T.C
İSTANBUL VALİLİĞİ
İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ
HEZARFEN PROJESİ
MESLEKİ REHBERLİK VE YÖNLENDİRME YÖNERGESİ
Kasım- 2021
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç
Madde 1- İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı temel eğitim 8. sınıf ve ortaöğretim okulu öğrencilerinin ilgi, istek, yetenek ve mesleğe yatkınlık açısından kişilik özelliklerinin belirlenmesi, öğrencilere ve velilere meslekler konusunda bilgilendirme yapılması, öğrencilerin kendilerine uygun seçmeli ders, alan, dal seçimi ve mesleki programlara yöneltilmelerine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2- Bu Yönerge; İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı temel eğitim 8. sınıf ve ortaöğretim okullarındaki öğrencileri mesleğe ve uygun programlara yöneltmede yönetici, öğretmen ile rehberlik ve araştırma merkezlerince yapılacak çalışmalara ilişkin usul ve esasları kapsar.
Dayanak
Madde 3- Bu Yönerge; 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu, 652 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname, Kalkınma Plânları, Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği, Sosyal Etkinlikler Yönetmeliği, Millî Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği, Millî Eğitim Şûra Kararlarına dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4- Bu Yönergede geçen;
a) Rehberlik: Bireyin kendini tanıması ve kabul etmesi, problemlerini çözmesi, gerçekçi kararlar alması, kapasitesini geliştirmesi, çevresine dengeli ve sağlıklı biçimde uyum sağlaması ve kendini gerçekleştirebilmesi için uzman kişilerce bireye verilen sistematik ve profesyonel yardım sürecini,
b) Yöneltme: 8. Sınıftan başlayarak; öğrencilerin, ilgi, istek, yetenek ve kişilik özelliklerini dikkate alarak; olumlu bir benlik kavramı geliştirebilmelerine, seçeneklerden haberdar olmalarına, potansiyellerinin farkında olarak onu geliştirmeye çalışmalarına, bu doğrultuda kararlar alabilmelerine, aldıkları kararların
sonuçlarını görebilmelerine ve sorumluluğunu almalarına yönelik hizmetlerin düzenli ve sürekli bir biçimde verilmesini,
c) Mesleki Gelişim Dosyası: 9. Sınıftan itibaren 4 yıl boyunca öğrenciye mesleki rehberlikle ilgili yapılan çalışmaların ve etkinliklerin bulunduğu dosyayı,
ç) Mezun Takip Dosyası: yıllara göre 8. sınıfı bitiren ve 12. sınıftan mezun olan öğrencilerin bir üst kademeye yerleştirme sonuçlarının tutulduğu dosyayı,
d) Meslek Tanıtım Kulübü: Sene Başı Öğretmenler kurulu toplantısında Sosyal Etkinlikler yönetmeliğine göre oluşturulması gereken kulübü,
e) Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yürütme Komisyonu: Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliğinin 45. Maddesince oluşturulan komisyonu.
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
MELEKİ REHBERLİK VE YÖNELTMENİN İLKELERİ VE AMAÇLARI Mesleki Rehberlik ve Yöneltmenin ilkeleri
Madde 5- Mesleki Rehberlik Ve Yöneltmede aşağıdaki ilkelere uyulur:
a) Mesleki rehberlik ve yöneltme bir süreçtir. Öğrenci hakkında mesleğe ya da bir üst eğitim kurumuna yerleşinceye kadar yapılacak sürekli gözlem ve değerlendirmelere göre yapılır. Tüm ortaöğretim kurumları e-okul üzerinden (öğrenci işlemleri linki raporlama bölümünde Mezun Öğrencilerin Üniversiteye Yerleşim Bilgileri başlığı altında ulaşılabilir.) mezun öğrencilere ait bilgileri alarak mezun öğrencilerin üniversiteye yerleşim takip dosyası oluşturulacaktır. Bu dosyada 2021 yılından itibaren mezun öğrencilerin üniversiteye yerleşim bilgileri yer alır. Ayrıca meslek liseleri emezun.meb.gov.tr adresinden mezun öğrencilerinin bilgi girişlerini yapacak ve takip edeceklerdir.
b) Eğitim-öğretim etkinliklerinin merkezinde öğrenci yer alır. İlgi, istek, yetenek ve kişilik özelliklerinin ortaya çıkması için öğrencinin etkin olabilmesinin koşulları sağlanır.
c) Yöneltme, öğrencilerin tümüne fırsat eşitliği sağlayacak şekilde yapılır; ilgi, istek ve yeteneklerine göre yetişmeleri sağlanır. Herkesin başarılı ve mutlu olabileceği bir programa girmesi amaçlanır, bu yönde olanaklar araştırılır ve kişi desteklenir.
d) Yöneltme, zorlayıcı değil, kişinin kararının doğru ve gerçekçi olması yönünde yol göstericidir. Öğrenci, kendi geleceğini plânlama ve geleceğine yönelik karar verme hakkına sahiptir. Aldığı kararın sorumluluğunu taşır.
e) Yöneltme; yönetici, öğretmen, öğrenci, rehber öğretmen ve veli katılımıyla okul, program ve çevre olanakları gibi etkenler dikkate alınarak yapılır.
f) Yöneltme sürecinde; hem öğrenci, hem de uygulamaların içeriği açısından ön yargısız ve nesnel davranılır.
g) Tanıma, izleme, değerlendirme ve yöneltme etkinlikleri, bilimsel esaslara ve yeniliklere göre yapılır.
Yöneltmenin amaçları
Madde 6- Ortaöğretimde yöneltme etkinliklerinin amacı öğrencilerin;
a) Yeteneklerini, ilgilerini ve kişilik özelliklerini tanımalarına, isteklerinin farkında olmalarına,
b) Sahip oldukları benlik kavramının kendi geleceklerini ve meslek seçimini etkileyeceğini anlamalarına,
c) Tüm mesleklerin topluma yararlı olduğu bilincini geliştirmelerine,
d) Eğitim sürecinde farklı programlar, kendilerini sınayabilecekleri seçmeli dersler, ders dışı etkinlikler, üst öğrenim kurumları ve çalışma alanları hakkında bilgi sahibi olmalarına,
e) Meslek inceleme yöntemlerini kavramalarına ve bu yöntemleri uygulamalarına, f) Yaşamları ile ilgili kararlar alabilmelerine, uygulayabilmelerine ve alacakları kararların sonuçlarını önceden kestirebilmelerine,
g) Akademik başarının üst öğrenim kurumlarına veya çalışma hayatına yönelmelerinde önemli olduğunu kavramalarına,
h) Niteliklerine uygun akademik eğitime, meslekî ve teknik eğitime veya güzel sanatlar eğitimine yönelmelerine yardımcı olmaktır.
Bu doğrultuda öğrencinin ilgi, istek, yetenek ve kişilik özellikleri hakkında velinin de bilgilendirilmesi ve yöneltme sürecine katılımı sağlanır.
Madde 7- Temel eğitim 8. sınıf seviyesindeki öğrencilere yönelik olarak öğrencinin ilgi, istek, yetenek ve kişilik özellikleri doğrultusunda sınavla öğrenci alan okullar ile mesleki ve teknik eğitim kurumları/alanları ve tercih etmeleri halinde mesleki eğitim kurumları hakkında bilgilendirme ve yönlendirme yapılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YÖNELTME SÜRECİ, İLGİLİLERİN YAPACAĞI İŞLER Çalışma usul ve esasları
Madde 8- Temel eğitim ikinci kademe ve ortaöğretim okullarında meslekleri tanıtma ve yöneltme süreci aşağıda belirtildiği şekilde işler:
a) 9. sınıftan itibaren her öğrenciye ait mesleki gelişim dosyası tutulur. Bu dosyada;
kişisel bilgi formu, öğrenci tanıma formu, öğrenci seçmeli ders seçimi dilekçeleri, meslek liseleri için alan tercih formu, sınıf rehber öğretmeni görüş formu, öğrencinin her yıla ait transkripti bulunur.
b) Okullarda Meslekleri Tanıtma Kulübü kurulur ve bu kulüp tarafından öğrencilere meslekler tanıtılır.
c) Öğretim yılı boyunca meslek tanıtım günleri düzenlenir, ortaöğretim öğrencileri ile üniversite ziyaretleri gerçekleştirilir. 8. sınıfa devam eden öğrenciler için sınavla öğrenci alan her okul türünden en az birine ziyaret düzenlenir. Bu ziyaretlerde ilgili okuldan mezun olup gezilen okulda okuyan öğrencinin de geziye katılması sağlanır.
d) 8. sınıfa devam eden öğrenciler için mesleki eğitim kurumlarından bir yetkili, tanıtım yapması için okula davet edilir.
e) Öğretim yılı içerisinde öğrencilerin ailelerine yönelik olarak mesleki rehberlik toplantıları yapılır.
f) Dönem başında 8.sınıf öğrenci velileri için LGS ve 12.sınıf öğrenci velileri YKS bilgilendirme semineri düzenlenir.
g) 8. sınıf ve 12. sınıf öğrencilerine kariyer rehberliğiyle ilgili meslek ve alan tanıtımlarının yapılması için alanda çalışan kişilerin okullara davet edilerek öğrencilere yönelik seminerlerin yapıldığı kariyer günleri düzenlenir.
h) 12. sınıf öğrencilerine YKS; 8. sınıf öğrencilerine LGS tercih döneminde tercih danışmanlığı hizmeti verilir.
ı) 8. sınıflar için farklı lise türlerinde okuyan, ilgili okuldan mezun olan öğrenciler; 12.
sınıflar için farklı üniversiteler, bölümlerde okuyan ve ilgili okuldan mezun öğrencilerin mevcut öğrencilerle bir araya gelecekleri etkinlikler planlanır. (Mezun – Öğrenci Buluşmaları, Seminer ve Toplantı)
Madde 9- Okul müdürünün yapacağı işler şunlardır:
a) Yönetici, öğretmen, öğrenci ve velilerin mesleki rehberlik ve yöneltme çalışmalarına katılımlarını ve aralarındaki koordinasyonu sağlar. Ayrıca öğrencilerin ve velilerin etkinliklere etkin olarak katılabilmeleri için gerekli koşulları hazırlar.
b) İkinci yarıyıl başı öğretmenler kurulu toplantısında veli bilgilendirme toplantı tarihlerinin belirlenmesini gündeme alır.
c) Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yürütme Komisyonuna başkanlık eder.
d) Müdür Başyardımcısı/Müdür yardımcısını yöneltme çalışmalarıyla ilgili olarak görevlendirir.
e) Sınıf rehber öğretmenleri seçimi yapılırken okul rehberlik servisinin görüşü alınarak, devamlılık ve süreklilik açısından yıllara göre sınıf rehber öğretmenlerinin zorunluluk halleri dışında değiştirilmemesine özen gösterir.
Madde 10- Müdür Başyardımcısı/Müdür yardımcısının yapacağı işler şunlardır:
a) Okulun olanakları doğrultusunda mesleki rehberlik yöneltme çalışmalarında gereksinim duyulan her türlü araç-gereç ve uygun fizikî ortamı sağlar.
b) Yöneltme hizmetleri kapsamında kullanılacak envanterlerin çoğaltılmasını ve uygulanmasını takip eder.
c) Bilgi akışının sağlanabilmesi için öğrenci dosyalarını sınıf rehber öğretmeni değişikliğinde teslim alır ve yeni görevlendirilen öğretmene teslim eder.
d) Mesleki ve Teknik Anadolu liselerinde emezun.meb.gov.tr adresinden mezun öğrencilerinin bilgi girişlerini yapar ve süreci takip eder.
Madde 11- Sınıf rehber öğretmeninin yapacağı işler şunlardır:
a) Öğrenci mesleki gelişim dosyasını doldurur, “İlgi, Yetenek, Kişilik Özellikleri, Akademik Başarısı, Katıldığı Sosyal ve Kültürel Etkinlikleri” hakkında yıl içinde yapılacak toplantılar ve görüşmeler ile gözlem sonuçlarını dosyasına işler.
b) Mesleki rehberlik ve yöneltme çalışmaları kapsamında kullanılabilecek bireyi tanıma tekniklerinden de yararlanarak öğrenci hakkında bilgi toplar, öğrenciyi ve gerekli durumlarda veliyi bilgilendirir.
c) Çalışmalarında, öğrenci hakkında topladığı bilgilerden özel ve kişisel olanların gizliliğini korur.
d) Rehberlik servisi ile iş birliği içinde yapılan şube öğretmenler kurul toplantılarında öğrencilerin mesleki rehberlik ve yönlendirme ile ilgili öğretmenlerin görüşleri alınır.
e) Öğrencilere meslek alanları ve üst öğrenim kurumlarını tanıtmak için okul yönetimi ve rehberlik servisi ile iş birliği yaparak dokümanlar temin eder, etkinlikler düzenler.
f) Mesleki rehberlik ve yöneltme sürecinde rehberlik servisi ve meslek tanıtım kulübü ile iş birliği yapar.
Madde 12- Rehber öğretmenin yapacağı işler şunlardır: (Rehber öğretmen yoksa rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonu yerine getirir.)
a) Okulun, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri programını, mesleki rehberlik ve yöneltme etkinliklerini de kapsayacak şekilde hazırlar.
b) Mesleki rehberlik ve yöneltme etkinlikler kapsamında yapılacak planı okul meslek tanıtım kulübüyle iş birliği içinde olur.
c) Mesleki rehberlik ve yöneltme sürecinde; öğrencilere, okul yönetimine, öğretmenlere, velilere danışmanlık hizmeti verir.
d) Veli bilgilendirme seminerlerini planlar ve organize eder.
e) Öğrencilerin ailelerine dönük eğitimler planlar ve uygular.
f) Mezun Takip Dosyası’nı tutar ve günceller.
g) Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi tarafından oluşturulan “ÜNİVERİ” sistemini öğrencilere tanıtır ve öğrencileri sistemi kullanması için teşvik eder.
h) Temel eğitim 2. kademe okullarda 5. sınıftan itibaren öğrencilere LGS tanıtım seminerleri, ortaöğretim kurumlarında 9. sınıftan itibaren öğrencilere YKS tanıtım seminerleri düzenler.
Madde 13- Meslek Tanıtım Kulübü’nün yapacağı işler şunlardır:
a) Mesleki rehberlik ve yöneltme etkinlikler kapsamında yapılacak planı okul rehberlik servisi ile iş birliği içinde hazırlar.
b) Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yürütme Komisyonu ile iş birliği içinde;
üniversite tanıtım stantları, alan tanıtım stantları, meslek tanıtım stantları, mesleki tanıtım günleri gibi etkinlikleri düzenler.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Yürürlük
Madde 13- Bu yönerge onay tarihinden itibaren yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 14- Bu yönerge hükümlerini İl Millî Eğitim Müdürü yürütür.
