Çalışmada Kullanılan Ağaç Malzemeler

Bu çalışmada ağaçişleri endüstrisinde yaygın olarak tercih edilen iğne yapraklı ağaçlardan Sarıçam (Pinus sylvetsris L) ve geniş yapraklı ağaçlardan Sapsız Meşe (Quercus petreae L.), Doğu Kayını (Fagus Orientalis L.), Anadolu kestanesi (Castanea Sativa Mill) odunları kullanılmıştır. Ağaç malzemelere ait bilgiler aşağıda verilmiştir.

3.1.1. Sarıçam (Pinus sylvetsris L)

Diri odunu geniş (yarıçapın üçte biri kadar), sarımsı veya kırmızımsı beyaz, öz odunu ise açık kırmızımsı kahve renklidir. Radyal kesitte yaz odunu birbirine paralel şeritler halinde görülür. Yıllık halka sınırları çok belirli ve hafif dalgalıdır. Radyal ve teğet kesitleri parlak, sık ve geniş reçine kanalları olan yumuşak odunlu bir ağaç türüdür [Örs ve Keskin, 2001]. Sarıçam odununun fiziksel ve mekanik özellikleri Çizelge 3.1’de verilmiştir.

Çizelge 3.1. Sarıçam odununun fiziksel ve mekanik özellikleri [Bozkurt, 2000]

Do 0.49 gr/cm³

% 25'den fazla olduğu durumlarda ve 20–25 °C'lerde mavi renk oluşumu görülür. Öz odun güç, diri odun çok iyi emprenye edilebilmektedir [Bozkurt ve Erdin, 2000].

Yıllık halka sıraları belirgin olup yaz odunu traheidleri radyal yönde çok yassılaşmış, kalın çeperli, dar lümenlidir. Đlkbahar odununda traheidler geniş lümenli ve ince çeperlidir. Đlkbahar odunundan yaz odununa geçiş oldukça hızlıdır. Đlkbahar odunu traheidlerinin radyal çeperlerinde kenarlı geçitler büyük ve tek sıralıdır [Bozkurt ve Erdin, 2000].

Dar yıllık halkalı malzemeden doğramacılıkta, daha geniş yıllık halkalı malzemeden ise binaların karkas kısmında, toprak ve su tahkimatında, kaplama levha olarak ve kontrplakta, mobilyacılıkta, maden direği, tel direği, travers, lif ve yonga levha ile kağıt endüstrisinde kullanılmaktadır [Bozkurt ve Erdin, 2000].

3.1.2. Sapsız Meşe (Quercus petreae L.)

Diri odunları dar, sarımsı beyaz renkte, öz odunları sarımsı kahve renklidir. Yıllık halka sınırları belirli, ilkbahar odununda büyük traheler birkaç sıra halinde, gözenekli bir halka teşkil ederler. Yaz odunu daha koyu renktedir. Đletim dokuları radyal kesitte ve teğet kesitte çizikler halinde görülür. Enine kesitte merkezden çevreye doğru uzanan öz ışınları, biçilmiş parça yüzeyinde parlak aynalar halinde görülür. Yaz odunu traheleri, ilkbahar odunu trahelerini hemen takip etmeyip bir boşluk bulunur.

Yaz odunu traheleri aynı irilikte olup, radyal yönde daha geniş, açık renkli şeritler teşkil eder [Bozkurt ve Erdin, 2000].

Đşlenme özellikleri yıllık halka genişliğine bağlı olarak değişir. Aletler keskin olmalıdır. Çivileme güç ve ön delme işlemine gerek vardır. Yapıştırılması iyidir, ancak alkali tutkallarda lekelenme meydana gelebilir. Renklendirilebilir. Yüzeyler doldurulduktan sonra iyi cila kabul eder. Metallerle temasta mavi renk oluşur.

Kurutmanın ilk safhalarında çok yavaş bir program uygulanmalıdır. Çatlamaya ve yarılmaya eğilimi nedeniyle çok yavaş kurutulur. Açık havada kurutmada ince istif lataları kullanılmalı ve enine kesitlerin korunması Đçin önlem alınmalıdır. Fırında kurutmada, hızlı kurutma söz konusu olduğundan Đç çatlakları ve çarpılmalar görülebilir. Kullanım yerinde stabilitesi orta derecededir [Bozkurt ve Erdin, 2000].

Sapsız meşe odununun fiziksel ve mekanik özellikleri Çizelge 3.2'de verilmiştir.

Trahelerin tüllerle tıkalı olması sıvıların geçmesini engellediği için konyak, şarap ve bira fıçılarının yapımında ideal bir malzemedir. Masif olarak mobilya, küçük gemi yapımında, doklarda, limanlarda, su içi inşaatlarda, vagon yapımında ve toprakla temas eden her çeşit kullanım yerinde değerlendirilir. Yüksek kalite marangozluk işlerinde, oymacılık, parke, karoser yapımı ve kesme kaplama levhaları olarak mobilya ile lambrilerde kullanılır [Bozkurt ve Erdin, 2000].

3.1.3. Doğu kayını (Fagus Orientalis Lipsky)

Doğu kayını, genel görünüşü bakımından kardeş tür olan Avrupa kayını’na çok benzer. Hatta bazı botanikçiler tarafından onun bir formu olarak kabul edilmektedir.

30–40 m ye kadar boy, 1 m ye kadar çap yapabilen Doğu kayını, dolgun ve düzgün gövdeli I. sınıf orman ağaçlarımızdandır [Hafızoğlu ve ark., 1994].

Kabuğu açık kül renginde olup, ince ve düzgün yapıdadır. Genç sürgünler kırmızımsı kahverengi renktedir. Yapraklar elips veya ters yumurta biçiminde olup, kenarları tam veya hafif dalgalıdır. Yaprak uçları, sivri uzun veya kısa olup, körpe iken kenarları kirpiklidir [Hafızoğlu ve ark., 1994].

Doğu kayını odununun, doğal görünümü kırmızımsı beyazdır. Doğu kayını odunu, dağınık küçük traheli olup, küçük traheler bütün yıllık halka içerisinde dağınık

durumda, özışınları kalın ve çok belirgin, radyal kesitte iri özışını levhaları, teğet kesitte iki ucu sivri iğ öz çizgileri bulunmaktadır. Traheler küçük olduğu için çıplak gözle görülememektedir. Enine kesitte, yıllık halkanın her tarafına dağılmış durumda ve yaz odununa gidildikçe sayı ve çapları yavaş yavaş azalmaktadır. Kalın ve parlak özışınları göze çarpıcı, aralarında düzenli olmak üzere 0,5–1 mm lik aralıklar

Çizelge 3.3. Doğu kayını odununun fiziksel ve mekanik özellikleri [Malkoçoğlu, 1994]

3.1.4. Anadolu kestanesi (Castanea Sativa Mill)

Anadolu kestanesi (Castanea Sativa Mill)’nin genel olarak ağaç boyu 25-30 m, gövde orta çapı 1,5 m ve kullanılabilir gövde uzunluğu 6-10 m’dir. Diri odun çok dar (13 mm), gri ile hahverengimsi beyaz; öz odun ise taze halde gri-sarı ile soluk kahverenginde olup kesimden sonra koyulaşır. Yıllık halka sınırları, halkalı büyük traheli oluşu nedeniyle belirgindir. Đlkbahar odunu traheleri büyük, enine kesitleri oval, 2-6 sıralı ve tüllerle tıkalıdır. Küçük yaz odunu traheleri genellikle radyal ve diyagonal sıralıdır. Öz ışınları çok ince olup belirgin değildir. Yapısal olarak meşeye çok benzer fakat geniş özışınları bulunmaması ile kolaylıkla meşeden ayırt

edilebilinir. Oldukça sert ve orta ağırlıkta, mat dekoratif bir odunu vardır [Bozkurt ve Erdin, 2000].

Anadolu kestanesi odununun fiziksel ve mekanik özelliklerine ait bazı değerler Çizelge 3.4’de verilmiştir.

Çizelge 3.4. Anadolu kestanesi odununun fiziksel ve mekanik özellikleri [Bozkurt ve Erdin, 2000] çok güç yarılır. Yeterli derecede yapıştırılabilir. Fazla tanen nedeniyle metallerle temasta koyu renkler oluşur. Çivi vida tutma kabiliyeti iyidir. Kolay cilalanabilir. Öz odunu dayanıkl, su altında kullanıldığında çok dayanıklı, diri odunu böceklere karşı hassastır. Öz odunu çok güç emprenye edilmektedir [Bozkurt ve Erdin, 2000].