9.SINIF TARİH ÇALIŞMA NOTLARI I.ÜNİTE:
TARİH VE ZAMAN
Tarih, geçmişteki insan topluluklarının yaşayışlarını, birbirleriyle olan ilişkilerini, kültür ve
uygarlıklarını, yer ve zaman göstererek , belgelere dayanarak objektif bir şekilde ve neden sonuç ilişkisi içinde inceleyen bilim dalıdır.
TARİHE YARDIMCI BİLİMLER:
Arkeoloji, Coğrafya, Epigrafya, Paleografya, Nümizmatik ….gibi bilim dalları tarihe yardımcı bilim dallarından en önemlilerinden birkaç tanesidir.
TARİH ÖNCESİ DEVİRLER Tas devri ve Maden devri olarak ikiye ayrılır.
Taş devri: Eski Yontma Taş, Orta Taş ,Yeni (cilalı) Taş devri Olmak üzere üç’e ayrılır.
Maden Devri: Bakır , Tunç, Demir devri olmak üzere üç’e ayrılır.
Yazının icadından sonraki döneme Tarih Devirleri denir. Tarih öncesi çağlar en uzun çağlardır.Ateş Yontma taş döneminde kontrol altına alınmıştır. İnsanlar avcılık ve toplayıcılık ile geçiniyorlar. Cilalı taş devri ile tarımı öğrenmişler ,yerleşik hayata geçmeye başlamışlar.
İlk yerleşim yerleri :Çayönü(ilk köy),Çatalhöyük(ilk şehir ),Göbeklitepe(ilk tapınak)
TARİH DEVİRLERİ
İLK ÇAĞ(MÖ 3200-MS 375) :Yazının bulunması ile başlar. Kavimler göçü ile sona erer.
ORTA ÇAĞ(375-1453):Kavimler göçü ile başlar, İstanbul’un fethi ile sona erer.
YENİ ÇAĞ(1453-1789):İstanbul’un fethi ile başlar,Fransız ihtilali ile sona erer.
YAKIN ÇAĞ(1789……….):Fransız ihtilali ile başlar ve günümüze kadar devam eder.
Tarihi öğrenmek Milli ve toplumsal kimliğin oluşmasında etkilidir.
TÜRKLERİN KULLANDIĞI TAKVİMLER
● 12 Hayvanlı Türk Takvimi: Türklerin kullandığı ilk takvimdir
● Hicri takvim
● Celali takvim
● Rumi takvim
● Miladi takvim
YAZININ İCADI VE KADİM DÜNYA BİLİMLERİ
Yazı ilk olarak sümerler tarafından icat edildi. Sümerler hem ihtiyaçlarını karşılamak hem de karşılaştıkları sorunlara çözüm üretebilmek amacıyla Çivi yazısını geliştirmişlerdir. Yazının
gelişmesinde günümüzde ki haline gelmesinde yardımcı olan ugarlıklar; Mısırlılar hiyeroglif yazısnı bulmuşlar.Fenikeliler ilk alfabeyi bularak yazının gelişmesine katkı sağlamışlar.İyonyalılar, Romalılar ve Yunanlıların katkıları ile latin alfabesi oluşturulmuştur.
Kadim dünya bilimleri:Astronomi,Coğrafya ve Tıp bilimi gelişerek kadim dünyadan günümüze kadar gelmiştir.
2.ÜNİTE
İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ İLKÇAĞ’DA BAŞLICA MEDENİYET HAVZALARI:
Anadolu’da kurulan medeniyet havzaları
Hititler: ilk ilkel tarz meşruti yönetimi uygulayan medeniyettir. Tarihte ilk yazılı KADEŞ antlaşmasını mısırlılar ile imzalamışlardır.İlk tarih yazıcılığı örneği olan Analları yazmışlardır.ANALLAR:Hititlerin tanrılarına hesap vermek amacıyla yazdıkları yıllıklardır.
Frigler: İlk fabl örenklerini (hayvan hikayelerini )yazdıklarını görüyoruz.İlk FİBULA denilen çengelli iğneyi bulmuşlardır.
Lidyalılar: Kral yolunu ve parayı buluyorular.
İyonlar:Tarih ve Tıbbın öncüleri olan Heredot ve Hipokrat gibi bilginleri yetiştiriyorlar.
Urartular : Maden ve taş işçiliğinde ileri gitmişlerdir
MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI
Sümerler: Yazıyı icat etmişler ilk yazılı kanunlar URGAKİNA dır.
Akadlar: İlk düzenli orduyu kurmuşlardır.
Asurlular:İlk kütüphaneyi kurmuşlar.Ticaret ile uğraşmışlar.KARUM adı verilen ticaret merkezleri kurmuşlardır.
Babilliler:Dönemin en gelişmiş kanunlarını yapmışlar.HAMMURABİ kanunları ve asma bahçeleri ile ün yapmışlar
DİĞER MEDENİYETLER:
İRAN :Persler eyalet sistemini oluşturuyorlar.Posta teşkilatını kuruyorlar.
MISIR:Hiyeroglif yazısını kullanmışlar,mumyacılık alanında çalışmalar yapmışlar ,matematikte dört işlemi kullanmışlar.
ÇİN: Barut ,pusula ,kağıt ve matbaayı icat etmişlerdir
İLK ÇAĞ’DA TÜCCAR KAVİMLER: Lidyalılar, Fenikeliler ,Asurlular
1.ARA SINAV KONULARI VE ÇALIŞMA SORULARI
1) AŞAGIDAKİLERDEN HANGİSİ TARİHE YARDIMCI BİLİMLER ARASINDA YER ALIR?
a)Mumyacılık b)Kolonicilik c)Şehircilik d)Arkeoloji CEVAP:D
2) TAŞ DEVRİ KAÇ DÖNEME AYRILIR?
a)2 b)3 c)4 d)5 CEVAP:b
3) MADEN DEVRİ---,---,--- OLMAK ÜZERE ÜÇ’E AYRILIR
CEVAP:BAKIR ,TUNÇ , DEMİR
4)--- ÇAĞLAR ,YAŞANAN EN UZUN ÇAĞLARDIR
CEVAP:TARİH ÖNCESİ
5) ATEŞ HANGİ ÇAĞDA KONTROL ALTINA ALINMIŞTIR?
a) MADEN ÇAĞI b) BAKIR ÇAĞI c) CİLALI TAŞ DEVRİ d) YONTMA TAŞ DEVRİ
6) TARİH ÖNCESİ DEVİRLERDE İNSANLAR……….YAPARAK GEÇİMLERİNİ SAĞLIYORLARDI.
CEVAP: AVCILIK TOPLAYICILIK
7) İLK ÇAĞ HANGİ TARİHİ OLAYLA BAŞLAR?
CEVAP:YAZININ İCADI
8) TARİHİ ÖĞRENMEK BİZE NE KAZANDIRIR?
CEVAP: MİLLİ VE TOPLUMSAL KİMLİĞİN OLUŞMASINI SAĞLAR
9) TÜRKLERİN KULLANDIĞI TAKVİMLER NELERDİR?
CEVAP: 12 HAYVANLI TÜRK TAKVİMİ , HİCRİ TAKVİM, CELALİ TAKVİM, RUMİ TAKVİM, MİLADİ TAKVİM
10) KADİM DÜNYA’DAN GÜNÜMÜZE KADAR HANGİ BİLİM DALLARI GELMİŞTİR?
CEVAP: ASTRONOMİ, TIP, COĞRAFYA
11) TARİHTE GÖRÜLEN İLK KÖY YERLEŞİMİ NERESİDİR? CEVAP: ÇAYÖNÜ HÖYÜĞÜ
12) TARİHTE GÖRÜLEN İLK ŞEHİR YERLEŞİM YERİ NERESİDİR?
CEVAP: ÇATAL HÖYÜĞÜ
13) FİBULA NEDİR ? İLK KİM BULMUŞTUR?
a) ÇENGELLİ İGNE-FİRİGLER b) ÇATAL- HİTİTLER c) KAŞIK-SÜMERLER d) TABAK- İYONYAYILAR
CEVAP: A
14) PARAYI İCAT EDEN UYGARLIK AŞAĞIDAKILERDEN HANGİSİDİR?
a) SÜMERLER b) LİDYALILAR c) HİTİTLER d) FİRİGLER
CEVAP:B
15) 16) TARİHTE ………..ADI VERİLEN TİCARET MERKEZLERİNİ İLK DEFA--- KURMUŞLARDIR.
CEVAP: KARUM- ASURLULAR
16) TARİHTE BİLİNEN İLK ANTLAŞMA………..SIDIR.--- VE --- ARASINDA YAPILMIŞTIR.
CEVAP: KADEŞ- MISIR VE HİTİT
17) TARİHTE MATEMATİK ALANINDA DÖRT İŞLEMİ İLK HANGİ UYGARLIK KULLANMIŞTIR?
a) SÜMERLER b) DANİŞMENTLİLER c) MISIRLILAR d) PERSLER
CEVAP:C
İNSAN VE GÖÇ:
İnsanlar geçim,siyasi değişiklikler,inanç baskısı,iklim değişikliği gibi sebepler ile göç etmek zorunda kalmıştır.
KABİLEDEN DEVLETE- İLK ÇAĞ’DA SİYASİ ORGANİZASYON TÜRLERİ
MONARŞİ:Siyasal gücün bir tek kişinin elinde bulundurduğu yönetim biçimi
ARİSTOKRASİ:Devlet yönetiminin soylular elinde bulunduğu düzen
CUMHURİYET:Devleti yönetenlerin seçimle başa geçtiği siyasi rejim
İMPARATORLUK:Kendi topraklarında oturan çeşitli milletleri egemenliği altında toplayan devlet biçimi
DEMOKRASİ:Halkın iradesinin yönetime yansımasıdır.
İLKÇAĞ’DA KANUNLAR: Urgakina ,on emir, hammurabi kanunları,12 levha kanunları
3.ÜNİTE ORTAÇAĞ’DA DÜNYA
ORTA ÇAĞ’IN ÖNEMLİ SİYASİ OLAYLARI:
AVRUPA
1. Kavimler göçü ile Roma imparatorluğu yıkılış sürecine girdi 2. Barbar topluluklar ile Vikingler Avrupa’ya yerleşti
3. Avrupa’da feodalite güçlendi. Feodalİte :Toprak sistemine dayalı yönetim biçimidir 4. Avrupa’da ruhban sınıfı ve skolastik düşüncenin etki alanı genişledi
5. Avrupa’da yeni devletler kuruldu 6. Avrupa’da yeni milletler ortaya çıktı 7. Güney Avrupa’da İslamiyet yayıldı 8. İngiltere’de Magna Cartha ilan edildi
9. Avrupa’da veba salgını yayıldı
10. Yüzyıl savaşları yapıldı. İngiltere ve Fransa arasında yüzyıl boyunca suren savaşlardır çok uzun süren bir savaş olduğu için yüzyıl savaşları denmiştir
ÖN ASYA
● İslamiyet doğdu,İslam devleti’nin sınırları genişledi
● Sasani devleti İslam devletinin egemenliğine girdi
● Kuzey Afrika,İspanya İslam devletinin egemenliğine girdi
● Türkler islamiyeti kabul etti
● Gazneliler İslamiyeti Hindistan’a yaydı
● Bizans topraklarının büyük bölümü Türkler tarafından feth edildi, Selcuklular İslamiyeti Anadolu’ya yaydı
● Haçlı seferleri başladı (Avrupalıların Orta Çağ’da başta Anadolu olmak üzere İslam dünyasına yönelik yaptıkları sekiz sefere Haçlı seferleri denir)
● Osmanlı devleti kuruldu
ORTA ASYA
● Akhun,Göktürk,ve Uygur hakanlıkları kuruldu
● Moğol devleti kuruldu ve Moğol istilaları başladı
● Moğol devleti parçalandı
UZAK DOĞU
● Çin ve Hint uygarlıkları varlıklarını surdurdu
AMERİKA
● Maya,inka ve Aztekler gelişmiş bir uygarlık kurdu
Orta Çağ’a damgasını vuran devletlerden birisi Sasanilerdir.İran coğrafyasında kurulmuştur.Monarşi ile yönetilmişlerdir. HZ.Ömer döneminde İslam devleti ile yaptıkları savaşlar sonunda yıkılmışlardır
Bizans (Doğu Roma),1000 yılı aşkın imparatorluk 1453 İstanbul’un fethi ile yıkılmıştır
Moğol imparatorluğu ,kurucusu timuçindir Timuçin 1206 kurultayında kağan seçilmiş ve CENGİZ ünvanını almıştır.Cengiz’in ölümünden sonra Moğollar ,Kubilay hanlığı,Çağatay hanlığı,Altın orda ve ilhanlılar olarak dört devlete bölünmüşür
ORTA ÇAĞ’DA TOPLUMSAL YAPI
Avrupa’da feodalite hakimdir.Hindistan’da kast sistemi hakimdir
ORTA ÇAĞ’DA ORDU:Atli okçular,ücretli askerlik görülmüştür. Kuşatma savaşları hakimdir
2.SINAV ÇALIŞMA SORULARI
1) TARİHTE İLK KEZ MEŞRUTİ YÖNETİMİ UYGULAYAN DEVLET HANGİSİDİR?
a)GAZNELİLER b) SELÇUKLULAR c) KARMANLILAR d) HİTİTLER
CEVAP: D
2)İNSANLAR TARİHTE NEDEN GÖÇ ETMEK ZORUNDA KALMIŞLARDIR?
CEVAP: İNSANLAR GEÇİM SIKINTISI,SİYASİ DEĞİŞİKLİKLER , İNANÇ BASKISI İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ GİBİ SEBEPLER İLE GÖÇ ETMEK ZORUNDA KALMIŞLARDIR
3)) SİYASAL GÜCÜN BİR TEK KİŞİNİN ELİNDE OLMASI HANGİ YÖNETİM BİÇİMİDİR?
a) DEMOKRASİ b) MONARŞİ c) ARİSTOKRASİ d) CUMHURİYET
4)) ORTAÇAĞ’DA MAGNA CARTHA’YI HANGİ DEVLET İLAN ETMİŞTİR?
a) İNGİLTERE b) FRANSA c) İTALYA d) ALMANYA
CEVAP:A
5) FEODALİTE NE DEMEKTİR?
CEVAP: TOPRAK SİSTEMİNE DAYALI YÖNETİM BİÇİMİDİR
6) ORTAÇAĞ’DA AVRUPA’DA GELİŞEN BAŞLICA SİYASI OLAYLARDAN 3 TANESİNİ YAZINIZ
CEVAP: KAVİMLER GÖÇÜ İLE ROMA İMPARATORLUĞU YIKILIŞ SÜRECİNE GİRDİ, BARBAR TOPLULUKLAR İLE VİKİNGLER AVRUPA’YA YERLEŞTİ, AVRUPA’DA FEODALİTE GÜÇLENDİ
6) HİNDİSTAN BÖLGESİNE İSLAMİYETİ HANGİ DEVLET YAYMIŞTIR?
a) GAZNELİLER b)SASANİLER c) MOĞOLLAR d) İLHANLILAR
CEVAP:A
7) ORTA ÇAĞ’DA TOPLUMSAL YAPI NASILDI?
CEVAP: AVRUPA’DA FEODALİTE,HİNDİSTAN’DA KAST SİSTEMİ HAKİMDİ
8) YÜZYIL SAVAŞLARI HANGİ DEVLETLER ARASINDA OLMUŞTUR?
a) ALMANYA-FRANSA b) FRANSA-İNGİLTERE c) İNGİLTERE-ALMANYA d) İTALYA-FRANSA
CEVAP:B
9) ORTA ÇAĞ’DA ÖN ASYA’DA YAŞANAN SİYASI GELİŞMELERDEN UÇ TANESİNİ YAZINIZ?
CEVAP: SASANİ DEVLETİ İSLAM DEVLETİNİN EGEMENLİĞİNE GİRDİ,TÜRKLER İSLAMİYETİ KABUL ETTİ,KUZEY AFRİKA,İSPANYA İSLAM DEVLETİNİN EGEMENLİĞİNE GİRDİ
10) MOĞOL İMPARATORLUĞUNUN KURUCUSU………DİR
CEVAP:TİMUÇİN
11) ORTA ÇAĞ’DA ---SAVAŞLARI HAKİMDİ CEVAP:KUŞATMA
