Çömlekler

183 _{Lloyd-Mellaart 1965, 90, Fig. P.4, 18, Beycesultan V, 108, Fig. P.16,17, Beycesultan IVc,} 122, Fig. P.25, 3, Beycesultan IVb, 132, Fig. P.32, 4-d, 134, Fig. P.33, 16, 30, 36, Beycesultan IVa.

184 _{Emre 1978, Şek.-Fig. 104.}

185 _{Blegen vd. 1953, 428, 9, Early VI,}

186 _{Bittel-Naumann 1952, 109, Abb.31a, 38; Fischer 1963, Tafel 84, 706. Tafel 94, 755-757.} 187 _{Alkım vd. 1988, Lev.-Pl. XI, 1-3.}

188 _{Koşay-Akok 1973, Lev. LXXI, Al. S. 131, Lev. LXXII, Al. P. 143,} 189 _{Umurtak 2003, 66, Fig. 1, 3.} 190 _{Özgüç 1950, Lev. LXXII, 511-513.} 191 _{Efe-Türkteki 2005, 128, Fig. 8b, 13.} 192 _{Özgüç 1978, 79, Şek.-Fig. 53.} 193 _{Özgüç 1982, Şek.-Fig. C, 4-6.} 194 _{Orthmann 1967, Tafel 3, 24-25.} 195 _{Lamb 1937, 25, Fig. 9. 4. Period C.}

196 _{Mellaart 1958, Pl. IX, 167, 186-187;Bahar-Koçak 2004, Çizim 26, 5.} 197 _{Omura 1992, 334, Resim 10, 1-3.}

198 _{Garstang 1953, 229, Fig. 147, 17. Level XI.} 199 _{Kull 1988, Tafel 8, 9. Tafel 16, 5. Tafel 19, 12.}

68

Malzeme içersinde çanaklardan sonra en büyük grubu % 34.7 ile (185 adet) çömlekler oluşturmaktadır (Çizim 1-35). Bunlarda kendi içersinde kapalı ağızlı (Çizim 1-10), dışa dönük ağızlı (Çizim 11-23; 25-27; 35:1-2), açık ağızlı (Çizim 24; 28:1-3) ve dışa çekik dudaklı çömlekler (Çizim 29-34) şeklinde alt gruplara ayrılmaktadır.

10.2.1. Kapalı Ağızlı Çömlekler

Bu grupta yer alan çömlekler tamamen kapalı olanlardan içe dönük ve daha az kapalı olanlara kadar pek çok malzemeyi içersinde bulundurmaktadır (Çizim 1- 10). Ağız profilleri oldukça çeşitlilik gösteren bu çömleklerde kapalı ağızlı, şişkin dudaklı ve küresel gövdeliler (Çizim 1), içe kalınlaştırılmış ağızlı ve şişkin gövdeliler (Çizim 2; 3:5), yuvarlak ağızlılar (Çizim 3:1-4), dışa kalınlaştırılmış ağızlı ve şişkin gövdeliler (Çizim 4-6) olarak kendi aralarında da farklılıklara sahiptir.

Yine bu grupta yer alan ve tamamen kapalı olmayıp hafif içe dönük ağızlı olanlarda görülmektedir (Çizim 7; 8:1, 4-5; 9-10). Bunlarda basit ağızlı ve şişkin gövdeli (Çizim 7), kalınlaştırılmış ağızlı (Çizim 8:1, 4-5; 9-10) örneklerden oluşmaktadır.

Kapalı çömleklerin benzerleri Beycesultan200, Kültepe201, Boğazköy202, Bademağacı203_{, Kazankaya}204_{, Maşat Höyük}205_{, Korucutepe}206_{, Çavlum}207_, Panaztepe208, Sarıket209, Demircihüyük210, Konya Ovası211’ında oldukça yaygın olarak görülmektedir.

200 _{Lloyd-Mellaart 1965, 99, Fig. P.10, 2, Beycesultan V.}

201 _{Özgüç 1950, Lev. LXXIV, 544, 547-548; Özgüç-Özgüç 1953, Levha XLVI, 394.}

202 _{Bittel 1937, Tafel 34, 7; Bittel-Naumann 1952, 109, Abb.31a. 39; Fischer 1963, Tafel 51, 500.} Tafel 52, 501, 577, 579.

203 _{Umurtak 2003, 68, Fig. 3, 5.} 204 _{Özgüç 1978, 79, Şek.-Fig. 50.}

205 _{Özgüç 1982, Şek.-Fig. A, 7-8. Şek.-Fig. D, 13, 25.} 206 _{Umurtak 1996, Levha 13, 5. Levha 14, 1-2. Levha 30, 7.} 207 _{Bilgen 2005, Levha LXX, 1.}

69

Çok çeşitlilik gösteren bu grup kapları bezeme yönünden de çeşitlilik göstermektedir. Ağız altından sığ yiv ve oluklu (Çizim 2:1; 6:7; 9:6) olanların yanı sıra derin yiv ve oluklu olanlarda görülmektedir (Çizim 8:5; 9:5; 10:4). Yine ağız üstünde sığ oluklu (Çizim 9:3), gövdesinde yiv ve oluklu (Çizim 8:1; 10:1-2), yivli ve bantlı (Çizim 9:1-2, 7) örneklerde vardır. Gövdesinde yiv ve oluklu parçalarda keskin omurgalı olanlarda görülmektedir (Çizim 8:1).

Kulplar bakımından çok olmamakla birlikte değişik formda olanlarda dikkate değer niteliktedir. Ağız altından başlayan dikey çift kulplu örneklerin yanı sıra (Çizim 2:3; 4:1) tutamaklı bir örnekte çeşitlilik bakımından önemlidir (Çizim 7:2).

Yine çanaklarda görülen memecikler (Çizim 39:5) çömleklerde de görülmektedir. Her iki memecikte ağız altındadır. Fakat çömleklerde bulunan memeciğin üst tarafında sığ oluklar görülmektedir. Bu oluklar memeciğin üst kısmından başlayıp bütün kabı çevrelemektedir (Çizim 2:1).

Kapalı çömlekler içersinde bir parça dikkati çekmektedir (Çizim 1:1). Bu parçanın geniş olan ağız kısmında belirgin üç çentikten oluşan ve üçgene benzeyen bir işaret bulunmaktadır212. Bu işaret kap kurumaya bırakılıp fırınlanmadan önce usta tarafından yapılmış olmalıdır. Fırınlanmış bir parçanın üzerine bu işareti yapmak zordur. Bu nedenle bu işaretin usta veya imalat atölyesinin işareti olması kuvvetle muhtemel görünmektedir.

10.2.2. Dışa Dönük Ağızlı Çömlekler

Bu gruptaki çömleklerin ağızları oldukça dışa dönük ve kalınlaştırılmıştır. Bu durum da kaldırma ve taşıma kolaylığı sağlamaktadır. Dışa dönük ağızlı ve geniş

209 _{Seeher 2000, 217, Abb. 71, G. 152. 4.}

210 _{Kull 1988, Tafel 2, 4-5. Tafel 13, 13. Tafel 24, 2. Tafel 25, 17, 19. Tafel 31, 4, 6. Tafel 33, 3.} 211 _{Bahar-Koçak 2004, Çizim 31, 3. Çizim 32, 1-2.}

212 _{Bu işaretin yakın benzeri Yanarlar Mezarlığı’ndaki bir çömleğin ağız altında}

görülmektedir. Karşılaştırma için bkz. Emre 1978, Şek.-Fig. 101. Ayrıca Alacahöyük’te kulp ve gövdenin çeşitli yerlerinde aynı işaretin benzerleri görülmektedir. Koşay 1965, Çizim 8.

70

gövdeli olanlar (Çizim 11-19; 21-23; 25-27; 35:1) ile yine aynı formda fakat dar boyunlu ve şişkin gövdeli olanlar bu grubu oluşturmaktadır (Çizim 20; 35:2).

Bu çömlekler keskin profilli olup çoğunluğunun ağız altı ve gövdesinde yoğun oluk ve yivler bulunmaktadır. Omurgalı olanları da belirgindir (Çizim 19:4; 25:1; 26:1, 3-4; 27).

Bu gruba ait çömlekler Beycesultan213, Kültepe214, Boğazköy215, Çavlum216, Panaztepe217, Sarıket218, Dede Mezarı219, Acemhöyük220, Konya Ovası221 ve Demircihüyük’te 222 bulunmaktadır.

Buradaki çömleklerde ağzın biraz altından başlayan dikey kulplu (Çizim 18:3) ve ağız üstünden başlayan dikey kulplu örnekler mevcuttur (Çizim 19:4-6). Yine burada yer alan bir kulpun alt kısmında, gövde ve omurgayla birleştiği yerde derin parmak baskı görülmektedir (Çizim 19:4). Bu kulp örneği Orta Tunç Çağda bol miktarda kullanılmıştır.

Kulplarda yer alan parmak baskıları Beycesultan223, Çavlum224, Sarıket225, İç Anadolu226, Konya Ovası227, Demircihüyük228 gibi merkezlerde de görülmektedir.

Çanaklarda (Çizim 39:5) ve kapalı çömleklerde görülen memecikler (Çizim 2:1) burada ağız üstünde görülmektedir (Çizim 22:6; 23:2).

213 _{Lloyd-Mellaart 1965, 97, Fig. P.8, 15, Beycesultan V, 123, Fig. P.26, 4, Beycesultan IVb.} 214 _{Özgüç 1950, lev. LXXIV, 558; Özgüç-Özgüç 1953, Levha XLVII, 416; Özgüç 1999, Şek.-Fig.} A.26; Emre 1963, Fig. 13, 723, Kültepe II.

215 _{Fischer 1963, Tafel 110, 968-974.} 216 _{Bilgen 2005, Levha LXX, 2, 8-9, 12.}

217 _{Günel 1999, Levha 79, 2, 6. Levha 83, 1, 5-6. Levha 84, 5. Levha 97, 5-6.} 218 _{Seeher 2000, 217, Abb. 71, G. 267-1.}

219 _{Üyümez vd. 2007, Çizim 15.} 220 _{Emre 1966, 146, Res.-Fig. 18.}

221 _{Mellaart 1958, Pl. IV, 45; Bahar-Koçak 2004, Çizim 29, 6-8.} 222 _{Kull 1988, Tafel 14, 23. Tafel 24, 1. Tafel 31, 14. Tafel 33, 1.} 223 _{Lloyd-Mellaart 1965, 104, Fig. P.13, 33, Beycesultan IVc.} 224 _{Bilgen 2005, Levha LXX, 5, 11.}

225 _{Seeher 2000, 217, Abb. 71, G. 267-1, G. 128-2, G. 533-3.} 226 _{Omura 1994, 240, Çizim 6, 7.}

227 _{Bahar vd. 1996, Levha CXIII, 15.} 228 _{Kull 1988, Tafel 22, 2. Tafel 24, 1-2, 4.}

71

10.2.3. Açık Ağızlı Çömlekler

Bu grupta yer alan çömleklerin bir kısmı açık ağızlı ve dibe doğru daralan gövdeli (Çizim 24:1-3, 6-7), bir kısmı da dar boyunlu çömleklerden oluşmaktadır (Çizim 24:4-5; 28:2-4).

Bu çömleklerin yakın benzerleri Beycesultan229, Boğazköy230, Kültepe231, Kazankaya232, Maşat Höyük233, Korucutepe234, Ilıca235, Çavlum236, Konya Ovası237, Kaman-Kalehöyük238, Demircihüyük239’te görülmektedir.

Bazılarının ağız altında tek yiv ve oluk (Çizim 24:7), bazısında ise birden çok yiv ve oluk görülmektedir (Çizim 24:5).

Boyun kısmında yer alan bir bant üzerinde birbiri ardına yapılmış çapraz çentiklerden oluşan bezemeli kap güzel bir örnek olarak dikkati çekmektedir. Bu bezemeler kabın boyun çevresini dolanmaktadır (Çizim 28:4).

10.2.3.1. Dışa Çekik Dudaklı Çömlekler

Bu grup çömleklerinin çoğunluğu dışa çekik dudaklı, düz ve düze yakın gövdelidir (Çizim 29; 31; 33-34). Yine dışa kalınlaştırılmış ve düz dudaklı örneklerde bulunmaktadır (Çizim 32:1-2).Bu grupta ayrıca yuvarlak ağızlı ve şişkin gövdeli örnekler de görülmektedir (Çizim 30).

Bu çömleklerin yakın benzerleri Truva240, Kültepe241, Boğazköy242, Küllüoba243, Kazankaya244, Panaztepe245, Kusura246, Konya Ovası247 ve Demircihüyük’te248 bulunmaktadır.

229 _{Lloyd-Mellaart 1965, 98, Fig. P.9, 8, Beycesultan V.}

230 _{Bittel-Nauman 1952, 105, Abb. 27, 1; Fischer 1963, Tafel 57, 508, 510.} 231 _{Özgüç 1999, şek.-Fig. C. 16.}

232 _{Özgüç 1978, 79, Şek.-Fig. 51.}

233 _{Özgüç 1982, şek.-Fig. D, 18, 20, 22-23. Şek.-Fig. E, 15.} 234 _{Umurtak 1996, Levha 16, 4. Levha 28, 6.}

235 _{Orthmann 1967, Tafel 4, 141. Tafel 5, 139.} 236 _{Bilgen 2005, Levha LXX, 7.}

237 _{Mellaart 1958, Pl. III, 24; Pl V, 66; Bahar-Koçak 2004, Çizim 28, 1-4. Çizim 29, 5.} 238 _{Omura 1992, 335, Resim 11, 3.}

239 _{Kull 1988, Tafel 1, 17. Tafel 6, 9-10. Tafel 10, 4. Tafel 15, 2. Tafel 17, 10. Tafel 18, 18, 20. Tafel} 21, 11. Tafel 25, 8. Tafel 26, 12. Tafel 27, 9. Tafel 29, 15-16. Tafel 31, 16.

72

Kapların ağız kısmı oluklu (Çizim 32:1), ağız altından başlayan ve omurgaya kadar devam eden sık oluklu (Çizim 31:4) ve yivli olanları da vardır (Çizim 32:2).

Bu gruptaki çömleklerde dikey kulplu (Çizim 29), ağız kenarından yatay kulplu (Çizim 30:3) ve at nalı şeklinde tutamaklı örnekler önemlidir (Çizim 34:1)249.