ÇalıĢan Verimliliği

Verimlilik sözcüğü Ġngilizce ve Fransızcadaki productive ya da progductivity sözcüklerinin Türkçe karĢılığı olmaktadır. Verimlilik, belli bir üretim miktarı elde edilmek için kullanılan unsur ya da unsurlardan biri ile üretilen ürün arasında olan oran olarak ifade edilmektedir. Fiziki miktarların birbirine olan oranı, verimliliğin bir baĢka tanımı olmakta ve bu tanım endüstri ya da tüm girdilerin toplamı olarak da ölçülebilmektedir. Üretimin toplamı her girdi için ayrı ayrı bölünecek olursa bu tarzda olan verimlilik katsayıları kısmı, verimlilik olarak adlandırılmakta ve sermaye verimliliği, hammadde verimliliği, iĢgücü verimliliği gibi girdilerin adıyla da anılmaktadır. Toplam üretimin ayrı ayrı girdilere oranlanmasının yerine üretime dahil olan girdilerin toplamına oranlanmasıyla oluĢan verimlilik katsayıları için

ÇalıĢan verimliliği, insani faktörleri içine aldığı için çalıĢan kiĢilerin yapısının iyi Ģekilde anlaĢılmasına ve çalıĢanlara uygun ortam oluĢturulmasına bağlı olmaktadır. ĠĢletmelerin hedefleri doğrultusunda kiĢilerin isteyerek çalıĢması ve verimliliği artırmak için araĢtırmalar yapılarak çalıĢanlar için gerekli ortamın hazırlanması, çalıĢan verimliliğini etkilemektedir. Kabiliyetli, inisiyatifli, bilgili çalıĢanları iĢletme içinde doğru istihadam ederek onların bererilerinin artmasını ve kendilerini iyi yetiĢtirmelerini sağlamak verimlilik açısından önemli olmaktadır. Sahip oldukları özellikler yönüyle insanlar farklılık göstermektedir. Ġç ve dıĢ nedenlerden dolayı çalıĢma Ģartları da faklı olabilmektedir(DPT, 2000: 74).

3.6.8.1. Ekonomik Faktörler

Ekonomik faktörler, kuruluĢ yeri seçme konusunda en önemli etkenlerden biri olarak ifade edilmektedir. ĠĢgücü yeterliliği, hammadde, pazara yakınlık gibi etkenler ekonomik faktörler olarak değerlendirilmektedir (Babacan vd., 2012: 143).

Ekonomik faktörler, ulusal veya uluslararası olan büyüme fırsatları, çevrimsel tehdit ya da fırsatlar, sermaye kazançlarıyla alakalı vergi politikası, maddi olmayan varlık harcamaları, kuruluĢ giderleri, hisse opsiyonları gibi maddeler içermektedir. Sermaye kazançlarıyla alakalı vergide teĢvik yapılması ya da vergi oranlarında düĢme olması, büyüme imkanları iĢ giriĢimlerini artırmaktadır. Vergi oranlarının yükselmesi, reel ve finansal pazarlarda krizlerin oluĢması ise iĢ giriĢimlerini azaltmaktadır. ĠĢe baĢlama maliyetlerinin yüksek olması, finansal pazarlardan faydalanma düzeyinin az olması, finanslama imkanlarının zayıf olması giriĢimciliği olumsuz yönde etkilemektedir (Döm, 2012: 43-44).

ĠĢletmelerin temel amaçları; pazarda olan diğer iĢletmelerden daha üstün kalitede hizmet ve mal üretmek, teknolojik olarak sektörde lider konumuna gelebilmek, karlılığı ve satıĢ hacminin yükselmesini sağlamaktır. Ġsrafı önleyerek masrafların azalmasını sağlamak, çalıĢanların motivasyonlarını yükseltmek, iĢletmeyi imaj konusunda güçlendirmek de iĢletmelerin amaçlarına dahil olmaktadır. Bu amaçlar iĢgücünün verimli olmasıyla gerçekleĢmektedir. Örgütsel amaçlar insanların çabası ile gerçekleĢmekte, iĢletmenin üretkenliği ve etkili olması çalıĢan verimliliğine dayanmaktadır (YumuĢak, 2008: 241).

3.6.8.2. Fiziki Faktörler

Hizmet ve mal üretiminde merkez nokta olan iĢgücü verimliliğine etki eden çok fazla unsur bulunmaktadır. ĠĢletmelerde iĢgücü verimliliğinin düzeyi, bir bütün olarak iĢgücünü etkileyen unsurların karĢılıklı etkileĢim halinde olmasıyla oluĢmaktadır. Bütün içinden iĢgücünü etkileyen tek unsurun çıkarılması ve verimlilikteki değiĢmeyi sadece bu unsurla iliĢkilendirmek yanlıĢ bir durum olmaktadır. Ġnsanların karmaĢık halde olan psikolojik yapıları da göz önüne bulundurulursa iĢgücü verimliliğini etkileyen unsurları belirlemek oldukça zorlaĢmaktadır. ĠĢletmeler hedeflerine çalıĢanları sayesinde ulaĢmakta ve çalıĢanlar iĢletmenin verimliliği konusunda büyük etki gücüne sahip olmaktadır. ĠĢletmede çalıĢanların ortamının insana değer veren bir yapıda olması; çalıĢanların yetenekleri, eğitim düzeyleri, motivasyonları kadar önemli olmaktadır. Verimliliği etkileyen önemli unsurlardan biri de ergonomi veya çalıĢanın ortamıyla ilgili faktörler olmaktadır. ÇalıĢanlara iĢ güvenliği ve sağlık yönünden uygun çalıĢma ortamı oluĢturulduğu ölçüde iĢgücü verimliliği artmaktadır. ĠĢ yerinin havalandırma, aydınlatma, sıcaklık, soğukluk yönünden kararında olması, kullanılmakta olan üretim düzenlemesinin ergonomik olarak uygunluğu, verimliliği arttıran en önemli fiziksel unsurlar olmaktadır (Örücü vd., 2004: www. mevzuatdergisi. com).

3.6.8.3. Psiko-Sosyal Faktörler

Sosyal ve psikolojik faktörler, iĢletmelerin kuruluĢunda az da olsa küçük bir etkiye sahip olmaktadır. ĠĢletme sahipleri, kendi bölgelerine hizmet vermek veya o bölgede iĢletme inĢa ederek çevrede saygınlık kazanma amacında olabilir. Tersi düĢünüldüğünde ise baĢka yörede iĢletme kurulması durumunda o bölgeye gelecek çalıĢanın bulunduğu yerden, gelenek ve göreneklerinden ayrı kalması özlem ve yalnızlık duygularının ortaya çıkmasına neden olabilir. Yurt dıĢına gitmiĢ Türk iĢçilerin özlem duygusunu yoğun biçimde yaĢadığı bilinmekle beraber bu iĢçiler yurda döndüklerinde yörelerinde birlik olup fabrika kurmaya meyletmektedirler (Sabuncuoğlu ve Tokol, 2013: 124).

ĠĢletmelerin kurulmasında çok önemli olmasa da psikolojik ve sosyolojik etkilerden bahsedilebilir. ĠĢletme kurucuları kendi yörelerinde hizmet vermek veya o

yörede iĢletme kurarak saygınlık kazanmak istemesi psikolojik ve sosyolojik faktörlere örnek olarak verilebilir (Babacan vd., 2012: 145).

ÇalıĢanı daha fazla çalıĢmaya teĢvik etme konusunda ekonomik etkilerden ziyade sosyal dayanıĢma, moral ve ait olma duygusu gibi sosyo-psikolojik etkiler daha önemli olmaktadır. Sosyo-psikolojik etkiler; çalıĢan ile yönetici iliĢkisi, çalıĢanın aile durumu, grup içinde olan konumu, iĢte olan baĢarısı gibi durumlar üzerinde etkin rol oynamaktadır (ġimĢek ve Çelik, 2014: 109-110).

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ÖRGÜTSEL ÖĞRENME VE ĠNOVASYONUN FĠRMA PERFORMANSI ÜZERĠNE ETKĠSĠ: TAġIMACILIK SEKTÖRÜ ÖRNEĞĠ

ĠĢletmelerin sürdürülebilir bir yapı oluĢturmaları, rekabet edebilmeleri ve değiĢimlere ayak uydurabilmeleri için iĢletmenin dıĢında meydana gelen değiĢimlere uyum sağlamaları gerekmektedir. Öğrenme, bu sürekliliğin devamı ve rekabet edebilmenin baĢlıca unsurunu oluĢturmaktadır. Bu anlamda öğrenme, iĢletmelere

büyüme potansiyeli oluĢturarak yenilik yapabilme konusunda beceri

kazandırmaktadır. Örgütsel öğrenme bununla birlikte bilgi ile performansı entegre etmektedir. Bu kapsamda bu bölümde; örgütsel öğrenme, inovasyon ve performans arasındaki iliĢki araĢtırılmıĢtır. “Örgütsel Öğrenme ve Ġnovasyonun Firma Performansı Üzerine Etkisi: TaĢımacılık Sektörü Örneği” baĢlıklı bu bölümde araĢtırmanın amacı, önemi ve yöntemine iliĢkin bilgilere yer verildikten sonra araĢtırmanın sonucunda elde edilen bulgular değerlendirilmiĢtir.

4.1. AraĢtırmanın Metodolojisi