• Sonuç bulunamadı

Evrenin Hesap Gücü En K›sa Yol Ifl›kl› Yol Teknoloji

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Evrenin Hesap Gücü En K›sa Yol Ifl›kl› Yol Teknoloji"

Copied!
1
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Massachusetts Teknoloji Enstitü-sü’nden (MIT) bir araflt›rmac›, evre-nin, kendisini ortaya ç›karan Büyük Patlama’dan bu yana ne kadar hesap yapt›¤›n› belirlemifl bulunuyor. Baz› biliflim uzmanlar›, atomalt› parçac›k-lardan yararlanarak veri saklama ve fizik yasalar›n›n izin verdi¤i h›zda he-sap ifllemleri yapan kuantum bilgisa-yarlar oluflturmaya çal›fl›yorlar. Bu da, belirli kütlede bir maddeden ne kadar hesaplama gücü ç›kart›labilir

sorusunu gündeme getiriyor. Mühen-dis Seth Lloyd, büyük düflünmenin yarar›na inananlardan. Öyle madde parçalar›yla u¤raflaca¤›na, evrenin tü-münden ne kadar hesap gücü ç›kart›-labilece¤ini merak etmifl. Kuantum mekani¤i, genel görelilik ve enformas-yon kuramlar›yla, termodinamik yasa-lar›ndan yararlanarak arad›¤› sonuca da ulaflm›fl. Evrenin yo¤unlu¤unu te-mel alan araflt›rmac›ya göre, yaklafl›k 15 milyar y›ll›k yaflam› süresince ev-renimiz 10120

, hesap gerçeklefltirmifl olabilir. Lloyd, bir bilgisayar olarak evrenin, içindeki entropiyle (karmafla) belirlenen disk hacminin, 10120

bit ve-ri depolayabilece¤ini hesaplam›fl. Gü-nümüzde dünyadaki tüm bilgisayarla-r›n toplam veri depolama kapasitesiy-se 1021

bit. Lloyd, bu rakamlar›n, ev-renin iflleyiflini simüle edecek bir

bil-gisayar için gerekli minimum para-metreleri temsil etti¤ini söylüyor. Araflt›rmac›ya göre, e¤er evren ger-çekten de büyük bir bilgisayar gibi ifl görüyorsa, yaflam gibi karmafl›k olgu-lar› da aç›klayabilecek rastlant›sal ku-antum dalgalanmalar›nca programlan-m›fl olabilir. Bilgisayar flirketi IBM’nin New York’taki araflt›rma merkezinden Charles Bennett’e göreyse, Lloyd’un düflüncesi inand›r›c› olmakla birlikte karmafl›k yap›lar›n neden kararl› ol-duklar›n› aç›klayam›yor. Bennett, rastlant›sal dalgalanmalar›n kararl› sistemleri bozarak karmafl›k ve basit durumlar aras›nda bir çekiflme yarat-t›¤›n› vurgulad›ktan sonra flunu soruyor: “Bu rekabet neden basit de¤il de karmafl›k bir yap›n›n galibiyetiyle sonuçlan›yor?”

Science, 31 May›s 2002

En K›sa Yol Ifl›kl› Yol

Belli duraklardan oluflan bir sistem içinde, herhangi iki durak aras›ndaki en k›sa yol hangisidir? “Seyyar sat›c› problemi” (Traveling Salesman Prob-lem – TSP) olarak tan›nan sorun yal-n›zca soyut bir matematik bilmecesi de¤il. Çözümün, fabrikalardaki üre-tim planlamas›nda, kentlerde trafik ak›fl›nda, mal ve hizmet da¤›t›m›nda pek çok pratik kullan›m› oldu¤u aç›k. Gelgelelim, durak birkaç tane olunca en k›sa yolu hesaplamak so-run de¤il de, artan durak say›s›yla birlikte, hesab›n karmafl›kl›¤› katlana-rak art›yor ve sonunda içinden ç›k›l-maz hale geliyor.

Ancak, Londra’daki ‹mparatorluk Bi-lim, Teknoloji ve T›p Koleji’nden Andreas Manz ve arkadafllar›yla, ABD’nin Harvard Üniversitesi’nden

George Whitesides yönetimindeki bir ekip, umut vaadeden bir çözüm gelifl-tirmifller. Yap›lan, duraklar aras›nda taban tepme iflini ›fl›ldayan bir gaz›n s›rt›na yüklemek.

Araflt›rmac›lar, önce problemi grafik olarak canland›rmak için bir cam yonga üzerine Londra’n›n kent hari-tas›n› kaz›m›fllar. Daha sonra yonga-n›n kaz›nm›fl bölümü üzerine düz bir cam plaka yerlefltirerek bir kanallar sistemi oluflturmufllar. Yongaya çok küçük elektrodlar da yerlefltirilerek çeflitli yerlere voltaj uygulama olana-¤› sa¤lam›fllar. Araflt›rmac›lar daha sonra yongan›n bir taraf›ndan, düflük bas›nçl› helyum gaz› pompalayarak kanallar›n dolmas›n› sa¤lam›fllar. Elektrodlardan yararlanarak harita üzerindeki iki nokta aras›na bir vol-taj uygulad›klar›nda, elektrik alan›, iki nokta aras›ndaki en k›sa yolu izle-yen bir elektrik boflal›m› meydana ge-liyor ve helyum yaln›zca o iki nokta aras›nda bir floresan lamba gibi ›fl›l-damaya bafll›yor. Yani sorunun yan›-t›, kendini ›fl›kla aç›kl›yor.

Araflt›rmac›lar, yöntemin flimdilik yal-n›zca bir labirentten ç›k›fl yolunun bulunmas›nda ve iki nokta aras›ndaki en k›sa yolun belirlenmesinde kulla-n›labildi¤ini, ancak sistemi daha kar-mafl›k TSP ve flebeke ak›fl

problemle-rine uygulanabilir hale getirme konu-sunda umutlu olduklar›n› söylüyor-lar. Sorun, bir kent plan› ya da her-hangi bir desen cama kaz›nd›¤›nda, bir daha bunun de¤ifltirilememesi. Araflt›rmac›lar›n tasarlad›¤› çözümse daha küçük kanallar. Manz, ilk de-neyde 250 mikrometre (1 mikromet-re = 1 metmikromet-renin milyonda biri) çap›n-da kanalc›klar kullan›ld›¤›n›, oysa, dar kanallarda plazma atefllemesi ko-nusunda eriflilen teknolojinin, kanal çap›n›n 5 mikrometreye kadar düflü-rülmesine izin verdi¤ini vurguluyor. Böylece araflt›rmac›lar 6 santimetre-kare alan› olan bir yonga üzerine 1 milyon elektrod yerlefltirebilecekler. Bu da yonga üzerinde 21.000.000

farkl› yol demek. Bundan sonraki hedefse, yonga üzerinde istenen kanal›n isten-di¤i anda aç›l›p kapanmas›na izin veren bir de¤iflken yonga gelifltirmek ve böylece de¤iflik sorunlar için de¤iflik labirent, harita ya da a¤ tasar›m›na elveren çok kullan›ml› bir araç elde etmek. Araflt›rmac›lar bu gibi ifllemler için cam yonga ve ›fl›l-dayan gaz yönteminin, bir say›sal bil-gisayarla yar›flamayaca¤›n› teslim et-mekle birlikte, henüz akla gelmemifl uygulamalar›n ortaya ç›kaca¤› konusunda güvenliler. Science, 17 May›s 2002 19 Temmuz 2002 B‹L‹MveTEKN‹K B ‹ L ‹ M V E T E K N L O J ‹ H A B E R L E R ‹

Evrenin Hesap Gücü

Teknoloji

Referanslar

Benzer Belgeler

Olgunun rutin biyokimyasal analizlerinde ciddi hi- perkalsemi (serum total Ca=20 mEq/L, iyonize plazma Ca=7.2 mg/dl) ve böbrek yetersizli¤i (serum kreatinin=2.7 mg/dl, üre=111

Yenido¤anda do¤umsal nazolakrimal kanal t›kan›kl›¤›na ba¤l› dakriyosistit: Olgu sunumu.. Emrah Can 1 , Ali Bülbül 1 , Sinan Uslu 1 , Asiye

Daha sonra temporal kadran radyal aç› görüntüleri üze- rinden, UBM Pro2000® program› ile aç›ya ait nicel veriler (ASA, AAM 250 ve 500 ve SM-‹K aras› mesafe) yar›-oto-

Özel ha vuz lar da üre ti len yo sun lar su dan sü zül dük ten son ra ku ru tu lu yor ve hiç bir kim ya sal ifl lem uy gu lan ma dan do ¤al ha liy le toz ve ya tab let flek li ne

‹nsan organizmas›, vücudun gereksinim duy- du¤u miktar›n çok alt›nda üretti¤i baz› vitaminler d›fl›nda vitamin üretemedi¤i için, vitaminlerin d›flar›dan

Çal›fl›lan servislere göre fiziksel rahatl›¤›n sa¤lan- mas› puan› istatistiksel olarak anlaml› farkl›l›k göstermektedir (p<0.05); yo¤un bak›m servisinde

Kaşbastılar ve çok çeşitli hükümdar taçları, kadınlar için taçlar, değişik kolyeler, ametist, gümüş, altın ya da fayanstan sıra sıra boncuklar, enli gerdanlıklar,

Z e m i n katın tertibatı da şu suretle yapılmıştır- Geniş bir antre üzerinde hastaların beklemesine mahsus bir salon ve kâfi miktarda helâlar vardır.. Bu koridorun