YAHUDİLİK: İNANÇ BOYUTU PROF. DR. MAHMUT AYDIN

YAHUDİLİK: İNANÇ BOYUTU

PROF. DR. MAHMUT AYDIN

Seçilmiş Millet İnancı

Tevrat’ta ve Yahudi dininde önemli yere sahip olan ve Kur’an’da da bahsi geçen konuların başında İsrailoğulları’nın Sina’da Tanrı’yla ahitleşmeleri (Sina ahdi), Tanrı tarafından seçilmeleri (kutsal kavim) ve Kenan topraklarının mülk olarak kendilerine tahsisi (kutsal toprak) gelmektedir.

Bu inanç Yahudi inancı tarih boyunca Yahudi kimliğini şekillendirmiş ve Yahudi geleneğinin merkezi bir özelliği olmaya devam etmiştir.

Yahudilerin Tanrı’nın “seçilmiş halkı” olduğu inancı bir yandan Tanrı’ya diğer yandan Yahudi

olmayanlara nispetle tanımlanan iki boyutlu bir yapıya sahiptir.

Seçilmiş Millet İnancı

Geleneksel olarak Tanrı’nın İbrahim’i ve onun soyundan

gelenleri seçtiği ve diğer halklara göre ayrıcalıklı bir konuma

getirdiğine inanılmaktadır.

Bu inanç Yahudi inancı tarih boyunca Yahudi kimliğini şekillendirmiş ve Yahudi

geleneğinin merkezi bir özelliği olmaya devam etmiştir.

Yahudilerin Tanrı’nın “seçilmiş halkı” olduğu inancı bir yandan Tanrı’ya diğer yandan Yahudi

olmayanlara nispetle tanımlanan iki boyutlu bir yapıya sahiptir.

• İsrailoğulları’nın Tanrı’yla kurdukları ‘özel münasebet’

• bu özel münasebetin sonucu olarak diğer milletlerle kurulan

‘karşıt ilişki’ de bu kimliği pekiştirmektedir.

İsrail kimliğinin belirleyicisi,

• ‘ayrım’ ve ‘farklılık’ vurgusuna sahiptir.

İsrail kimliğinin merkezinde yer alan “seçilmişlik’

• İsrail ve diğer milletler arasında kurulan bir nevi karşıtlık teması çerçevesinde anlaşılmaktadır.

İsrail’in Tanrı’yla özel münasebeti

neticesinde sahip olduğu seçilmişlik ve bunun sonucu

olan farklılık,

Seçilmiş

Millet

İnancı

Yahudilerin Tanrı’nın “seçilmiş halkı” olduğu inancının Yahudiler lehine ima ettiği ayrım, farklılık ve üstünlük vurgusu tarih boyunca Yahudilerin diğer milletleri küçümsemesine yol açmıştır.

Yahudi din adamları ve filozofları Tanrı’nın Yahudileri seçiş nedeni ve “seçilmiş kavim” olmanın sonuçlarıyla ilgili çeşitli izahlar yapmaktadır.

Bu izahlarda seçilmişlikle ilgili özet olarak şu anlayış öne çıkmaktadır:

• Yahudiler Tanrı tarafından seçilmekle kendilerine ilahi hakikati insanlığa taşıma konusunda tarihi bir misyon verildiğine inanmaktadır.

Tanrı’nın kendilerini seçmesi sayısız sorumlulukları beraberinde taşımaktadır. İsrail Tanrı’nın nizamını korumak ve yasalarını ifa etmekle/yerine getirmekle yükümlüdür.

Bunu yaparken onlar tek bir evrensel Tanrı olduğu

konusunda Yahudi olmayanları ikna etmeye çalışmalıdır.

Seçilmişlik Yahudilere otomatik bir üstünlük değil, Tanrıyı diğer milletlere de tanıtma sorumluluğu yüklemektedir.

Buna göre

• Yahudilerin seçilmişliği bu sorumluluğu yerine getirmeye bağlıdır.

Seçilmişlikle ilgili rabbinik izahta da şu bilgilere yer verilmektedir.

• Tanrı, Tevrat’ı İsrailoğullarına vermeden önce başka kavimlere teklif etmiş ancak onlar bu teklifi kabul etmemiş.

• Bunun üzerine Tanrı Tevrat’ı İsrailoğullarına teklif etmiş onlar da gönül rahatlığıyla bu teklifi kabul edince Tanrı’da onları diğer kavimlerden ayırarak kendi “öz halkı” ilan etmiştir.

Yahudi tarihi boyunca bir yönüyle imtiyaz ve ayrıcalık

Diğer yönüyle de sorumluluk ve külfet biçiminde anlaşılan seçilmişlik doktrini,

• Yahudi dininin en ayırt edici ve aynı zamanda en kompleks özelliği olmasının yanı sıra Yahudi kimliğinin de vazgeçilmez unsurlarından biri hatta belirleyicisi olmuştur.

Seçilmişlik inancını problemli kılan nokta

• seçilmişlik fikrinin tüm sorumluluk vurgusuna rağmen ister istemez üstünlük iddiasına kapı aralaması ve hatta bu iddiayı içinde barındırmasıdır.

Ahit ve seçilmişlik kavramları Kur’an tarafından da teyit edilmekte, fakat İsrailoğulları ile ilgili çoğu kıssada

olduğu gibi, Yahudi kutsal metinlerinde yer aldığından farklı bağlamda ve farklı vurguyla ortaya konmaktadır.

Kur’an’da ahit ve seçilmişlik bahisleri birbiriyle doğrudan bağlantılı biçimde ele alınmamaktadır; “vaad edilmiş

topraklar” (‘arḍ-ı mev‘ūd) şeklindeki yaygın tabire yer verilmemektedir.

Kur’an’da somut bir hadiseye karşılık gelen ahitleşme konusu üzerinde daha fazla durulmaktadır

Farklı ayetlerde, ilahi nimet/imtihan kapsamında ve bir vakıa olarak İsrailoğulları’nın bereketli topraklara

yerleştirildiğinden ve âlemlere üstün kılındığından bahsedilmektedir.

Kur’anî terminoloji ve gerekçelendirme dikkate

alındığında, Kur’an’dan hareketle, Yahudi geleneğinde anlaşıldığı şekliyle ebedi bir seçilmişlik ve arz-ı mev‘ud inancına ulaşmak zordur.

İsrailoğullarının Tanrı İle Ahitleşmesi

 İsrailoğulları’nın seçilmiş/kutsal kavim olduğu inancı ve bu inancın temelinde yer alan ahit kavramı Yahudi kutsal

metinlerinde ve Yahudi teolojisinde merkezî bir konuma sahiptir.

 Tevrat’ta bilhassa Tesniye bölümünde biri “vaad” diğeri

“taahhütleşme” kapsamında değerlendirilen iki farklı ilahî sözleşmeden bahsedilmektedir.

 Vaad: Tanrı’nın İbrahim ve diğer İbrani atalarıyla (İshak ve Yakub) yaptığı ve onlara yönelik karşılıksız vaadini ifade

eden sözleşme

 Taahhüt: Tanrı ile İsrailoğulları arasında gerçekleşip

karşılıklı yükümlülük ve hakların sıralandığı sözleşme

İsrailoğullarının Tanrı İle Ahitleşmesi

 Tevrat’ın Tekvin kitabında anlatıldığı üzere, ilk İbrani atası kabul edilen İbrahim’le yapılan ve “ilâhi vaad” özelliği

taşıyan ahitle Tanrı, tek taraflı olarak İbrahim’i ve neslini

kutsamış, onları bol ve bereketli kılma ve Kenan topraklarına mirasçı yapma vaadinde bulunmuştur:



Tanrı, “Seninle yaptığım ahit (birit) şudur” dedi. “Birçok ulusun babası olacaksın. Artık adın Avram değil, Avraham

(İbrahim) olacak. Çünkü seni birçok ulusun babası yapacağım.

Seni çok verimli kılacağım. Soyundan milletler doğacak,

krallar çıkacak. Ahdimi seninle ve soyunla nesiller boyunca, sonsuza dek sürdüreceğim. Senin, senden sonra da soyunun Tanrısı olacağım... Bütün Kenan ülkesini sonsuza dek

mülkünüz olmak üzere sana ve soyuna vereceğim... (Tekvin 17:4-8)



İsrailoğullarının Tanrı İle Ahitleşmesi



Yakub soyunu oluşturan İsrailoğulları söz konusu olduğunda ise İbrahim’le ve diğer İbrani atalarıyla (İshak ve Yakub) yapılan ahdin ikinci aşaması

olarak, “ilahi sözleşme” özelliğine sahip ahit devreye girmektedir.



Mısır’daki kölelik döneminin ardından Musa peygamber önderliğinde Mısır’dan çıkarıldıktan sonra Sina dağı eteklerinde İsrailoğullarıyla

gerçekleştirilen bu ahitte Tanrı’nın ve İsrailoğullarının karşılıklı uyması gereken kural ve yükümlülükler sıralanmaktadır.



Vaad ve itaat, mükâfat ve ceza unsurlarının yan yana yer aldığı ve çölde iki kez tekrarlanan bu ahitle İsrailoğulları yalnızca İsrail Tanrısı’na ibadet

etmekle ve Tevrat emirlerine uymakla yükümlü kılınırken; itaat durumunda İsrail’in bütün milletlerden üstün tutulması, bolluk, bereket ve zaferin

kendilerine tahsisi; itaatsizlik durumunda ise, tamamen helak edilmemekle birlikte, hastalığa, kıtlığa ve diğer milletlerin elinde eza ve kıyıma uğramaya mahkûm olmaları ve topraklarını kaybetmeleri söz konusu edilmektedir:

(Tesniye, 5:6-21)

İsrailoğullarının Alemlere Üstün Kılınması

 Yahudi inancında İsrailoğulları’nın Tanrı tarafından seçilmelerinin ve kutsal topraklara mirasçı

kılınmaları



İbrani atalarıyla yapılan vaad



Sina’da İsrailoğulları’yla yapılan sözleşme ahdi ile olmuştur.

 Seçilmişliğin ve kutsal toprakları mülk edinmenin sebebi olarak Tanah’ta ve bilhassa Tevrat’ta

Tanrı’nın İbrani atalarına verdiği söz ve onlara

yönelik sevgisi gösterilmekte, İsrailoğulları üstünlük

duygusuna kapılmamaları yönünde uyarılmaktadır.

İsrailoğullarının Alemlere Üstün Kılınması

 Yahudi sözlü geleneğini oluşturan Rabbani literatürde seçilmişliğin sebebi, Tanrı’nın İbrani atalarına ve İsrail’e yönelik karşılıksız sevgisi ve aynı

zamanda başta Yakub olmak üzere İbrani atalarının ve İsrail kavminin sahip olduğu bir takım meziyetlere atıfla açıklanmaktadır.

 İsrail’e yönelik meziyetlerin başında diğer milletlere de teklif edilmesine rağmen bütün insanlık içerisinde sadece İsrail’in Tevrat’ı kabul etmesi gelmektedir.

 Tanrı İsrail’i, kainatın ve yaratılışın ölçüsü/modeli olarak görülen Tevrat’ı kabul etmeleri sebebiyle diğer milletlerden ayırıp kendi için has kavim kılmış ve kendi ismini ve şanını İsrail kavmine bağlamıştır.

 Ayrıca bu sebep İsrail’e ezelî bir öncelik ve üstünlük atfedecek şekilde, Tanrı’nın, yanındaki hazinesini yani Tevrat’ı vermeye layık tek kavmin

İsrail olduğunu bildiği için İsrail’i daha kainat yaratılmadan önce Tevrat’ın yanı sıra yarattığı ya da planladığı şeklinde ifade edilmiştir.

 Tevrat’ı kabul etme ve ona sahip olma, İsrail’i diğer millerden ayıran en önemli özellik ve ayrıcalık olmaktadır.

İsrailoğullarının Seçilmişliğine Kur’an’ın Yanıtı



Kur’an’da iki kez Mekki, üç kez de Medeni ayetlerde

İsrailoğullarının seçilmişliği ya da üstün kılınmasına atıf

yapılmaktadır; bunlardan birinde iḫtiyār, diğer dördünde ṭafḍīl kalıbı kullanılmaktadır:



Andolsun biz, İsrailoğulları’na kitap, hüküm ve

peygamberlik verdik, onları güzel rızıklarla besledik ve onları âlemlere üstün kıldık (faḍḍalnāhum).

(Câsiye 45/16)



[Musa dedi ki]: “Allah sizi âlemlere üstün kılmışken (faḍḍalekum) ben siz Allah’tan başka bir tanrı mı

arayayım?” (A‘râf 7/140



Ey İsrailoğulları, size verdiğim nimetimi ve sizi

âlemlere üstün kıldığımı (faḍḍaltukum) hatırlayın.

(Bakara 2/47, 122)



Andolsun, onları bir bilgiye göre âlemlere seçkin

kıldık (iḫtarnāhum). (Duhân 44/32)

Mesih İnancı

Yahudi inanç bildirgesinin on ikincisi

• Yahudilerin kurtarıcı bir Mesih beklentisi içinde olduğunu ve bu kurtarıcının bir gün mutlaka geleceğine inanmaktır.

Davut döneminde sahip olduğu en geniş sınırlara ulaşan ve muhteşem bir hal alan İsrail Krallığının Süleyman

döneminden sonra önce parçalanması

• MÖ. 586’da tamamen yıkılarak Yahudilerin dünya artık sürgün hayatı yaşamaya

başlamasıyla kutsal topraklardaki

hakimiyetlerini ve bağımsızlıklarını kaybeden Yahudiler,

Tekrar kutsal topraklarda toplanıp Davut dönemindeki krallığı kurma hayaliyle yaşamaya başlarlar.

Bu hayal

Mesih

inancı,

gönderilecek karizmatik bir kurtarıcı tarafından yabancı boyunduruğundan kurtarılıp Filistin topraklarında dinî ve siyasî bağımsızlık elde etmek suretiyle eski ihtişamlarına kavuşmalarına yönelik doktrini ifade etmektedir.

Mesih beklentisi başta orta- doğu kökenli dini gelenekler

olmak üzere hemen hemen dini kültürlerde vardır.

Mesih beklentisinin olmasının en önemli nedeni

• toplumlarda yaşanan olumsuzlar ve yıkımlar ilgili toplumlar tarafından ortadan kaldırılamayınca onları ortadan kaldıracak ilahi kökenli özel bir kurtarıcının gelip iyi gitmeyen işleri yoluna koyması arzu ve beklentisidir.

Mesih inancı

• dinlerin özünde olan bir şey değil,

• tarihsel süreçte din mensuplarının kendilerinin başaramadığı şey ilahi bir kurtarıcıdan beklemesi sonucu ortaya çıkmış ve yaygınlık kazanmıştır.

Maddi Mesih

• Yahudilik

Manevi Mesih

• Mecusuilik

• Sabiilik

• Hıristiyanlık

• İslam

MÖ. 586’daki Babil sürgününden

1948’de kurulan bağımsız İsrail devletine yılına kadar Yahudiler arasında Mesih iddiasıyla ortaya çıkan pek çok

şahsiyet olmuştur.

Bunların en meşhurları arasında

• günümüz

Hıristiyanlığının yapı taşı olan İsa-Mesih,

• Sabataycılık

hareketinin kurucusu olarak kabul edilen Sabatay Sevi

gelmektedir.

Yahudi amentüsünde ve Yahudilerin günlük sabah duasında da iman ikrarı şeklinde yer alan mesih inancı,

• günümüzde Mesih’in gelişini ölülerin dirilmesi ve İsrail’de toplanmasıyla ilişkilendiren

Ortodoks Yahudilik akımında hala canlılığını korumaktadır.

Ortodoks Yahudiler

• Mesih’in haber vericisi olarak gördükleri İlya’ya atıfta

bulunmaktadır.

Ortodoks Yahudiler İlya’yı

• Fısıh yemeklerinin onur konuğu

olarak da beklemektedir.

Reformist Yahudiler

• geleneksel Yahudi düşüncesindeki kurtarıcı bir Mesih beklentisini reddetmekte

• bunun yerine tüm insanlığın durumunun tedrici olarak

iyileştirilmesi ve dünyada barışın tesisi manasında mesihî çağa vurgu yapmaktadır.

Ultra-Ortodoks olarak nitelendirilen

Hasidizm’in bir kolu olan Lubaviçer grubu

• Beklenilen Mesih’le

özdeşleştirdikleri ve 1994 yılında ölen son liderlerinin şahsında mesihî sürecin halihazırda başlamış olduğuna inanmakta

• 1948 yılında kurulan İsrail

Devleti’ni de bu sürecin bir

parçası olarak görmektedir.

• 11 ve 12. ilkeleri dolaylı 13. ilkesi ise açık-seçik bir şekilde ahiret inancına vurgu yapmasına rağmen ne Tevrat’ta ne de Tanah’a ait diğer kitaplarda ahiret konusu fazla yer işgal

etmemektedir.

• Buna karşılık başta yeniden dirilme inancı olmak üzere,

• öteki dünyayla alakalı kavram ve konular Tanah sonrası Yahudi Apokrif-apokaliptik yazılarda,

• Rabbani ve kabbalistik literatürde, Ortaçağ Yahudi teolojisi ve

litürjisinde önemli yer tutmaktadır.

Yahudi amentüsünün

*

İsrailoğulları arasında

sürgün dönemine

kadar hiç bahsi geçmeyen Ahiret inancı,

• İran Kralı Hüsrev’in Babillileri mağlup etmesinden sonra Babil’de

sürgün hayatı yaşayan İsrailoğullarının Kudüs’e geri

dönmelerine izin vermesiyle Perslerle başlayan iyi ilişkiler

neticesinde ölümden dirilme ve ölümden sonra yaşam gibi konuların gündeme gelmeye

başlamıştır.

Yaşam sonrasıyla ilgili yapılan mülahazalarda

ölümden dirilme ve yargılanma inancı Yahudi düşüncesinin

önemli konularının başında gelmeye

başlamıştır.

(1) Salih kimselerin gireceği Cennet’in yeniden tesisi anlamında bir ahiret

hayatı vardır.

(2) Çok az sayıdaki Salih kişi hariç diğerleri için Cennete girmeden önce on iki aydan fazla sürmeyecek

kısa bir cezalandırma dönemi yaşanacaktır.

Rabbinik literatürde ölümden sonra iyiler için mükâfat ve kötüler için ceza yerlerini ifade

etmek üzere cennet ve cehennem kavramlarına da atıf

yapılmıştır.

Bu literatürün bazı yerlerinde iyilerin ve kötülerin ancak yeniden dirilme ve hesap gününden sonra cennet veya cehenneme girebileceği ifade edilirken

Diğerlerinde ise hemen ölümden sonra ruhların kendileri için takdir edilen yere gidecekleri

belirtilmektedir.

Ahiret inancıyla ilgili bu Rabbinik literatürde

• iyi ve kötü nitelendirmesinin İsrail ve diğer milletler manasında mı kullanıldığı

• yoksa İsrail ve diğer milletlerden ya da sadece İsrail’den iyi ve kötülerin mi kastedildiği konusu net değildir.

Bu çerçevede cennet ve cehennemin dünya

yaratılmadan önce var olduğu ve her İsrailli için hem cennette hem de cehennemde bir yer ayrılmış olduğu düşüncesi yer almaktadır.

Yahudi olmayanlardan iyi olanların da cennete girip

girmeyeceği konusunda hem olumlu hem olumsuz görüşler vardır.

Diğer milletlerin kötüleri söz

konusu olduğunda da

onların yeniden dirilmeyip hesaba da çekilmeyeceği

görüşünün yanı sıra cehennemde

ceza çekecekleri şeklinde bir başka görüş

ileri sürülmektedir.

Aydınlanma döneminden beri Yahudi

toplumunda ortaya çıkan yeni fikirlerin bir sonucu olarak

günümüz Yahudi grupları arasında ahiret inancı ve buna

bağlı olarak ölümden

dirilme konularında birbirine tapan

tabana zır görüşler vardır.

Örneğin Reformcu Yahudiler

fiziki olarak ölümden dirilme inancını kabul etmemekte ve buna bağlı olarak Tanrı’nın merhametiyle

bağdaşmadığı için cehennemin varlığını reddetmektedir.

YAHUDİLİKTE TANRI VE KUTSAL KİTAP İNANCI

PROF. DR. MAHMUT AYDIN



12. yüzyıla kadar

• Yahudilerin neye inanacakları yönünde

• Hıristiyanlıktaki “havariler akidesi” ve “İznik-Kadıköy kredosu”

• İslam’daki gibi bir “amentü”

yoktu.

Günümüzdeki şekliyle Yahudi inanç esaslarını belirleyen 12.

yüzyıl Yahudi filozofu Moses Maimonides (Musa b. Meymun)

dur.

GİRİŞ

Tanrı’nın Varlığına İman Tanrı’nın Birliğine İman

Tanrı’nın Cisimsizliğine yani herhangi bir şekli olmadığına İman Tanrı’nın Ezeli ve Ebediliğine İman

Sadece Tanrı’ya İbadet Edilmesi Gerektiğine İman Peygamberliğe İman

Musa’nın Peygamberlerin en büyüğü olduğuna İman Tevrat’ın Tanrı tarafından Musa’ya verildiğine İman Tevrat’ın değişmez olduğuna İman

Tanrı’nın insanoğlunun düşünce ve eylemlerini bildiğine İman

Tanrı’nın insanoğlunu ödüllendireceği ya da cezalandıracağına İman Mesih’in Geleceğine İman

Ölümden dirilişe İman

Maimonides,

 Bir İspanya Yahudi’sidir

 Yaşadığı çok inançlı ortamın etkisiyle İslam ve Hıristiyanlıktaki kalıplaşmış inanç bildirgelerinden de yararlanmış ve on üç maddelik Yahudi inanç bildirgesini tespit etmiştir.

 Maimonides’in belirlediği ve sistemleştirdiği

inanç bildirgesi şu esaslardan oluşmaktadır.

Tanrı Anlayışı

 “Dinler Ey İsrail! Tanrımız olan Rab tekdir”

ifadesi Yahudilerin en yaygın olarak yaptıkları ŞEMA adlı duanın başlangıç cümlesidir.

 Yahudiler her fırsatta tekrar tekrar yaptıkları bu duayla

kendilerine Tanrı’nın eşsizliğini ve biricikliğini hatırlatmaktadır.

 Yahudi inancına göre bir tek olan Tanrı,

yaratıcı olarak her şeyden yani mahlukattan ayrıdır yani Tanrı yaratılmış hiçbir şeye benzememektedir.

 Musa’ya Sina’da verilen vahiylerin en meşhuru olan

“ON EMİR’de” ilk emir olarak şu şekilde ifadesini bulmaktadır:

“BAŞKA TANRILAR EDİNMEYECEKSİN”.

 İslam’da olduğu gibi

Kendisine farklı sıfatlar atfedilen eşsiz ve yegane olan, Hiçbir varlığa benzemeyen Tanrı anlayışı ile

Tanrı’nın dünya ve insanlıkla kurduğu münasebeti ifade eden yaratma, vahyetme ve kurtarma vasıfları,

hem Ortaçağ hem de günümüz Yahudi teolojisinin en önemli konusudur.

• Başlangıçta Yahudilere diğer tanrıların varlığını değil, onlara ibadet etmeleri yasaklanmıştı.

• Sonraları ise bazı Yahudi

peygamberleri tek tanrı dışında (Yahve dışında) başka hiçbir

tanrı olmadığını deklare ederek Yahudileri bu tek Tanrı inancı etrafında toplamaya çalıştıkları görülmektedir.

Monoteist Tanrı

anlayışının Yahudilik

bünyesinde tedrici bir

gelişme göstermiştir.

Y

BEŞER ELİ TARAFINDAN TAŞ VE AĞAÇTAN YAPILMIŞ HİÇBİR ŞEY YARATAMADIĞI GİBİ KENDİ VARLIĞI DA BAŞKALARINA BAĞLI OLAN TANRISAL VARLIKLARA

BENZEMEDİĞİNİ DİLE GETİRMEKTEDİR

. Y

,

KULAKLARI OLDUĞU FAKAT HİÇ BİR ŞEY İŞİTEMEDİKLERİNİ SÖYLEYEREK

ONLARLA ALAY ETME YOLUNA GİTMİŞLERDİR

.

Tek Tanrı inancı açısından

Yahudiliği tıpkı kendisi gibi

monoteist olan İslam dininden farklı kılan

en önemli nokta,

Açık monoteist vurguya rağmen, Tanrı ile

İsrailoğulları arasında çok özel bir ilişkinin olduğu

hususunun Eski-Ahit külliyatında açık-seçik bir

şekilde ifade edilmesidir.

Eski-Ahitteki Tanrı anlayışına

baktığımızda

Yahve’nin tüm kavimlerin ve milletlerin değil adeta

İsrail kavmin tanrısı olduğunu görmekteyiz.

Bu “milli” Tanrı,

İsrailoğullarını Mısır esaretinden kurtarmak için Musa’yı görevlendiren,

İsrailoğullarını salı vermek istemeyen Firavun ve ahalisini cezalandıran,

Sina’da İsrailoğullarıyla özel bir ahit yapan, Kendisine verdikleri söze uymadıklarında zaman zaman İsrailoğullarını cezalandıran fakat hiçbir şekilde onlardan vazgeçmeyen bir ilah olarak tasvir edilmektedir.

 Yahudi mistik düşüncesinde zaman zaman bu monoteist tanrı anlayışının sınırı aşılmıştır.

 Örneğin Kabalacılık içerisinde Tanrı’nın iki farklı yönüne vurgu yapılmıştır.



(1) Tanrı’nın kendine göre,



(2) Varlıklara göre ilahlığıdır.

 Tanrı’nın kendine göre ya da kendindeki ilahlığı,



Tanrı’nın zatında var olup her şeyi kaplayan ve fakat insan kavrayışına açık olmayan yanıdır.

 Bu ilahlık sonsuz ve kavranamaz manasında Ein Sof olarak adlandırılmaktadır.

 Modern Yahudi düşüncesinde yer alan Tanrı anlayışında

ise mezhepler arası farklılıklar söz konusudur.

•İbn Meymun’un oluşturduğu inanç esasları üzerine

temellenen geleneksel Tanrı anlayışını devam ettirirken,

•Diğer modern Yahudi mezheplerinde

müşahhastan mücerrede, yaratıcı ve yaşayan Tanrı inancından panteist ve tabiatçı Tanrı fikrine

uzanan değişik anlayışlar benimsenmiştir.

Günümüz de

Geleneks

el

Ortodoks Yahudilik

•İlke olarak Tanrı fikrinin Yahudi inancının asli bir unsuru olduğunu ve gerek Yahudi düşüncesinin

gelişiminde gerekse Yahudi milletinin devamında önemli rol oynadığını kabul etmekle birlikte,

•Temelinde yer alan ilerlemeci ve bireyselci dinamik gereği, zamanla değişen farklı dinî tecrübe ve Tanrı algılamalarını dikkate alan, ferdî anlayış farklılıklarını kucaklayan çoğulcu tavrı

benimsemektedir.

Güçlü bir Tanrı vurgusuna sahip olan

Reform Yahudilik

Muhafazakar Yahudilik de

• Yaşayan Tanrı fikrini esas alan geleneksel Yahudi anlayışının yanı sıra

• Tanrı’yı yaratıcı güç, ahlaki dürtü ve hatta varlığın bütünü biçiminde tanımlayan farklı görüş ve

yorumları bünyesinde barındırmaktadır.

Yeniden Yapılanmacı Yahudiler ise

• Tanrı’yı evrende mevcut olan ve kurtuluşu (iyilerin zaferini) temin eden güç veya insanı iyiliğe sevk eden dürtüye, ortak insan iradesine indirgemek suretiyle tabiatçı Tanrı anlayışını benimsemiştir.

 Yahudi inanç bildirgesinin 

 8 ve 9. maddeleri kutsal kitaplara iman edilmesini hükme bağlamaktadır.

 İman edilmesi gereken Yahudi kutsal kitapları

 Yazılı (tanah)

 Sözlü (talmud) olmak üzere iki kategoriye ayrılmaktadır.

 Yazılı olanı Türkçede Tevrat veya Eski-Ahit olarak bilinmektedir.

Kutsal Kitap İnancı

 Yaklaşık 1000 yıllık bir zaman süresinde İbranice 

olarak derlenen

 Tanah (Eski-Ahit) üç ana bölümden oluşmaktadır.

Tanah/Eski-Ahit

NEVİİM

KETUVİM

TORAH

Torah/Tevrat

• Tekvin

• Çıkış

• Sayılar

• Levililer

• Tesniye

Neviim/Peygamberler

• Yeşu

• Hakimler

• Samuel (I, II)

• Krallar (I, II)

• İşaya

• Yeremya

• Hezekiel

• Hoşea

• Obadya

• Yunus

• Mika

• Hahum

• Habbakuk

• Tsefanya

• Haggay

• Zakarya

• Malaki

Ketuvim/Yazılar

• Mezmurlar

• Süleymanın Meselleri

• Ezgiler ezgisi

• Danyal

• Vaiz

• Eyüp

• Ester

• Rut

• Ezra

• Nehemya

• Tarihler (I, II)

TORAH

İbranice’de “rehberlik” anlamına gelen Torah kelimesi “ilahi talim/emir”

anlamını da çağrıştırmaktadır.

Sina dağında Musa’ya Tanrı tarafından bizzat verildiğine inanılan beş kitaptan oluşan bu bölüm Tanah’ın en kutsal kısmı olarak kabul edilmektedir.

Bu kitapların yazıya geçirilmeden önce

• Musa tarafından kardeşi Harun’a,

• Oğullarına

• toplumun önde gelenlerine

öğrettiği MÖ. 4. yüzyıldan itibaren de yazıya geçirilmeye başlandığına inanılmaktadır.

TEKVİN / YARATILIŞ

Bu kitapta insanlık tarihinin ilk dönemleriyle ilgili öyküler yer almaktadır. Dünyanın yaratılışıyla başlayan bu kitap

• İlk insan Adem ve Havva’nın yaratılışı,

• Tanrı ile yaptıkları ahit ve daha sonra bu ahdin gereğini yerine getirmeyerek günahkar olmaları konu edinilir.

İbrahim, eşleri Sarah, Hacer ve çocukları İshak ve İsmail ve onların çocukları ile ilgili öyküler anlatılır.

Bu öyküler İsrail’in ataları olan patriyarkların hikâyeleridir.

Bu hikâyelerde

• Tanrı Yahve’nin İbrahim ile yaptığı ahit ve bu ahit çerçevesinde kendisine vaat edilen kutsal topraklar,

• Yahudilerin Mısır ülkesine yerleşmesi

• Ve bu ülkede zaman içinde nasıl köle haline getirildiği konuları işlenmektedir.

ÇIKIŞ

Torah’ın ikinci kitabıdır

Yahudilerin Mısır esareti

Musa vasıtasıyla bu esaretten kurtuluşları,

Tanrı Yahve’nin Sina Dağında Musa’ya On Emir dahil kutsal Yasa’yı vermesi

Yahudilerin Sina çölündeki yaşamlarından kesitler anlatılır.

* ^LEVİLİLER

* Torah’ın üçüncü kitabıdır

* İsrailoğullarının çöldeki yaşamlarında zaman zaman Tanrı Yahve’den uzaklaşmasına rağmen Yahve’nin onları terk etmemesi

* Tanrı Yahve’nin İsrailoğullarıyla olan birlikteliği,

* Yahudilerin Tanrıya ibadet etmek için Sina çölünde portatif bir mabet yapmaları

* Ritüeller, kurbanlar ve portatif mabette nasıl ibadet edileceğiyle ilgili hususlara yer verilmektedir.

* Torah’ın dördüncü kitabı olan Sayılarda da İsrailoğullarının çöldeki yaşamları

* Çölde yapılan ilk nüfus sayımı gibi konular

işlenmektedir.

* ^TESNİYE

Çıkış, Levililer ve Sayılar kitaplarında yer alan

şeriat/yasa ile ilgili hususların bir özeti okuyucuya sunulmaktadır.

Bu kitap da temel odak nokta

• Tanrı’nın halkı olarak ifade dilen İsrailoğulları ve onların yasa ve ritüeller vasıtasıyla Tanrı Yahve ile ilişkileridir.

Tensiye kitabı Musa’nın ölümü ve defni ile son

bulmaktadır.

* Neviim/peygamberler

Bu bölümde

• sürgün öncesi ve sürgün sonrası peygamberlerin öykülerini anlatmaktadır.

Peygamberler bölümü temel olarak

• İsrailoğullarının Musa sonrası dönemde Yeşu ile birlikte kendilerine vaat edilen topraklara yerleşmesi,

• Zaman zaman ahdi bozarak Tanrı Yahve’den yüz çevirmeleri

• Tanrının gönderdiği elçiler vasıtasıyla ahdini yenilemesi hususları işlenmektedir.

Bu bölümde öğretileri yer alan peygamberler

• Tanrı tarafından özel bir mesajla İsrailoğullarına gönderilmiş kişilerdir.

Bu peygamberlerin temel görevi

• Yahve ile yapılan ahdi bozan İsrailoğullarını uyararak onlar tövbe ederek tekrar Yahve’nin iradesine uygun bir yaşam sürmeye davet etmekti.

İlk dönem peygamberleri olarak bilinen peygamberlerin yazıları

daha çok tarihsel öykü niteliğindedir.

Örneğin

• Yûşa’nın kitabında onun Musa sonrası dönemde İsailoğullarına liderliği ve onları kutsal

topraklara taşıması olayları anlatılır.

Hakimler kitaplarında

• komşu kabilelerle olan çatışmalarında

İsrailoğullarına rehberlik eden ilk İsrail

liderlerinin icraatları anlatılır.

I. ve II.

Samuel kitapları

• Peygamber Samuel ve Yahudilerin en büyük kralı olan Davut’un işbaşına geçişi olayları anlatılır.

I. ve II. Krallar kitaplarında

 Kral Davut’un oğlu kral Süleyman’ın

ölümünden sonra İsrail krallığında yaşanan taht

kavgaları ve bunların neticesinde krallığın kuzey

ve güney diye ikiye

bölünmesi olayları anlatılmaktadı

r.



Peygamberler bölümünün ikinci kısmını ise sonraki peygamberler diye adlandırılan peygamberlerin yazıları oluşturmaktadır.



Bu bölümde yer alan kitaplar



MÖ.8 yüzyıldan sonraki büyük Yahudi

peygamberlerinin eylemlerini ve sözlerini ihtiva etmektedir.



Bu kitaplar arasında en uzunu ve en iyi bilineni İşaya peygamberin kitabıdır.



Peygamber İşaya



İsrail’in ve özellikle Kudüs’deki toplum liderlerinin gurur ve günahından duyduğu

üzüntüyü dile getirdikten sonra adalet ve barışın hakim olduğu bir gelecek tasviri

yapmaktadır.

Yeremya ve Hezekiel peygamberin kitapları da İşaya kadar üne

sahiptir.

Yeremya Kudüs’ün MÖ. 586’da Babilliler tarafından işgali ve İsrailoğullaının Babil’e sürgün edilmelerinin artından vuku

bulacak bir takım kehanetlere yer vermektedir.

Sürgün dönemi peygamberlerinden olan Hezekiel kitabında Tanrı’nın sürgün edilen İsraioğullarına

mesajı ve onların nasıl bu

durumdan kurtulacağı konularına yer vermektedir.

Hezekiel kitabında

Tanrının sembolik olarak

görünmesi, cennet, dünyanın geleceğiyle ilgili apokaliptik tahayyüllere de yer

vermektedir.

Uzunluklarından ve sürgün

hayatı yaşana İsrailoğulları için olan önemlerinden dolayı

• İşaya, Yeremye ve Hezekiel “büyük peygamberler” olarak adlandırılmıştır.

Sonraki peygamberler bölümünde kitapları yer alan diğer Yahudi peygamberleri

“ikincil peygamberler” olarak adlandırılmıştır.

Bunlar İsrail tarihi boyunca çeşitli

zamanlarla ilgili kehanetleri barındıran 12 küçük kitaptan oluşmaktadır.

Bu peygamberlerin ve kitaplarının ikincil olması

• onların önemsiz olduğu anlamına gelmez.

Bunlar diğerlerine göre çok daha kısa ve sürgün gibi İsrailoğulları için son derece önemli olaydan bahsetmediği için

• ikincil veya küçük kitaplar olarak adlandırılmıştır.

Bunların en

meşhurları Hoşea,

Amos ve Johan’dır.

Hoşea kitabında

• Kuzey krallığı İsrail’e karşı bir takım kehanetlere yer

vermekte ve kendisinin

inançsız/günahkar bir kadınla evliliği ile İsrail’in Tanrı

Yahve’ye karşı inançsızlığı arasında bir paralellik

kurmaktadır.

• Tanrı’nın halkı İsrailoğullarına yönelik sevgisi ve onların

inançsızlığından duyduğu üzüntü kitabın temel

konusudur.

Amos kitabında

• Tanrı’nın İsrailoğulları ve etrafındaki

milletlerden davacı olması konu

edinilmektedir. Jonah ise kehanetlerden

ziyade gönülsüz

peygamberler

hakkında bilgi

vermektedir



Bu bölüm temel olarak

• İsrailoğullarının Tanrı’nın vahyine ve Yasa’sına yanıtlarını ihtiva etmektedir.

Bu yanıtlar bazen şiirsel bazen de hikmet geleneği bağlamında ifade edilmişlerdir.

Yazılar bölümünün en sevilen ve en meşhur kitabı Davut’a nispet edilen Mezmurlar’dır.

• Bu kitapta İsrailoğullarının Tanrı için ve O’nun hakkında söyledikleri ilahiler yer almaktadır.

Bu ilahilerin temel konusu

• Tanrı, yaşam ve Tanrıya nasıl dua edileceğidir.

Yazılar bölümünün diğer önemli kitabı hiç kuşkusuz Tanrı ve dünya ile barışık bir yaşam nasıl sürüleceği konusunda İsrailoğullarını önlendiren Atasözleri kitabıdır.

Bu kitap,

• acı ve ıstırap içindeki salih bir adamın öyküsünü anlatarak acı ve ıstırap içinde bile Tanrıya itaatin gerekliliğini işlemektedir.

Mezmurlar ve Atasözlerinin dışında Yazılar bölümünün diğer önemli kitapları Şarkılar Şarkısı, Süleyman’ın Meselleri’dir.

Ketuvim/Yazılar

 Yazıların diğer kitapları ise daha çok tarihsel olaylar hakkında bilgi vermektedir.

 Örneğin Rut kitabında

 hakimler döneminde genç bir kadının kendi insanlarını terk

ederek İsrailoğullarına katılması öyküsü anlatılır. Bu kadın daha sonra Davut’un atalarından biri olmuştur.

 Ezgiler kitabı

Kudüs’ün düşmanların eline geçmesinden İsrailoğullarının duyduğu üzüntüyü şiirsel olarak anlatmaktadır.

 Ekklesiastik,

 şan şöhret, güç ve zevk için yaşanan bir hayatın ne derece aptalca bir yaşam olduğuna işaret eden bir hikmet kitabıdır.

 Ester kitabı,

 bir Yahudi adını olan kraliçe Ester’in sürgün dönemine

İsrailoğulları için yaptığı fedakârlıkları konu edinmektedir.

 Daniel kitabı

 Gelecekte vuku bulacak kehanetler hakkında bilgi vermekte ve çeşitli sürgün döneminde İranlılara hizmet eden bir Yahudi

liderin rüyalarına ve vizyonlarına yer vermektedir. Daniel

kitabında bazı apokaliptik anlatılara da yer verilmektedir.

Yazılar bölümünün önemli kitaplarından olan Ezra ve Nehemya kitapları

•Perslerin Kudüs’ü ele geçirip Yahudilere buraya

dönmelerine izin verdiği dönemdeki olaylar hakkında tarihsel bilgiler ihtiva etmektedir.

Yazıların son kitapları olan

•I. ve II. Tarihler kitapları da İbrahim’den itibaren Yahudi tarihi hakkında bilgi vermektedir.

Bu yapılırken tüm olaylar sürgün ve sürgünden

dönüş bağlamında yeniden okunmaktadır.



Babilliler MÖ. 586 yılında Kudüs’ü işgal edip Yahudilerin önde gelenleri Babil sürgün etmekle yetinmemiş

•Süleyman Mabedini de tahrip etmiş ve burada bulunan altın şamdanı, gizemli vahiy perdesini, ahit sandığını da alıp Babil’e götürmüştüler.

•Babil sürgününden sonra tekrar Kudüs’e dönen Yahudiler kaybolan kutsal kitaplarını tekrar oluşturma yoluna gitmişti.

Bu süreçte Musa’dan sonra en önemli Yahudi figürü olarak kabul edilen Ezra

•kaybolan Tora tekrar yazdırılmıştır.

Bu öneminden dolayı Ezra Yahudiler tarafından ikinci Musa olarak kabul edilmektedir.

Torah’ın Derlenişi ve Kaynakları

 Modern bilimsel araştırmalar Torah’ın oluşturulmasıyla ilgili bu geleneksel görüşü oldukça sorunlu kabul etmektedir.

 Bu araştırmalara göre Torah’daki bilgiler tek kaynaktan değil, dört farklı kaynaktan gelmiştir.

 Buna göre Torah’ın kaynağı Ezra değil, J, E, P ve D adlı dört farklı kaynaktır.

Torah

Elohim

Priestly Deuteronomy

Yahve

 Tanrı’dan JHWH olarak söz ettiği için



Araştırmacılar tarafından J olarak adlandırdıkları ilk doküman

 MÖ.9 yüzyıldaki kuzey güney bölünmesinden sonra Güney Krallığında üretilen bir metindir.

 Tanrı’yı Elohim olarak adlandırıldığı için



E olarak adlandırılan ikinci dokuman MÖ.8. yüzyıldaki Kuzey Krallığı’na aittir.

 Daha sonraları J ve E birleştirildi.

 Tensiye kitabının oluşturduğu D kaynağı, MÖ.7.

yüzyılda oluşturuldu.

 Ruhbanlık konularıyla ve kurbanla ilgili kültleri ihtiva eden P kaynağı ise



MÖ.6 yüzyıla kadar geri gitmektedir.

 Geleneksel Yahudi görüşüne göre



Torah Sina dağında Musa’ya Tanrı tarafından verilmiştir.

 Sayılar, 12:6-8’e göre Tanrı şöyle söylemiştir:



“Eğer aranızda bir peygamber varsa, ben, Rab, vizyonda ona kendimi bildireceğim, rüyada onunla konuşacağım.



Kulum Musa öyle değildir; bütün evimde sadıktır. Onunla sembollerle değil açıkça ağız ağza konuşacağım. Ve Rabbin

suretini görecek.” Çıkış, 33:11’de Musa’nın Tanrıyla ‘yüz yüze bir arkadaşıyla konuşan bir adam gibi’ konuşmakta olduğu

söylenilmektedir.

 Bundan dolayı Musa’ya verilen vahyin eşsizdir – Ortodoks bir Yahudi’ye göre- onun

güvenilirliğini/doğruluğunu sorgulamak abesle

iştigalden başka bir şey değildir.

 Torah Ruloları bir sinagogdaki en kutsal objedir.

 Parşömenden oluşan bu rulolar elle yazılır ve azei hayyim (hayat ağacı) olarak bilinen iki odun değneğe sarılır ve

dekoratif bir örtüyle kaplanır.

 Değnekler tepesinde örtülen/kılıflanan bir finialsle süslenir.

 Üstü örtülmüş rulolar Yüksek Rahiplerin zırhlarını anımsatan bir zırha asılır.

 Torah rulolarına dokunmak yasak olduğundan



Torah okunacağı zaman okumaya yardımcı olacak bir işaret çubuğu kullanılır.

 Torah ruloları Sinagogların en merkezi yerindeki bir sandıkta muhafaza edilir.

 Ruloları çıkarmak için sandık açıldığında cemaat sandığın

içindeki rulolara saygılarının ve bağlılıklarının göstergesi

olarak ayağa kalkar.

Talmud: Sözlü Gelenek

 Yahudi geleneğinde

 Tanah’a ilaveten bir de bunun yorumu mahiyetinde olan ve Musa’dan itibaren nesiller boyunca şifahi olarak aktarıldıktan sonra

 MS. 150’li yıllarda yazıya geçirilen Mişna

 Onun yorumu ve açıklaması mahiyetindeki Gemara’nın bir araya getirilmesi sonucu

 MS. 3 ve 7. yüzyıllar arasında biri Filistin

 diğeri ise Babil’de meydana getirilen külliyatı ifade

etmektedir.

Mişna

Gemar a

Talmud

 Talmud muhteva açısından halaka (dini ve

hukuki hükümler) ve aggada (Yahudi öyküler) olarak iki ana bölümden oluşmaktadır.

Talmud

Aggada

Halaha

Halaha kısmı daha ağırlıkta olduğu için Talmud “hukuk/şeriat” kitabı niteliği arz etmektedir.

Hahamların hesabına göre 613 Tevrat hükmü vardır.

248’ farzlar (emirler), 365’i haramlar (yasaklar)

Talmud, konulara göre düzenlenmiş olup Yahudi Sözlü Kanunu geleneklerini aşağıda belirtilen 6 ana bölümde toplar. Toplamda 63 risale içermektedir.

Konuları açısından Talmud

Zeraim (Taneler) Hahamların, ekinler vb. tahıl ürünleriyle ilgili

içtihatlarını içerir

.

Moed (Bayramlar) Şabat ile ilgili hükümler,

Pesah, Yom Kippur gibi bayram vecibeleri, toplumsal oruç günleri..

Naşim (Kadınlar) Evlilik, boşanma, fesih

gibi aile hukukunu ele alır.

Nezikin (Medeni Hukuk) Medeni kanunlar ve ceza

kanunlarını içine alır.

miras hukuku, yeminler, yalancı tanıklık vb..

Kodeşim (Kutsallar) Bilhassa kutsal yerler ve mabetler hakkındaki dini

düzenleme ve kuralları ele alır.

Tohoroth (Temizlik) Ritüel açıdan kirlenmesi olası sıvı ve yiyecekler, bir

kişiyi kirli yapan şeyler, ellerin kirlenmesi ve

arınması vb…

Yahudi mistisizminin genel adı Kabbala, Yahudi mistisizminin temel kitabı ZOHAR

Yahudilerin ayin ve ibadet

edebiyatını oluşturan dua

kitabı SİDDUR

TEVRAT’IN

TAHRİFİ

MESELESİ

Tevrat, Kur’an’da da kendisinden bahsedilen bir terimdir.

Kur’an’da 18 ayette 18 defa geçmektedir.

Fakat İncil’in Hz İsa’ya, Zebur’un Hz Davud’a, Kur’an’ın Hz Muhammed’e verildiği açıkça ifade edilirken Kur’an’da geçtiği yerlerde Müslümanlar arasındaki yaygın kanaatin aksine Tevrat’ın Hz Musa’ya verilmiş bir kitap olduğunun belirtilmemiş olması dikkat çekicidir.

GİRİŞ

Tanah (Eski Ahit) içerisinde yer alan haliyle Tevrat, kutsal kitaplar içerisinde hakkında en çok tartışma yapılan bir metindir. Yahudiler, Hıristiyanlar,

Müslümanlar ve bağımsız araştırmacılar tarafından Tevrat çeşitli yönleriyle eleştirilmiştir.

Geleneksel Yahudiler ve onların günümüzdeki

takipçileri Ortodoks Yahudiler, Tevrat’ın Hz

Musa’ya vahyedildiği şekliyle korunduğunu

söylerken, reformist, muhafazakâr, liberal ve

yeniden yapılanmacı Yahudiler Tevrat’ta birtakım

değişikliklerin olduğunu kabul etmektedir.

Tevrat’ın sahihliği meselesi, Müslümanlar arasında Yahudilere karşı en çok polemik konusu yapılan bir

meseledir. Tevrat'ın tahrifi meselesinde Müslüman bilginler üç farklı görüş beyan etmişlerdir.

Tevrat'ın ekseri kısmının lafız ve mânâ bakımından tahrif edildiğini iddia edenler

• İbn Hazm (Ö.H. 456/M.1064), El-Karâfî (Ölümü: H. 684/M.1286), İbn Kayyim El- Cevziyye (Ölümü: H. 751/M. 1351)

Tevrat'ta tahrifin olmadığını, tahrifin onun lafzında değil tefsirinde meydana geldiğini savunanlar

• İbn Haldun (Ölümü: H. 808/M. 1406), Makrizî (Ölümü: H. 845/M. 1442),

Tevrat'ta kısmî tahrifi (lafız olarak pek az kısmının tebdil edildiğini, asıl tebdil ve tahrifin onun tefsirinde meydana geldiğini) savunanlar

• İbn Teymiyye (Ölümü: H. 728/M.1328), Elmalılı Hamdi Yazır (1942).

Tevrat’ta tahrif ve tebdilin bulunduğunu söyleyen

Müslüman bilginler bazı ayetleri delil almışlardır. Fakat bu ayetlere bakıldığında Tevrat’ın metninin söz konusu edilmediği görülmektedir.

Bu ayetlerde Yahudilerin sözlerin anlamlarını çarpıtmaları, bilgileri kasıtlı olarak yanlış aktarmaları tahrif olarak nitelendirilmektedir. Tevrat’ın metninin mahiyeti Kur’an’da problem edinilmemiştir.

Kur’an açısından Yahudilerin bugün elinde bulunan

Tevrat’ın tamamen vahi mahsulü olduğu da iddia

edilemez. Zira bazı Yahudi bilginlerinin de kabul ettiği

üzere uzun zaman içerisinde derlenen Tevrat’ın

metninde önemli değişiklikler olmuş ve ona bir takım

ilaveler yapılmıştır.

Tahrife Delil Gösterilen Örnekler

Lut’un iki kızıyla zina ettiği ifade ediliyor (Tekvin 19/30-36).

Musa kendi yazdığı kitaba göre ölüyor, gömülüyor (Tesniye 34/5-8)

II. Samuel 6/23’de Kral Saul’un kızının hiç çocuğunun olmadığından bahsediyor ama II. Samuel 21/8’de Kral Saul’un kızının çocuklarından bahseder.

II. Samuel 10/18’de “Davut’un 700 arabalı savaşçısı 40.000 atlıyı öldürdü.”

Tarihler 19/18’de “Davut’un 7000 arabalı savaşçısı 40.000 yaya asker öldü.”

I. Krallar 7/5’de “İkibin banyo ihtiva eder”

II. Tarihler 4/2 “3000 banyo ihtiva eder”.

Ezra 2/5’de “Ârah oğulları 775 kişidir.”

Nehemya 7/10’da “Ârah oğulları 652 kişidir.” der.

II. Tarihler 22/2’de “Ahazya kralı tahta geçtiğinde 42 yaşındaydı” denir.

II. Krallar 8/26’da ise “Ahazya kral olduğunda 22 yaşındaydı” der.

Çıkış 33/20’de Tanrının görülemeyeceğinden bahseder.

Tekvin 32/30’da ise Yakup Tanrıyı görmüştür diyor.

Tekvin 32/28’de Yakup Tanrı ile güreşip onu yenmiştir.

II. Samuel II/12-27’de Davut (AS) komutanı Uriyah’ın karısına – Tevrat’ın kat-i emrine rağmen – göz dikmiş, kocasını harbe göndermiş, onun ölmesini sağlamış ve karısıyla evlenmiştir.