Simya Nedir? Eski çağlarda insanlar hayatta kalmak, ihtiyaçlarını gidermek, yaşam koşullarını iyileştirmek için çevrelerindeki maddeleri anlama ve amaçları doğrultusunda kullanma arayışı içinde olmuşlardır.
Eski çağ insanları; Barınma ve korunma için metalleri işleyerek ev aletleri yaptılar. Süslenme ve boyamada esans, şap ve sülügen gibi maddeler kullandılar. Yiyecekleri uzun süre saklamak için sofra tuzunu (NaCl) ve kükürt buharını kullandılar. Hastalıkların tedavisinde bitkileri kullandılar. Giyinmede hayvan deri ve kürklerini kullandılar. Kap, çanak ve çömlek yapımında kili kullandılar.
Değersiz metalleri karıştırarak altın elde etme, sonsuz bir hayata ulaştıran bir su (ab-ı hayat) bulma gibi amaçlarla yapılan çalışmalara simya veya alşimi denir. Simya ile uğraşanlara simyacı ya da alşimist adı verilir
Simya; felsefe, tıp, astroloji, kimya, fizik, biyoloji, din, ekonomi, metalurji gibi alanlarda çalışmalar barındırır. Simyacılar çok önemli formüllerin peşinde olduklarını düşündüklerinden çalışmalarını gizli tutarlardı. İnsanlar simyacıların olağanüstü özelliklere sahip olduklarını düşünürlerdi.
Eski Çağlarda Keşfedilen Maddeler
◆ Alaşımlar ◆ Kağıt ◆ Kil ◆ Boyar maddeler ◆ Alkol ◆ Kireç ◆ Kükürt ◆ Esans ◆ Birçok metal ◆ Mürekkep ◆ Barut ◆ Cam
H2SO4 Sülfürik asit (Zaç yağı), Altın (Au) , Gümüş (Ag), Cıva (Hg) , CaCO3 (Kireç taşı), HCl Hidroklorik asit (Tuz ruhu) , CH3COOH Asetik asit (Sirke ruhu), HNO3 Nitrik asit (Kezzap) Simyacılar günümüz kimyasında kullanılan bazı deney araçlarının ilk ve benzer örneklerini keşfedip kullanmışlardır. Bunlar: Fırın (ısıtmada) İmbik (damıtmada) Potalar (eritmede) Saklama kapları Deney tüpü
Simyacıların Kullandığı Bazı Yöntemler
Damıtma , Çözme, Yumuşatma, Özütleme, Kristallendirme, Öğütme ,Süzme, Mayalama, Kavurma ve Sırlama dır.
Kimya bir bilim dalı iken; Simya bir bilim dalı değildir. Bunun nedenleri; Simyanın teorik temelleri yoktur. Simya gözlem ve deneylerle sistematik bir şekilde test edilemediğinden sistematik bir bilgi birikimi içermemektedir. Deneme (sınama) - yanılmaya dayalı çalışmalar yapılmıştır. Simyacılar ölçmeye dayalı çalışmamışlardır. Simyacıların arayışları bilimsel değil, ruhsaldır.
Kimya biliminin gelişim sürecine İslam, Mezopotamya, Çin, Hint, Yunan ve Orta Asya uygarlıkları katkı sağlamıştır.
Kimya Bilimine Katkı Sağlayan İnsanlar
Empedokles Dört temel element olduğunu savunmuştur. Toprak, su, hava ve ateş. Empedokles’e göre tüm maddeler bu dört temel elementin çeşitli oranlarda birleşmesiyle oluşmuştur.
Democritos Atomik düşüncenin öncüsü olan Yunan filozofudur. Maddelerin atom denilen çok küçük ve bölünemez parçacıklardan oluştuğunu savunmuştur. Katıları oluşturan atomlar çentikli
olduğundan birbirine tutunduğunu, sıvıları oluşturan atomların ise pürüzsüz olduğundan birbiri üstünden kaydığını düşünmüştür.
Aristo Ateş, su, toprak ve hava olarak ifade edilen dört temel elementle ilgili önceki düşünceleri daha da geliştirmiştir. Aristo her bir elementin ıslak/kuru ve sıcak/soğuk gibi iki özelliğinin bulunduğunu öne sürmüştür.
Aristoya göre;
◆ Ateş : sıcak ve kuru ◆ Su : soğuk ve ıslak
◆ Hava : sıcak ve ıslak
◆ Toprak : soğuk ve kuru özelliklerine sahiptir.
İbn-i Sina: Kitab - el Şifa adlı eseri yazmıştır. Metallerin başka metallere dönüşemeyeceğini ifade etmiştir. Sınıflandırma yapmıştır.
Cabir Bin Hayyan Bugün kullanılan deney araç ve gereçlerinin ilk ve benzer örneklerini bulmuştur. İlk laboratuvarı kurmuştur. Bazı önemli asitleri H2SO4, HNO3 ve HCI'yi buldu. Kral suyunu elde etmiştir.
Sülfürik asiti (H2SO4 / zaç yağı) keşfetmiştir. Nitrik asiti (HNO3 / kezzap) keşfetmiştir. Hidroklorik asiti (HCl /tuz ruhu) elde etmiştir. Kimyanın babası olarak bilinir.
Ebubekir Er-Razi Karıncaları damıtarak formik asit elde etmiştir. Gliserini keşfetmiştir. Alkolü antiseptik olarak tıpta kullanmıştır. Fırın, kroze gibi laboratuvar gereçlerini geliştirmiştir.
Robert Boyle En ünlü eseri "Kuşkucu Kimyager" adlı kitabıdır. Gazın basıncı ve hacmi arasındaki ilişkiyi vakum pompası yardımı ile belirleyerek Boyle Yasası adıyla bilinen yasayı ortaya çıkarmıştır. Bilinen hiçbir yöntemle kendinden daha basit maddelere ayrıştırılamayan saf maddeleri element olarak tanımlamıştır. Kimyasal bileşiklerle karışımlar arasındaki farkı ifade etmiştir.
Antoine Lavoisier Kalay elementi ile yaptığı deneyler sonucunda kütlenin korunumu kanununu bulmuştur. Oksijenin havada bulunan ve yanmaya neden olan bir gaz olduğunu ifade etmiştir.
NOT:Simyadan kimyaya geçişte; R. Boyle’nin yapmış olduğu modern element tanımı, Lavoisier’in kütlenin korunumu kanununu deneysel olarak test etmesi etkili olmuştur. Bu nedenle R. Boyle ve A.
Lavoisier modern kimyanın öncüleri olarak bilinirler.
Kimya: Maddenin yapısını, özelliklerini, birbirleri arasındaki etkileşim ve dönüşümleri neden - sonuç ilişkisi içinde inceleyen bilim dalıdır. Kütlesi, hacmi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir. Bileşimi belirli olan maddelere kimyasal madde denir.
Hayatımızın her aşamasında yer alan sonu olmayan bir araştırma alanı bulu nan kimyanın uğraş alanları ve kimyasal maddelere; Temizlik maddeler: sabun, deterjan, çamaşır suyu Yaygın malzemeler:
kireç, çimento, cam, boya Biyolojik sistemlerdeki kimyasal olaylar: fotosentez, solunum, sindirim Çevre ile ilgili kimyasallar: fabrika bacalarından çıkan zararlı gazlar, tarım ilaçları, egzoz gazları örnek olarak verilebilir.
Kimya bilimi çok geniş çalışma ve araştırma alanına sahip olduğu için disiplinlere (alt çalışma alanlarına) ayrılmıştır. Bunların başlıcaları; ◆ Analitik Kimya ◆ Biyokimya ◆ Organik Kimya ◆ Anorganik Kimya ◆ Fizikokimya ◆ Polimer Kimyası ◆ Endüstriyel Kimya olarak sayılabilir.
Kimya Disiplinleri ;
Analitik Kimya: Belirli bir maddenin kimyasal bileşimini nitel (kalitatif analiz) ve nicel (kantitatif analiz) yönden inceleyen kimya dalıdır. Örneğin; sudaki kirliliği belirleme, kalite kontrolü, gıdalardaki zararlı kimyasalların tayininde analitik kimyadan yararlanılır.
Biyokimya: Canlıların yapısında bulunan kimyasalmaddeler ve kimyasal süreçleri inceleyen kimya disiplinidir.Örneğin; kan, idrar analizi, metabolik faaliyetler, fermantasyon biyokimyanın incelediği konulardandır.
Organik Kimya (Karbon Kimyası): Karbon elementinin oluşturduğu organik bileşiklerin yapısını, özelliklerini, fiziksel ve kimyasal etkileşimlerini inceleyen kimya dalıdır. Örneğin; ilaçlar, polimerler, fosil yakıtların bileşenlerini inceler.
Anorganik Kimya: Genellikle karbon içermeyen (organik olmayan) maddelerin yapısını, özelliklerini ve tepkimelerini inceleyen bir kimya dalıdır. Örneğin; su, metaller, ametaller, yarı metaller, tuzlar, bazlar, asitler
Fizikokimya: Kimyasal tepkimelerdeki ısı, iş ve enerji dönüşümleri ile fiziksel etkenlerin (basınç, sıcaklık, derişim...) kimyasal tepkimeler üzerindeki etkilerini inceleyen kimya dalıdır. Örneğin;
elektrokimya, spektroskopi, reaksiyon hızı, verim, kimyasal termodinamik fizikokimyanın çalışma alanlarıdır.
Polimer Kimyası: Polimer bileşiklerin yapısını, özelliklerini, kullanım alanlarını inceleyen kimya dalıdır.
Örneğin; plastikler, kauçuklar, lifler, bazı yapıştırıcılar polimer kimyasının uğraş alanlarıdır.
Endüstriyel Kimya (Sanayi Kimyası): Endüstride kullanılan kimyasal maddelerin kolay ve ucuz yoldan üretilme yollarını, kullanım alanlarını inceleyen kimya dalıdır. Örneğin; boyalar, patlayıcılar, kimyasal gübreler gibi birçok madde endüstriyel kimyanın çalışma alanındadır.
Hastalıkların teşhis, tedavi ve önlenmesinde kullanılan kimyasal maddelere ilaç denir. “İlaç üreten veya satışını yapan kişiye eczacı denir.”
Tarımda verimi arttırmak için toprağa eklenen, doğal veya yapay olarak elde edilen kimyasallara gübre denir. Hayvansal veya bitkisel esaslı olanları organik gübrelerdir. Amonyum nitrat veya amonyum sülfat gibi sentetik olanlarını laboratuvar ortamında kimyacılar sentezlemiştir. Gübrenin yapısında genellikle N, P,K gibi elementler bulunur.
Ham maddesi petrol olan yeni kimyasallar sentezleyen ve bunların kullanım alanlarını ve özelliklerini inceleyen kimya dalı petrokimyadır.
Arıtım bir üründe atık olarak adlandırılan, istenmeyen ve kirlilik oluşturan maddelerin fiziksel, kimyasal veya biyolojik metodlarla uzaklaştırılması işlemidir. Su arıtımı yapan tesis Sentezlenmesi işleminde kimya biliminden yararlanılan boyalar, yüzeyleri renklendirme ve koruma amaçlı kullanılan kimyasallardır.
Hayvanlardan, bitkilerden veya sentetik olarak elde edilen ipliklerin işlenmesi ve kumaş haline getirilmesi sürecine tekstil denir.
Kimya İle İlgili Meslekler ve Çalışma Alanları
Kimya Mühendisliği;Kimyasal maddeler üreten, fabrikaları amaca uygunluk ve ekonomiklik yönüyle tasarlama, kurma, işletme ve denetleme gibi görevler üstlenen kişidir. Kısaca kimyanın buluşlarını uygulayan, üretime geçiren meslek dalıdır. Farklı endüstri dallarında üretilen kimyasalları en ekonomik nasıl üretiriz? sorusuna cevap arayan meslek dalıdır. Kimya mühendisleri petrokimya,
otomotiv, çimento, şeker, seramik, tekstil, ilaç, kozmetik, boya, plastik ve savunma sanayi gibi alanlarda çalışabilir.
Metalurji Mühendisliği Maden cevherlerinden metal ve alaşımlarının elde edilmesi ve bunların endüstrinin ihtiyaç duyduğu ham madde haline getirilmesi çalışmalarını yürüten meslek dalıdır.
Metalurji mühendisi demir-çelik, alüminyum ve döküm fabrikaları ile cam, seramik ve plastik üretim sektöründe çalışabilir.
Kimyager Maddeyi inceleyen yeni maddeler sentezleyen, meslek alanındaki ham maddelerin üretimini ve kalite kontrolünü yapan meslek dalıdır. Organik kimya, anorganik kimya, analitik kimya, biyokimya, fizikokimya gibi kimya alt dallarında ileri düzey eğitim almış kişilerdir. Kimyagerler fen- edebiyat fakültelerinin kimya bölümünden 4 yıllık lisans eğitimi alırlar. Kimyagerlerin çalışma ortamları genellikle laboratuvarlardır. Petrol ve ürünleri, plastik, gıda, kozmetik, ilaç, boya, temizlik malzemeleri, kağıt ve metal endüstrisi gibi pek çok alanda çalışabilirler.
Eczacı Ecza ilaç, eczacı ilaç yapan/satan kişi anlamına gelir. Eczacılar ilaçların üretimi ve geliştirilmesi, ilaçların kullanımı hakkında hastanın bilgilendirilmesi, ilaçların hastaya ulaştırılması konularında görevlidir. Eczacılar, eczacılık fakültelerinin 5 yıllık lisans bölümlerinden mezun olan kişilerdir.
Kimya Öğretmenliği Kimya ile ilgili MEB tarafından belirlenmiş bilgi, beceri ve davranışların uygun yöntem ve teknikler kullanılarak öğrencilere kazandırılmasını hedefleyen meslek dalıdır. Kimya öğretmenleri üniversitelerin eğitim fakültelerinden mezun olan ve genellikle MEB’e bağlı okullarda görev yapan kişilerdir.
KİMYANIN SEMBOLİK DİLİ
MADDE: Kütlesi hacmi olan her şeydir. Kütle, hacim, eylemsizlik ve tanecikli yapı ortak özellikleridir.
SAF MADDE: Fiziksel yöntemlerle başka maddelere ayrılmazlar. Homojendirler. Sabit basınçta belirli erime ve kaynama noktaları bulunur. ELEMENT VE BİLEŞİK OLMAK ÜZERE 2 YE ARYRILIR.
SAF OLMAYAN MADDE: Birden fazla maddeden oluşan homojen veya heterojen özellikteki
madelerdir. Karışımlar olarak adlandırılırlar. Homojen ve heterojen karışım olmak üzere 2 ye ayrılır.
Elementler ve Sembolleri
Tek çeşit atomlardan oluşan saf maddelere element denir. Elementler semboller ile gösterilirler.
Bilinen hiçbir fiziksel veya kimyasal yöntemle kendinden daha basit maddelere ayrıştırılamazlar.
Elementler atomik veya moleküler halde bulunabilirler.
• Atomik olanlara Fe, Ne, Ag •
Moleküler olanlara N2, O3, P4 örnek olarak verilebilir.
Homojendirler. Sabit sıcaklık ve basınçta erime noktası, kaynama noktası, yoğunluk gibi belirli ayırt edici özellikleri bulunur. Antik dönemde önce su, sonra toprak, hava, ateş element olarak kabul edilmiş, daha sonraları R. Boyle tarafından bugünkü modern element tanımı yapılmıştır.
Bileşikler ve Formülleri
İki ya da daha fazla tür atomun kendi kimyasal özelliklerini kaybederek belirli oranlarda birleşmesi ile oluşan yeni ve saf maddeye bileşik denir. Bileşikler: Formül ile gösterilirler. Kendisini oluşturan taneciklerin özelliklerini göstermezler. Fiziksel yöntemlerle ayrıştırılamazlar. Isıtma veya elektroliz gibi kimyasal yöntemlerle bileşenlerine ayrışırlar. Sabit basınç altında belli erime ve kaynama noktaları vardır. Bileşiği oluşturan elementler arasında belli bir oran bulunur. Elementler gibi bileşikler de saf ve homojendirler. En az iki ametal atomunun kovalent bağ ile birleşerek oluşturduğu yapıya molekül denir.
Moleküllerde atomların cinsleri aynı ise element molekülü, farklı cins atomlar varsa bileşik molekülüdür.
Element molekülü: O2, S8, P4, N2, H2
Bileşik molekülü: CO2, H2O, SO3, P2O5 olmak üzere iki çeşittir.
Laboratuvarda Uyulması Gereken Kurallar
Kimya laboratuvarlarında toksik, yanıcı, yakıcı,aşındırıcı, patlayıcı özellikte birçok kimyasal madde ile kesici, delici ve elektrikli birçok araç-gereç bulunur. Bunedenle kurallara uygun ve dikkatli çalışılması gerekir.
Laboratuvarda kullanılacak;
cam malzemeler araç - gereçler
elektrikli cihazlar tanınmalıdır.
Deneylere başlamadan önce deneyle ilgili bilgi sahibi olunmalı, koruyucu önlük, eldiven, gözlük kullanılmalıdır. Açık yaralar kapatılmalıdır.
Kimyasal maddeler tadılarak, koklanarak tanınmaya çalışılmamalı, elle temas edilmemelidir.
Kırık, çatlak ve kirli cam eşyalar kullanılmamalıdır.
Laboratuvar ortamı iyi havalandırılmalı, laboratuvarda herhangi bir şey yenilip içilmemelidir.
Sıvılar pipetle alınırken puar kullanılmalı kesinlikle ağızla çekilmemelidir.
Kimyasal madde bulunan şişeler etiketlenmeli, kimyasallar rastgele karıştırılmamalıdır.
Laboratuvarda başkalarının dikkatlerini dağıtıcı hareket, şaka yapılmamalı, oyun oynanmamalıdır.
Acil durumlarda kullanılacak ilk yardım araç - gereçleri (ilk yardım seti, yangın söndürücü duş) kontrol edilmeli ve yerleri bilinmelidir.
Organik çözücüler ve atıklar lavaboya dökülmemelidir.
Eter, aseton, alkol gibi uçucu ve yanabilen maddeler açık alevden uzak tutulmalıdır.
Kimyasal Madde Uyarı İşaretleri ve Anlamları
Tahriş Edici Maddeler :Zehirli, yakıcı, yanıcı ve patlayıcı olmadığı halde deri veya göz ile temasında kaşıntı, kızarıklık veya alerjiye neden olabilen maddelerdir. Bu maddelerle çalışırken eldiven kullanılmalı, buharlarını solumaktan kaçınılmalıdır.
Patlayıcı Maddeler Gerekli önlemler alınmadığında veya yanlış kullanıldığında patlamaya neden olabilecek maddelerde yeralır. Bu maddeler kıvılcım, ısı, alev, darbe ve sürtünme gibi etkilerle patlayabilir. Nitrogliserin, TNT gibi patlayıcıların üzerinde bu işaret bulunur.
Yanıcı Maddeler Tutuşma sıcaklığı düşük olduğu için kolay tutuşabilen, uçucu ve genellikle sıvı haldeki maddelerdir. Yanıcı maddelerin üzerinde bulunan bu sembolde F+ işareti de varsa yol açacağı yangın çok büyük boyutta ve söndürülmesi zor anlamı taşır. Benzin, tiner, alkol ve aseton gibi organik kökenli birçok madde üzerinde bu uyarı işareti yer alır. Bu işareti taşıyan maddelerin yakıcı maddelerle bir araya getirilmemesi gerekir.
Yakıcı (Oksitleyici) Maddeler Kendileri yanıcı olmadıkları halde kâğıt, ahşap, plastik gibi yanıcı maddelerle temasında bu maddeleri tutuşturabilen ve ateşi şiddetlendiren maddelerdir. Hidrojen peroksit, oksijen, klor, nitrik asit, kalsiyum karbonat ve amonyum nitrat bu tür kimyasallara örnek
verilebilir.
Toksik (Zehirli) Maddeler Ağız, solunum veya deri yoluyla vücuda alındığında zehirli etkisi bulunan ve etkileştiği bölgeyi tahriş edebilen maddelerdir. Zehir etkisi fazla değilse T işaretinin yanında “+”
bulunmaz. Bu maddeler; yanıcı, yakıcı ve patlayıcı özellikte değildir. Toksik maddelerle çalışılırken ortam iyi havalandırılmalı, önlük, eldiven ve gözlük kullanılmalıdır. Temas halinde acilen tıbbi yardım alınmalıdır. Hidrojen sülfür, etilen amin gibi maddelerin bulunduğu kapların üzerinde bulunur.
Radyoaktif Maddeler Radyoaktif ışınlar yayarak canlı dokularda geri dönüşümü olmayan, hasar veren, kanserojen etkiye sahip maddelerdir. Yaydıkları ışınlar gözle görülmez ve etkileri çoğu zaman hemen hissedilmez. Bu nedenle sinsi bir tehlike oluştururlar. Bu işaretin bulunduğu bölgelerde dolaşılmamalı, koruyucu giysiler kullanılmalıdır.
Korozif (Aşındırıcı) Maddeler İnsan vücudunda (cilt, göz, solunum yolları) kâğıt, kumaş, metal veya cam malzemelerde aşındırıcı etkisi bulunan maddelerdir. Asitler ve bazlar bu özellikteki maddelere örnektir. Örneğin; Hidroflorik asit (HF) cam üzerinde aşındırıcı olduğundan plastik kaplarda saklanır.
Çevreye Zararlı Maddeler Doğrudan çevreye atıldığında, doğada parçalanamayan, ekolojik sisteme zarar veren ve zararlı etkileri uzun yıllar devam eden maddelerdir. Bu maddeler su ve toprak kirliliğine neden olurlar. Çevreye zararlı maddelerin atıkları lavaboya, çöplere, toprağa, deniz, göl ve akarsulara atılmamalı, özel biriktirme kaplarında saklanmalıdır.
Kimya Laboratuvarlarında Kullanılan Bazı Malzemeler
Beherglas (Beher) Yüksek sıcaklığa dayanıklı, borosilikat camından yapılmış, Sıvıları ölçmek için derecelendirilmiş, bir tarafı oluklu, Çözelti hazırlama, karıştırma, aktarma, ısıtma ve kristallendirme işlemlerinde kullanılan cam malzemedir.
Erlenmayer (Erlen)Dip kısmı düz koni biçiminde alttan ağız kısmına doğru daralan cam malzemedir.
Genellikle titrasyon işlemlerinde kullanılan çözelti hazırlama, çözme gibi pek çok amaçla da kullanılabilen malzemedir.
Cam Balon Gövdesi küre, altı düz, boynu dar olan cam malzemedir. Çözelti hazırlama, ısıtma, kaynatma ve bazı kimyasal reaksiyonların gerçekleştirilmesi işlemlerinde kullanılır.
Balon joje Çözelti hazırlamada kullanılan, alt kısmı düz veya yuvarlak, üst kısmı ince uzun. Boynunda bulunan tek çizgi ile sabit bir hacmi gösteren cam malzemelerdir. 15 mL den 2000 mL kadar farklı boyutlarda bulunabilirler.
Ayırma Hunisi Birbiri içinde çözünmeyen sıvı - sıvı karışımların ayrılmasında kullanılan alt kısmı musluklu gövdesi geniş, alt kısmı ince boru şeklinde cam malzemedir. Yoğunluğu büyük olan sıvı musluktan alınır.
Büret Uzun cam boru şeklinde olan, üzerinde ölçü çizgileri bulunan, alt ucu musluklu ölçüm malzemesidir. Kıskaca veya kelebeğe dikey olarak tutturularak kullanılır.
Pipet Az miktarlardaki sıvıların hacimlerini hassas olarak ölçmek için kullanılan, bölmelenmiş ve camdan yapılmış ölçüm aracıdır. Pipetler, puar veya pipet pompası ile kullanılmalıdır. Günümüzde dereceli, otomatik ve tek kullanımlık olmak üzere çeşitleri bulunmaktadır.
Deney Tüpü İnce, uzun, tek tarafı kapalı içine kimyasalların konulduğu cam boru şeklindeki cam malzemedir. Değişik çap ve boyutlarda deney tüpleri bulunmaktadır. Deney tüpleri 100o C sıcaklığa kadar dayanabilmektedir.
Dereceli Silindir (Mezür) Sıvı maddelerin hacim ölçümünde ve aktarılmasında kullanılan değişik ölçülerde (10 mL den 2L ye kadar) bulunan cam malzemedir. Bu malzeme çok hassas ölçüm yapmak için uygun değildir.
Baget Çubuk şeklindeki cam malzemedir. Kimyasal karışımların hazırlanması sırasında maddeleri karıştırmak veya beherden huniye madde aktarmak için kullanılır.
Spatül Metal, porselen veya plastik malzemeden yapılmış, uzun, çay kaşığına benzeyen laboratuvar malzemesidir. Katı, toz veya küçük parçalı maddeleri almak için kullanılır.
Kroze Porselen veya metalden yapılmış fincana benzer laboratuvar malzemesidir. Porselen krozeler 800o C sıcaklığa kadar dayanıklı olduğundan yakma işlemlerinde ve kül tayinlerinde kullanılır.
Havan Porselen, cam ve çelik gibi çeşitli maddelerden yapılmış malzemedir. Katı maddeleri ezmek, toz haline getirmek, bir katıyı sıvı içinde ezerek dağıtmak gibi amaçlarla kullanılır.
Termometre Sıcaklık ölçmeye yarayan dereceli cam malzemedir. İçinde cıva bulunduğundan kırılma durumunda dikkatli olunmalı ve gerekli tedbirler alınmalıdır.
Huni Üstü geniş, alta doğru daralan cam malzemedir. Süzme işleminde, sıvıların geniş ağızlı bir kaptan dar ağızlı bir kaba aktarılmasında ve toz halindeki katıların dar ağızlı kaplara aktarılmasında kullanılır.
Saat camı Düzgün yüzeyli, iç bükey (çukur) cam malzemedir. Az miktardaki katı maddenin ısıtma ve kurutma işlemlerinde kullanılır.
Sac ayağı Metalden yapılmış üç ayaklı malzemedir. Üzerine amyant tel veya kil üçgen yerleştirilerek ısıtma işlemlerinde kullanılır.
ATOM:
Elementlerin özelliğini taşıyan, en küçük yapı taşına, atom diyoruz. veya, fiziksel ve kimyasal yöntemlerle daha basit birimlerine ayrıştırılamayan, maddenin en küçük birimine atom denir.
ÖZELLİKLERİ:
1.Elementlerin özelliğini taşıyan en küçük yapıtaşlarıdır.
2. Atomlar fiziksel ve kimyasal yöntemlerle daha basit birimlerine ayrıştırılamazlar. (Ancak nükleer yöntemlerle parçalanabilirler.)
3.Atomlar çekirdek ve yörüngelerden oluşmuşlardır. Çekirdekte proton ve nötronlar; yörüngelerde de, elektronlar bulunur.
3.Atomun kütlesi, yaklaşık çekirdeğin kütlesine eşittir. Elektronların kütleleri çok küçük olduğumdan ihmal edilir.
4.Bir elementi oluşturan tüm atomların, proton sayıları, dolayısıyla kimyasal özellikleri, bir birinin aynıdır.
5.Bir elementi oluşturan tüm atomların, nötron sayıları, dolayısıyla fiziksel özellikleri, bir birinin aynı olmaya bilir. (Bu tür atomlara izotop atomlar denir.
ATOMU OLUŞTURAN TANECİKLER
PROTON:
Atomun çekirdeğinde bulunan, + yüklü taneciklere denir.
Özellikleri:
1.Atomun çekirdeğinde bulunurlar.
2.+ yüklü taneciklerdir. (Atomun çekirdek yükünü belirler. ) ( Ps=Çy ) 3. Atomun cinsini belirler. (Ps=An)
4. Nötr atomlarda, elektron sayısına eşittir. (Ps=An=Çy=Es) 5. Atomun kütlesine etki ederler. (1p = 1 akb = 1.67 x 10-24 g) NÖTRON:
Atomun çekirdeğinde bulunan yüksüz taneciklere denir.
Özellikleri:
1.Atomun çekirdeğinde bulunurlar.
2.Yüksüz taneciklerdir. (Atomun çekirdek yüküne etki etmezler.) 3.Atomun kimyasal özelliklerine, etki etmezler.
4.Kararlı atomlarda Ps Ns dır.
5.Atomun kütlesine etki ederler. (1 p = 1n) ELEKTRON:
Atomun çekirdeğinin etrafında hareket eden - yüklü taneciklere denir.
Özellikleri:
1.Atomun çekirdeğinin etrafında hareket ederler.
2. – yüklü taneciklerdir. (Atomun yüküne etki ederler.)
3.Bilhassa değerlik elektronları, atomun kimyasal özelliklerine etki eder.
4. Nötr atomlarda Ps = Es dır.
5. Atomun kütlesine etkileri ihmal edilir. (1p= 1840 e-)
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
1)Simya ile kimya arasındaki fark nedir?
Simya bir bilim dalı değildir, Kimya bilim dalıdır.√
Simya deneme-yanılmaya dayalı çalışmalar içerir, Kimya belirli yöntemler kullanılarak sistematik ve bilimsel çalışmalar yapar.√
Simya’da çalışmalar teorik bir temele dayanmaz. Kimya çalışmaları deneyseldir.√
Simya’da sistematik bilgi birikimi oluşmamıştır. Kimya’da sistematik bilgi birikimi oluşmuştur.√
2)Kimyanın alt disiplinlerini yazınız?
Analitik kimya, biyokimya, organik kimya, anorganik kimya, fiziko kimya 3)Atom altı tanecikler nelerdir?
Proton, nötron, elektron 4)Madde nedir kaça ayrılır?
Kütlesi hacmi olan her şeydir.Saf madde ve saf olmayan madde olmak üzere 2 ye ayrılır.
Saf madde element ve bileşik olmak üzere saf olmayan madde ise homojen ve heterojen karışım olmak üzere 2 ye ayrılır.
5)Kimya ile ilgili olan meslekler nelerdir?
Kimya mühendisliği, kimya öğretmenliği, kimyager, metalürji mühendisliği, eczacı 6)Bileşiklerin özellikleri nelerdir?
Formül ile gösterilirler. Kendisini oluşturan taneciklerin özelliklerini göstermezler. Fiziksel
yöntemlerle ayrıştırılamazlar. Isıtma veya elektroliz gibi kimyasal yöntemlerle bileşenlerine
ayrışırlar. Sabit basınç altında belli erime ve kaynama noktaları vardır. Bileşiği oluşturan
elementler arasında belli bir oran bulunur.
7)Cabir bim hayyamın kimya bilimine katkıları nelerdir?
Bugün kullanılan deney araç ve gereçlerinin ilk ve benzer örneklerini bulmuştur. İlk laboratuvarı kurmuştur. Bazı önemli asitleri H2SO4, HNO3 ve HCI'yi buldu. Kral suyunu elde etmiştir. Sülfürik asiti (H2SO4 / zaç yağı) keşfetmiştir. Nitrik asiti (HNO3 / kezzap) keşfetmiştir. Hidroklorik asiti (HCl /tuz ruhu) elde etmiştir. Kimyanın babası olarak bilinir.
8)Kimya laboratuvarında kullanılan malzemelerden 5 tanesini yazınız.
Beherglas, erlenmayer, huni, saat camı, balon joje
9)Kimya laboratuvarında alınması gereken önlemleri yazınız?
Kimyasal maddeler tadılarak, koklanarak tanınmaya çalışılmamalı, elle temas edilmemelidir.
Kırık, çatlak ve kirli cam eşyalar kullanılmamalıdır.
Laboratuvar ortamı iyi havalandırılmalı, laboratuvarda herhangi bir şey yenilip içilmemelidir.
Sıvılar pipetle alınırken puar kullanılmalı kesinlikle ağızla çekilmemelidir.
Kimyasal madde bulunan şişeler etiketlenmeli, kimyasallar rastgele karıştırılmamalıdır.
Laboratuvarda başkalarının dikkatlerini dağıtıcı hareket, şaka yapılmamalı, oyun oynanmamalıdır
10)Civa elementinin özelliği nedir?
Sıvı halde olan tek metaldir.
11)Modern kimyanın öncüleri kimdir?
R.Boyle ve Antonie Lavoisier 12) Uyarı işaretinin anlamı nedir?
Yakıcı oksitleyici madde 13)Simyacıların kullandığı yöntemler nelerdir?
Damıtma , Çözme, Yumuşatma, Özütleme, Kristallendirme, Öğütme ,Süzme, Mayalama, Kavurma ve Sırlama dır.
14)Simyacıların bulduğu maddeler nelerdir?
Zaç yağı, cam,seramik, kral suyu, kezzap, bakır altın gibi elemetler 15)Aşağıda verilen bazı elementlerin sembollerini yazınız.?
H Hidrojen O Oksijen N azot S Kükürt Na sodyum
ÖRNEK SORULAR
