ÇALIŞMADA KULLANILAN TESTLER Hamilton Depresyon Ölçeğ

Kognitif testlere başlamadan önce tüm hastalara ve kontrol grubuna Hamilton depresyon ölçeği uygulandı (Ek 3). Yedinin üzerinde puan alan hastalar çalışmaya alınmadı. Ardından hastalara standardize mini mental test, saat çizme testi, Benton yüz tanıma testi, kısa Blessed oryantasyon bellek konsantrasyon testi uygulandı. Kognitif bozukluğun şiddetini derecelendirmek için klinik demans derecelendirme ölçeği kullanıldı.

Standardize Mini-Mental Test

Bu test eğitimlilere ve eğitimsizlere ayrı olarak uygulandı (Ek 4,5). En yükek puanın 30 olduğu SMMT uygulamasında hastaların oryantasyonu, kayıt hafızası, dikkati ve hesap yapma yeteneği, hatırlaması, lisanı, görsel-mekansal işlevleri değerlendirildi.

Blessed Oryantasyon Bellek Konsantrasyon Testi

Altı maddeden oluşan bu testte hastalara hangi yılda, hangi ayda olduğumuz, saatin kaç olduğu soruldu. Beş kelimeden oluşan bir adres söylendi ve testin sonunda tekrar etmesi istendi. Ayları geriye doğru sayması istendi ve yirmiden geriye doğru birer birer saydırıldı. Toplam 28 puana ulaşmak için her maddedeki hata sayıları belirlenmiş ağırlıklı katsayılar ile çarpıldı (Ek 6).

32 Klinik Demans Derecelendirme Ölçeği

Hastalar bellek, oryantasyon, yargılama-problem çözme, ev dışında işlevsellik, ev yaşamı-hobiler, kişisel bakım olmak üzere 6 eksende değerlendirildi ve her bir eksen 5 puan üzerinden (0, 0.5, 1, 2, 3) derecelendirildi (Ek 7).

Saat Çizme Testi

Hastadan boş bir alana bir saat resmi çizmesi, rakamları doğru konumda olacak şekilde yerleştirmesi, ardından saatin akrep ve yelkovanı on biri on geçeyi gösterecek şekilde çizmesi istendi. Bizim çalışmamızda test 4 puan üzerinden değerlendirildi. Testin kesme değeri 2 puan olarak kabul edildi. Saati doğru çizenlere sıfır puan çizemeyenlere ise 1 puan verildi (Ek 8).

Benton Yüz Tanıma Testi

Değerlendime esnasında kullanılan test kitapçığında; numarası yazılmamış olan sayfalarda, birer adet yüz resmi bulunmaktadır. Resim, sayfanın tam ortasında yerleştirilmiştir. Numarası yazılmış olan sayfalarda ise altı adet yüz resmi bulunmaktadır. Bu sayfadaki resimler birden altıya kadar numaralandırılmıştır. Denekten istenen görev, numarası yazılmamış olan sayfadaki yüz resmini, diğer sayfadaki altı resim arasından tanımasıdır. Yüz resimleri 1/4, 2/4 ve 3/4 oranında ışıklandırma yoluyla karartırılarak belirsizleştirilmiştir (Ek 9).

İstatistiksel Analiz

Çalışmamızdaki verilerin istatistiksel analizi, SPSS 13,0 paket programı (seri numarası:AXF003C775430FAN2) kullanılarak yapıldı.

Nümerik değerler ortalama±SD (Standart sapma) olarak ifade edildi. İki grup karşılaştırmalarında normal dağılım gösteren değişkenler için Student t testi, normal dağılım göstermeyen değişkenler için Mann Whitney U testi kullanıldı. Kategorik verilerin karşılaştırılmasında Ki-kare testi kullanıldı. Korelasyon analizinde Sperman analizi uygulandı. p<0.05 değeri istatistiksel anlamlılık sınır olarak kabul edildi.

33

BULGULAR

Çalışmaya Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Nöroloji polikliniğine veya acil servisine başvuran ve MNH tanısı alan 32 hasta (grup 1) ve 40 sağlıklı gönüllü (grup 2, kontrol grubu) dahil edildi.

Yaş ortalaması grup 1’de 57.1±11.6, grup 2’de 57.8±7.2 idi. Gruplar arasında yaş dağılımı açısından fark saptanmadı (p=0.7) (Şekil 2). Grup 1’de yaş ile SÇT (r = - 502, p=0.017) ve SMMT (r = - 516, p=0.014) arasında korelasyon saptandı.

Şekil 2. Grupların yaş ortalaması

Gruplar cinsiyet bakımından karşılaştırıldığında grup 1’de 21 erkek (%65.2) ve 11 kadın (%34.75) mevcuttu. Grup 2’de 25 erkek (%62.5) ve 15 kadın (%37.5) mevcuttu. Gruplar cinsiyet bakımından karşılaştırıldığında aralarında istatistiksel açıdan fark saptanmadı (p=0.8) (Şekil 3, 4). Korelasyon analizinde cinsiyet ile diğer parametreler arasında korelasyon saptanmadı. 57.1 57.8 0 10 20 30 40 50 60 GRUP 1 GRUP 2 Mea n Ya ş

34

18.16

13.38

Şekil 3. Grup 1 cinsiyet dağılımı Şekil 4. Grup 2 cinsiyet dağılımı

Homosistein düzeyi grup 1’de 18.1±7.4 µmol/L, grup 2’de 13.3±3.8 µmol/L olarak saptandı. Gruplar homosistein düzeyleri bakımından karşılaştırıldığında grup 1’de homosistein düzeyleri istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek bulundu (p=0.002) (Şekil 5). Korelasyon analizinde homosistein ile diğer parametreler arasında korelasyon saptanmadı.

Şekil 5. Grup 1 ve 2 homosistein düzeyleri

Total antioksidan kapasite grup 1’de 1.45±0.88 µmol, grup 2’de 0.41±0.30 µmol olarak saptandı. Gruplar TAK bakımından karşılaştırıldığında grup 1’de TAK düzeyleri istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek bulundu (p<0.0001) (Şekil 6). Korelasyon analizinde TAK ile diğer parametreler arasında korelasyon saptanmadı. Hasta ve kontrol gruplarının demografik ve laboratuvar verileri Tablo 5’te topluca gösterildi.

Erkek 21 65.6% Kadın 11 34.4% Erkek 25 62.5% Kadın 15 37.5% Mea n Hom osistein µm ol/L

35

Şekil 6. Grupların total antioksidan kapasite düzeyleri

Tablo 5. Hasta ve kontrol gruplarının demografik ve laboratuvar verileri GRUP 1 N:32 GRUP 2 N:40 P YAŞ yıl, ortalama±SD 57.1±11.6 57.8±7.2 0.7 ERKEK CİNSİYET N (%) 21 (% 65.2) 25 (% 62.5) 0.8 KADIN CİNSİYET N (%) 11 (% 34.7) 15 (% 37.5) 0.8 HOMOSİSTEİN (µmol/L), ortalama±SD 18.1±7.4 13.3±7.4 0.002 TOTAL ANTİOKSİDAN KAPASİTE µM, ortalama±SD 1.45±0.88 0.41±0.30 <0.0001

µM: Mikromol, SD: Standart sapma.

Grup 1’de 32 hastadan 12 tanesine, artikülasyon bozukluğu, üst ekstremitelerde atrofi ve güçsüzlük nedeniyle SMMT, SÇT, KDDÖ, BYTT, BOBKT değerlendirmeleri yapılamadı.

Standardize minimental test ortalaması; grup 1’de 23.5±3.37, grup 2’de 28.7±2.33 olarak bulundu (Şekil 7). SMMT değerleri grup 1’de, grup 2’den düşüktü ve istatistiksel bakımdan anlamlıydı (p<0.0001). SMMT ile yaş (r = -516, p=0.014), SÇT (r =845, p<0.0001), BOBKT (r = -709, p<0.0001), KDDÖ (r = -703, p<0.0001), BYTT (r =932, p<0.0001) arasında korelasyon saptandı (Tablo 6).

Saat çizme testi değerlendirildiğinde grup 1’de 2.0±2.04, grup 2’de 3.8±0.8 olarak bulundu (Şekil 8). Grup 1’de elde edilen değerler grup 2’de elde edilenlerden düşüktü ve

1.45 0.41 0 2 Grup 1 Grup 2 M ean To tal Antio ks id an Kap asite µM

36

istatistiksel bakımdan anlamlıydı (p<0.0001). SÇT ile yaş (r = -502, p=0.017), BOBKT (r = – 642, p=0.001), SMMT (r =845, p<0.0001), KDDÖ (r = -701, p<0.0001), BYTT (r =658, p<0.0001) arasında korelasyon saptandı (Tablo 6).

Klinik demans derecelendirme ölçeği ortalamaları grup 1’de 0.4±0.4, grup 2’de 0.06±0.2 olarak saptandı (Şekil 9). Grup 1’de elde edilen değerler grup 2’de elde edilenlerden yüksekti ve istatistiksel olarak anlamlıydı (p<0.0001). KDDÖ ile SÇT (r = -701, p<0.0001), BOBKT (r =630, p=0.002), SMMT (r = -703, p<0.0001), BYTT (r = -559, p=0.007) arasında korelasyon saptandı (Tablo 6).

Benton yüz tanıma testi ortalamaları grup 1’de 22.9±2.5, grup 2’de 26.6 ±1.2 olarak saptandı (Şekil 10). Grup 1’de elde edilen değerler grup 2’de elde edilenlerden düşüktü ve istatistiksel olarak anlamlıydı (p<0.0001). BYTT ile SÇT (r =658, p=0.001), BOBKT (r = - 615, p=0.002), SMMT (r =932, p<0.0001), KDDÖ (r = -559, p=0.007) arasında korelasyon saptandı (Tablo 6).

Blessed oryantasyon bellek konsantrasyon ortalamaları grup 1’de 11.0±8.1, grup 2’de 1.2±3.2olarak saptandı (Şekil 11). Grup 1’de elde edilen değerler grup 2’de elde edilenlerden yüksekti ve istatistiksel olarak anlamlıydı (p<0.0001). BOBKT ile SÇT (r = -642, p=0.001), SMMT (r = -709, p<0.0001), KDDÖ (r =630, p=0.002), BYTT (r =615, p=0.002) arasında korelasyon saptandı (Tablo 6).

Tablo 6. Grupların kognitif test verileri

KOGNİTİF TESTLER GRUP 1 N: 22