11. Ders
Üretkenlik
Üretkenlik
Yapısal üretkenlik
Çekim eki ya tümüyle üretken ya da tümüyle üretken değildir (all or none).
2
Üretkenlik
Yapı ve üretkenlik
Bazı çekim ekleri diğer çekim eklerine göre daha fazla köke uygulanacağından yapısal olarak daha üretkendir.
3
Üretkenlik
Anlam ve üretkenlik
Sabit bir köke eklenen bir ekle elde edilen çekimlenmiş yapı artık kökün ve ekin anlamını birlikte içermektedir.
Örnek: teach-er = teacher
4
Üretkenlik
Ancak Yerleşmiş yapı kök seviyesinde düzensizse (irregular) bu durumda ek çekimleme gerçekleştiremez ve üretkenliği kaybolur.
Örnek: deep - ness = deepness X (all or none) = depth
5
Üretkenlik
Sıklık ve var olan sözcükler
Yapıdaki üretkenlik biçimin kullanım sıklık ile doğru orantılı değildir.
a) Sözlüklerdeki sözcükler sıklığı göstermez.
b) Yazılı metinlerde kullanılan sözcüklerin sıklığı üretkenliği göstermez.
c) Pek çok kaynak (sözlük, metinler vb.) yeni üretilen sözcükleri içermez. Ör: ‘Google’ (internet ara motoru ile arama yapmak)
6
Üretkenlik
Yetişkinlerin biçimbirimlerin üretkenliğine ilişkin bir takım özellikleri sıklıktan öte bilmeleri bekleniyorsa aynı beklenti çocukların edinimi için de söz konusudur.
7
Üretkenlik
Ölçün temelli üretkenlik yaklaşımı
Her ne kadar bazı ülkeler dil kullanımına ilişkin bir takım kullanım standartları getirse de üretkenlik yasalaştırılamaz. Kural dışı
kullanımlar çocuk için örnek olmaya devam edecektir.
8
Üretkenlik
İşlev temelli üretkenlik yaklaşımı
Bir yapının işlevselliği o dilin kullanıldığı topluma göre değişkenlik gösterir. Çocuk yapının işlevselliğine yetişkin gibi karar veremez.
9
Üretkenlik
Çağdaş özellikler
Üretkenlik ortak uzlaşımsal özelliklerin yansımasıdır. Yeni sözcük
üretiminde konuşucunun doğru anlamı en üretken biçimde sağlayacak olasılığa yönlenmesidir.
10
Üretkenlik
Edinimde üretkenlik
Çocuklar sözcük türetimindeki nitelikleri (uzlaşımsallık ve karşıtlık) yetişkinler kadar bilmedikleri için onlar gibi sözcük türetemezler.
a) Kendi türetim niteliklerini belirlemek için uydurdukları sözcükleri hafızada tutarlar (tally based).
b)Kendilerine sunulan dilsel girdilere ilişkin bir ölçek oluştururlar (analogy based).
11
Üretkenlik
Geçirgenlik çocukların sözcük türetimi için önemlidir. Ancak her geçirken yapı üretime sevk etmez. Üretkenlik belirli bir durumda çocuğu geçirgen iki ya da daha fazla yapı arasından seçime iten bir etkendir.
12
