Çeşit Özellikleri

Araştırma bölgesinde üreticilerin en fazla tercih ettiği geleneksel ve yeni çeşitlerin özellikleri verilmiştir. Çeşitleri ıslah eden kuruluş, tescil tarihi, tavsiye edilen bölgeler ve çeşit kalitesi yanında incelenen çeşitlerin sap ve yaprak özellikleri, başak yapısı, dane özellikleri, tarımsal özellikleri ve hastalık durumları belirtilmiştir.

Çeşit-1252

Islah Edildiği Kuruluş : Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü – Ankara

Tescil Yılı : 1998

Sap ve Yaprak Özellikleri : Saplar 100-105 cm. boyunda, yaprakları yeşil renkli, az tüylü ve dik duruşludur.

Başak Yapısı : Başakları hafif eğik şekilli ve dik duruşlu, 10-11 cm.

uzunluğundadır. Başak yoğunluğu çok sık, dış kavuz rengi koyu kahverenklidir. Kılçıklı bir çeşit olup hasat olgunluğuna geldiği zaman kılçıklar dökülmez.

Dane Özellikleri : Daneleri kehribar renkli, sert-camsı yapıda oval-uzundur. 9-10 mm. Uzunluğundaki danelerin 9-1000 dane ağırlığı 42-44 gram, hektolitre ağırlığı 75-78 kg. dır.

Tarımsal Özellikleri : Kışa dayanması çok iyi, kurağa dayanması iyidir. Orta geçci olup, yatmaz, verim potansiyeli yüksektir. Gübreye karşı reaksiyonu yüksek olup dane dökmez.

Harman olma kabiliyeti iyidir.

Hastalık Durumu : Sürmeye mukavim, rastığa karşı orta mukavimdir. Pas ve diğer sap ve yaprak hastalıklarına karşı toleranslıdır.

Kalitesi : Makarnalık kalitesi iyidir.

Tavsiye Edildiği Bölgeler : Orta Anadolu ve Geçit Bölgelerine tavsiye edilmektedir.

Selçuklu 97

Tescil Edildiği Kuruluş : Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü – Ankara

Tescil Yılı : 1998

Sap ve Yaprak Özellikleri : Sap orta boylu ve sağlam yapılı olup yatmaya mukavimdir.

Başak Yapısı : Kılçıklı ve açık kahverengi başaklıdır. Başakları orta-uzundur. Orta sık bir başak yapısındadır. Hasat olgunluğunda kılçıklar dökülmez.

Dane Özellikleri : Daneler amber renginde ve camsıdır. 1000 dane ağırlığı 38-45, hektolitre ağırlığı 77-80 kg. dır. Protein yüzdesi yıl ve yere göre %13-15, camsılık %90-100 arasında değişebilmektedir.

Tarımsal Özellikleri : Taban ve sulu alanlar için geliştirilmiş bir çeşittir. Verimi yetiştirme şartlarının uygunluğuna göre 400-750 kg/dekar arasında değişir. Orta erkenci olup yatmaya ve kışa orta dayanıklıdır. Dane dökmez. Harman olma kabiliyeti iyidir. Sulama ve gübrelemeye iyi karşılık verir. İç Anadolu Bölgesinde 1-15 Ekim tarihleri arasında ekim yapılmalıdır. Ekim normu 20 kg/da olmalıdır. Ekimden sonra çıkış probleminin olmadığı durumlarda güz sulaması gerekmeyebilir. Bitkiler aşırı gelişmiş bir şekilde kışa girmemelidir.

İlkbaharda 2-3 defa sulanmalıdır.

Hastalık Durumu : Yaprak ve çiçek hastalıklarına tarla şartlarında dayanıklıdır.

Kalitesi : Makarnalık kalitesi iyidir. İrmik verimi yüksek ve makarna rengi arzu edilen renktedir.

Tavsiye Edildiği Bölgeler : İç Anadolu Bölgesinde sulanabilen taban alanlara tavsiye edilir.

Kınacı 97

Tescil Edildiği Kuruluş : Bahri Dağdaş Milletlerarası Kışlık Hububat Araştırma Merkezi-Konya

Tescil Yılı : 1997

Sap ve Yaprak Özellikleri : Sap 85-90 cm. uzunluğunda, yapraklar yeşil renkli, tüysüz ve dik durumdadır.

Başak Yapısı : Başaklar dik duruşlu, 9-10 cm. uzunluğunda, orta sıklıktadır.

Sarı renkli ve tüysüz dış kavuzları mevcuttur. Beyaz başaklı ve kılçıklıdır. Kılçıklar dökülmez.

Dane Özellikleri : 1000 dane ağırlığı 40-42 gram, hektolitre ağırlığı 78-80 kg.

dır. Kırmızı yarı sert buğdaylar grubundadır. Dane oval şekilli uzunluğu ve genişliği ortadır.

Unsu yapıda olup danede protein oranı %12-13,5 arasındadır.

Tarımsal Özellikleri : Kışa dayanması iyi, kuraklığı karşı hassastır. Yatmaya mukavemeti iyi ve erkencidir. Şartların uygunluğuna göre verimi 400-800 kg/da arasındadır. Su ve gübreye reaksiyonu yüksektir. Sulu alanlar için geliştirilmiştir. Dane dökmez, harman olma kabiliyeti iyidir. Ekiminin 1-15 Ekim tarihleri arasında yapılması uygun olur.

Hastalık Durumu : Tarla şartlarında yaprak ve çiçek hastalıklarına karşı dayanıklıdır. Çiçek hastalıklarına karşı sistemik tohum ilaçları ile ekimden önce ilaçlanması gerekir.

Kalitesi :Makarnalık kalitesi iyidir. İrmik verimi yüksek ve makarna rengi arzu edilen renktedir.

Tavsiye Edildiği Bölgeler : İç Anadolu Bölgesinde sulanan alanları için uygun bir çeşittir.

Dağdaş 94

Tescil Edildiği Kuruluş : Bahri Dağdaş Milletlerarası Kışlık Hububat Araştırma Merkezi-Konya

Tescil Yılı : 1994

Sap ve Yaprak Özellikleri : Sap 90-110 cm. uzunluğundadır. Yapraklar yeşil, tüysüz ve yarı diktir.

Başak Yapısı : Başakları 6-8 cm. uzunluğunda dik duruşlu ve beyaz kılçıklıdır. Sık yapıda başaklara sahip olup, dış kavuzu beyaz renkli ve tüysüzdür.

Dane Özellikleri : Dane beyaz renkli ve oval şekillidir. Camsı sayılabilecek yarı sertlikte olup 1000 dane ağırlığı 35-40 gramdır. Hektolitre ağırlığı 76-82 kg. dır.

Tarımsal Özellikleri : Kışa, kuraklığa ve yatmaya dayanması iyidir. Mikro element noksanlığına toleranslı olup, yaprağını uzun süre yeşil tutma özelliğine sahiptir. Orta erkenci olup, verimi ve gübreye karşı reaksiyonu iyidir. Olgunluk döneminde dane dökmez, harman olma kabiliyeti iyidir. Ekimi mutlaka 20 Eylül – 15 Ekim tarihleri arasında ve 22-23 Kg/da ekim normunda yapılmalıdır. Verim potansiyeli yüksek olduğundan çok fakir ve kır-bayır tarlalara ekilmemelidir. Yüksek verim şartlarında danenin iri olması ve hava sıcaklıklarının yüksek olması halinde kavuzları gevreyerek dane dökebilir. Dekara 200-500 kg. mahsul alınabilir. Kışlık yönü güçlü alternatif bir çeşittir.

Hastalık Durumu : Rastığa karşı hassas olup, yaprak hastalıklarına tarla şartlarında dayanıklıdır.

Kalitesi : Beyaz yarı sert ekmeklik buğday sınıfındadır. Bulgurluk kalitesi, paçal olma özelliği iyidir.

Tavsiye Edildiği Bölgeler : İç Anadolu Bölgesinde kuru alanları için tavsiye edilir.

Yağışı yüksek, bir sulama yapılabilen yerlerde veya pancar ve sebze tarlalarında sulamadan da yüksek verim alınır. Geçit bölgelerinde de yetiştirilebilir.

Kunduru 1149

Tescil Edildiği Kuruluş : Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü – Eskişehir

Tescil Yılı : 1967

Sap ve Yaprak Özellikleri : Sap 110-120 cm. uzunluğunda,yaprakları orta geniş ve tüysüzdür.

Başak Yapısı : Başakları kılçıklı, çıplak kahverengi kavuzlu, orta uzundur.

Başak yoğunluğu orta sık ve eğimlidir.

Dane Özellikleri : Danesi sert ve amber renkli, iri ve gösterişlidir. 1000 dane ağırlığı 57-62 gram, hektolitre ağırlığı 76-78 kg. dır.

Tarımsal Özellikleri : Kışa ve kurağa mukavemeti iyi, orta erkenci yatmaya orta dayanıklıdır. Yüksek yağışlı yerlerde ve kuvvetli taban arazilerde yatar. Dane dökmez, harman olma kabiliyeti iyi, kardeşlenmesi azdır. Gübreye reaksiyonu iyi olup, başakları iridir.

Hastalık Durumu : Sarı pasa orta dayanıklı, kara ve kahverengi pasa hassas olup sürmeye dayanıklı rastığa orta hassastır.

Kalitesi : Makarnalık kalitesi çok iyi olan bir çeşittir.

Tavsiye Edildiği Bölgeler : Adaptasyon kabiliyeti yüksektir. Orta Anadolu ve Geçit Bölgeleri, Trakya’nın sert buğday yetiştirilen yarı taban topraklarına tavsiye edilir.

Gerek 79

Tescil Edildiği Kuruluş : Anadolu Zirai Araştırma Enstitüsü – Eskişehir

Tescil Yılı : 1979

Sap ve Yaprak Özellikleri : Sap orta uzun boylu, yaprakları tüysüz ve orta büyüklüktedir.

Sap sağlamlığı iyidir.

Başak Yapısı : Kılçıklı, başak ve kavuzları kahverengidir. Başak orta uzun, orta sıklıkta ve dik duruşludur.

Dane Özellikleri :Yumuşak beyaz taneli olup, 1000 dane ağırlığı 32-36 gr, hektolitre ağırlığı 68-72 kg. arasındadır.

Tarımsal Özellikleri : Kışlık, soğuğa ve kurağa dayanıklı olup kardeşlenmesi yüksektir.Orta erkenci ve adaptasyon sınırı çok geniştir.Verim potansiyeli kuru tarım alanlarında ve uygun şartlarda 500-600 kg/da’ya kadar ulaşır.Bu verim düzeyinin üzerinde yatma eğilimi gösterdiğinden gübreye reaksiyonu azdır.Dane dökmez, harman olma kabiliyeti iyidir.Yetişme şartlarının kısıtlı olduğu durumlarda diğer çeşitlere oranla yüksek verimlidir.

Hastalık Durumu : Sarı ve kahverengi paslara toleranslı kara pasa orta hassas rastığa oldukça hassas, sürmeye dayanıklıdır.

Kalitesi : İkinci grup ekmeklik bir çeşittir.

Tavsiye Edildiği Bölgeler : Orta Anadolu, Kuzey ve Batı Geçit ile Doğu Anadolu’nun kışları nispeten ılık geçen yöreleri.

Bezostaja-I

Islah Edildiği Kuruluş : Rusya’dan getirilmiş ve Anadolu Zirai Araştırma Enstitüsünce adaptasyonu yapılmıştır.

Tescil Yılı : 1970

Sap ve Yaprak Özellikleri : Sap kısa boylu, sağlam yapılı ve gri yeşil renkli olup yaprakları tüysüzdür.

Başak Yapısı : Kılçıksız, beyaz kavuzlu, orta uzun, orta sık ve dik başaklıdır.

Dane Özellikleri :Sert-kırmızı daneli olup, 1000 dane ağırlığı 40-44 gamdır.

Tarımsal Özellikleri : Kışlık bir çeşit olup, soğuğa dayanıklıdır. Ancak kurağa dayanıklılığı azdır. Az kardeşlenir, gübreye reaksiyonu iyidir. Erkenciliği orta olup yatmaya dayanıklıdır. En iyi sonuç sonbaharda erken çıkış sağlandığında alınır. Kardeşlenmesinin düşük olmasından dolayı verim potansiyeli tane ve başak büyüklüğünden kaynaklanır. İlkbahar son donlarından zarar görmez. Ancak yaz kuraklıklarından fazlaca etkilendiği için kır-bayır tarlalar ve yeterli yağış alamayan yörelerdeki alanlar için uygun değildir.

Hastalık Durumu : Sarı pasa dayanıklı olup, kara ve kahverengi pasa orta derecede dayanıklıdır. Sürme ve rastığa orta hassastır. Kök ve kök boğazı çürüklüklerinden önemli ölçüde etkilenir.

Kalitesi : Birinci sınıf ekmeklik bir çeşittir.

Tavsiye Edildiği Bölgeler : Trakya, Kuzey ve Batı Geçit Bölgeleri ile Orta Anadolu taban ve sulanabilen alanlarıdır.

Gün – 91

Islah Edildiği Kuruluş : Tarla Bitkiler Merkez Araştırma Enstitüsü – Ankara

Tescil Yılı : 1987

Sap ve Yaprak Özellikleri : Sap 90 – 100 cm. uzunluğunda, yapraklar yeşil renkli, tüysüz ve yarı dik duruşludur.

Başak Yapısı : Başakları orta uzunlukta, orta – sık, dış kavuzları beyaz – sarı ve tüysüzdür. Beyaz kılçıklı olup olgunluk döneminde kılçıkları dökülmez. Hasatı zamanında yapılmalıdır. Bazı yıllar kavuzlar açılarak dane dökme ihtimali vardır.

Dane Özellikleri : Daneler kırmızı renkli, oval yapıda 6-7 mm. Uzunluğunda ve 3-4 mm. Genişliğindedir. Karın çizgisi dar ve derin değildir.

Tarımsal Özellikleri : Kışlık karakterlidir. Kışa ve kurağa dayanması iyidir. Orta erkenci olup yatmaya ve gübreye reaksiyonu da iyidir.

Hastalık Durumu : Sürme, rastık, kahverengi ve kara pasa karşı dayanması ortadır. Sarı pasa toleranslıdır.

Kalitesi : Ekmeklik kalitesi iyidir.

Tavsiye Edildiği Bölgeler : Orta Anadolu, İç Batı Geçit ve Doğu Anadolu Bölgesinin geçit bölgeleridir.

Kızıltan - 91

Islah Edildiği Kuruluş : Tarla Bitkiler Merkez Araştırma Enstitüsü – Ankara

Tescil Yılı : 1987

Sap ve Yaprak Özellikleri : Saplar 90-95 cm. uzunluğunda, yaprakları yeşil renkli, tüysüz ve yaprak duruşu yarı yatıktır.

Başak Yapısı : Başakları dik duruşlu, 7-8 cm uzunluğunda, yoğunluğu orta sıktır. Kılçıklı olup hasat olgunluğu döneminde kılçıklarını dökmez.

Dane Özellikleri : Dane kehribar renkli, oval yapıda, 8-9 mm. uzunluğundadır.

1000 dane ağırlığı 46-48 gram olup, camsı görünüşlü sert bir yapıya sahiptir. Karın çizgisi dar, derinliği sathi ve yanak şekli yuvarlaktır. Hektolitre ağılığı 76-78 kg. dır.

Tarımsal Özellikleri : Kışa dayanması iyi, kuraklığa dayanması orta iyidir.

Erkenciliği orta, verim potansiyeli iyidir. Yatmaya dayanması, gübreye karşı reaksiyonu ve dane dökme mukavemeti iyidir. Harman olma kabiliyeti iyidir.

Hastalık Durumu : Sürmeye ve rastığa dayanıklı, sarı pasa toleranslıdır.

Kahverengi pasa ise orta dayanıklıdır.

Kalitesi : Makarnalık kalitesi orta-iyidir.

Tavsiye Edildiği Bölgeler : Orta Anadolu ve Geçit Bölgelerinde tavsiye edilmektedir.

(Anonim 2000/c)