benzer şekilde futbol sahası ve çevresinin, park alanına eklemlenmesi ya da ayrı bir etkinlik alanı olarak düzenlenmesi ile bölgenin çehresi değiştirilebilir.

Eski yıllarda Belediyenin bulunduğu meydanda resmi bayramlarda ve 6 Eylül Gönen’in kurtuluşunda kutlamalar yapılmaktaydı. Gönen’liler bir araya gelerek coşkulu kalabalıklarla bu alanda buluşurlardı. Bugünkü meydan eski kimliğinden oldukça uzak bir karmaşa ve görüntü kirliliği içerisindedir. Bu nedenle Belediye meydanına yapılmaya başlanan binanın yeniden değerlendirilerek gerekiyorsa inşaatın durdurulması, yıkılması ve meydanın eski kimliğine kavuşturulacağı bir düzenleme yapılması önemlidir.

İkinci önemli alan olan eski hastanenin olduğu bölgenin dönüşümünün sağlanması ve buraya meydan özelliği kazandırılması iyi olacaktır. Hastane bölgesinin hangi amaca uygun yapılandırılacağına bağlı olarak çevre düzenlemesinde bu özelliklerin ön plana çıkartılması ve buna uygun düzenlenmesi önerilmektedir. Çalışmamızda öne çıkan önerilerden birisi bu bölgenin Yaşlı Bakım Merkezi olarak yapılandırılmasının son derece faydalı olacağı şeklindedir.

Tarihi çarşıdaki dar sokaklar ve küçük esnafın çalıştığı dükkanların korunması ancak görüntünün iyileştirilmesi gerekmektedir. Belli malzeme, renk standartları getirilerek dükkanların görüntüleri iyileştirilebilir. Çarşı içindeki Çınaraltı’nın korunması, meydana bağlantı yollarındaki yapılaşmanın iyileştirilmesi gerekmektedir.

Düzenleme yapılması gereken alanlardan diğeri şehir garajıdır. Taşınması veya olduğu yerde iyileştirme çalışmalarının yapılması yönünde aksiyonlardan biri en kısa sürede alınmalıdır. Garaj tuvaletinin yenilenmesi, temizlik ve bakımının sürekli yapılması en temel gerekliliktir. Şehrin belli alanlarında ve camilerdeki tuvaletler için kalite iyileştirilmeli ve standartlar tanımlanarak sürekli bakım ve temizliği sağlanmalıdır.

Çevreye ilişkin yapılacak düzenleme ve iyileştirme çalışmalarında en önemli konulardan biri o bölgede yaşayanların görüş ve önerilerinin dikkate alınmasıdır. Yapılacak iyileştirme çalışmalarının neler olduğu neler planlandığı belli bir süre önceden kamuya açık alanlarda ve sivil toplum platformlarında paylaşılması ve gelen görüşlere göre gerekli güncellemelerden sonra uygulanmaya başlanmalıdır. Bu ve benzeri uygulamalar bölgede yaşayanların daha katılımcı olması ve yapılan projelere sahip çıkarak korumasını, kullanmasını, sahip çıkmasını ve benimsemesini sağlayacaktır. Sahip çıktığı uygulamalar için geliştirme önerileri yapabilecek bu da çevreye ilişkin sürekli gelişme ve iyileşmenin önemli bir aracı ve güvencesi olacaktır.

44

3.5.1.2. Hava ve Su Kirliliği

Coğrafi konum ve özelliklerin anlatıldığı 3.1.5 ve 3.1.6. bölümlerinde Hava Kalitesi, Su Kapasitesi ve Kalitesi ile ilgili ayrıntılı bilgi verilmişti. Çevre açısından önemi nedeniyle hava ve su kirliliği sorunlarına bu bölümde tekrar yer verilmiştir. Pek çok gelişmekte olan il ve ilçede olduğu gibi Gönen’de çevre sorunlarının başında hava ve su kirliliği gelmektedir. Fabrika ve tabakhanelerin atıklarıyla kirlenen Gönen Çayı önemli baskı altındadır ve çok uzun süredir çözülmemiş olması nedeniyle ciddi çevresel sorunlar yaratmaktadır. Özer Küpeli tarafından yapılan “1882-1922 Yılları Arasında Gönen Kazası” adlı çalışmada, “1917 yılında Gönen Çayı’nın sol tarafında kaplıcaların tam karşısında onsekiz adet debbağhane (tabakhane) ve bu debbağhanelere ait bir de palamut değirmeni mevcuttur. Ancak bu debbağhaneler (tabakhaneler) 1917 yılında çayın öbür tarafında bulunan kaplıcaya yakın olduğu, çevreyi ve özellikle çay suyunu kirlettiği için kapatılarak kaza kaymakamlığınca başka bir yere nakledilmek istenmiş, fakat bunda başarılı olunamamıştır” şeklinde ifade edilmektedir (Küpeli, 2000, s. 248-249).

2014 yılında 17 Nisan tarihli 78. Millet Meclisi Genel Kurul oturumunda Balıkesir Milltevekili Namık Havuçça tarafından Balikesir ilçelerinden Gönen ve Manyas’ta yaşanan su ve çevre kirliliği hakkında yapılan konuşma metni aşağıda yer almaktadır. “Gönen Çayı, Gönen ilçesinden sonra, organik madde, azot ve çözünmüş oksijen parametreleri açısından kirli ya da çok kirli su sınıfında yer almaktadır. Orman ve Su İşleri Bakanlığının verdiği bilgilere göre, Gönen Çayı evsel ve endüstriyel atık su kaynaklarının etkisi altında bulunmaktadır. Bu yoğun kirlilik, çevreyi ve halk sağlığını ciddi derecede tehdit eder duruma gelmiştir. Türkiye'nin marka olmuş baldo pirincini, Gönen etini yetiştiren köylerimiz, köylülerimiz için bu durum dayanılmaz bir noktaya gelmiştir. Öyle ki Ulukır'da, Hasanbey'de, Gündoğan'da, Sarıköy'de, Tuzakçı'da, Bostancı'da, Gebeçınar'da, Havutça'da ve Misakça'da, bu köylerde bu kirlilik, insanlarımızın sağlığını ve yaşamını açıkça tehdit eder durumdadır.” (Türkiye Büyük Millet Meclisi Kayıtları, 2014)

Bölge halkı tarafından sürekli gündeme getirilen, tarımsal üretimde kullanılan ve kirlilik düzeyi yüksek olan Gönen Çayı için ilgili yerel ve ulusal otorilerle işbirliği ve iletişim arttırılarak Gönen Çayı Rehabilitasyon Projesinin en kısa sürede devreye alınması için çalışmalara başlanmalıdır. Gönen Çayı Rehabilitasyon Projesinin ilk adımı olan çaya atık veren firmaların arıtma sistemlerinin devreye alınması gereklidir. Ayrıca yerel otoriler tarafından arıtmaların kullanıldığının kontrolü yapılmalıdır. Gönen çayının çevresindeki yapılaşma alanlarının düzenlenerek Gönen Çayı Rehabilitasyonun hayata geçirilmesi sağlanmalı ve bu konu Gönen Orta ve Uzun Vadeli Stratejik Planlama hedeflerine dâhil edilmelidir.

45

3.1.5 hava kalitesi bölümünde açıklandığı gibi hava kirliliğinin yerleşim alanının doğal yapısından yani çanağın içinde olmasından kaynaklanan dezavantajları olmakla birlikte, sanayi baca arıtmalarının düzgün ve düzenli çalıştırılmaması, kullanılan tarımsal ilaçlar ve düşük kaliteli kömür kullanımından kaynaklandığına ilişkin görüşler bulunmaktadır. Özellikle kış aylarında hissedilen hava kirliliği yüksektir. Bu sözü edilen değişkenlerin etkisinin ne kadar olduğu ancak hava kirliliğne ilişkin ölçümlerin yapılmasından sonra netlik kazanabilecektir.