Kimi ülkeler süt ihracatını yasaklıyor, kimisi desteğini artırıyor, 2013’te sütte kriz yaşayacak Türkiye seyrediyor. Sütün bütün dünyada önemi artıyor. 2007 yılı dünyada yem hammaddeleri ve süt fiyatlarının olağan üstü arttığı bir dönem oldu. Arjantin süt ihracatına vergi koydu. Bir yandan kuraklık, bir yandan Çin’in “Her çocuğa günde yarım litre süt” politikasının talebi patlatması gibi nedenler sütün önemini tüm dünyada artırmış durumda.
Dünyada üretilen sütün üçte biri artık Çin’e gönderilmesinin yanı sıra tarım tekelleri lehine uygulanan politikalar hem arz, hem de fiyat sorunu doğurmuş durumda.
Almanya ve Fransa başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesinde süt ürünleri fiyatları son aylarda yüzde 50’ye varan oranlarda arttı. Tüm bu gelişmeler AB’yi strateji değişikliğine itti. Bugüne kadar çiftçileri üretimden caydırmaya dayalı politikalar izleyen AB Komisyonu şimdi can havliyle üretimi teşvik politikalarına dönüyor. Öncelikli olarak AB dışına süt satışını frenlemek için ihracat teşvikine son verildi. Sırada süt üretiminde 23 yıldır uygulanan
kısıtlamaların kaldırılması var. 2013 uyarısı
Prof. Dr. Erkan Benli, Prof. Dr. Ali Eryılmaz, Prof. Dr. Gülcan Eraktan ve İlhan Bilgin tarafından hazırlanan “Süt Sektör Değerlendirme Raporu”nda, Türkiye’nin 2013 yılında sütte ciddi bir açıkla karşı karşıya kalabileceği uyarısında bulunuluyor.
Raporda, Devlet Planlama Teşkilatı projeksiyonlarına göre, 2004 yılında 10 bin 659 bin ton olan toplam süt talebinin 2013 yılında 16 bin tona yükseleceği, buna karşılık 10 bin 660 bin ton olan süt üretiminin ise ancak 12 bin tona çıkacağı öngörülüyor. 2004 yılında bin 400 ton olan üretim–talep arasındaki farkın gittikçe açılarak 2013 yılında yaklaşık 2.5 milyon tona çıkacağı belirtiliyor. Hayvan sayısı korunsa bile üretim talebi karşılayamayacak. Ancak hayvan başına verimler 2004-2013 arasında artırılırsa ve sığır ve koyun sayısı her yıl yüzde 2 artırılırsa üretim talebi ancak karşılanabilecek.
Süt üreticisi bitme noktasında
Türkiye’de ise süt üreticileri destek görmüyor. İzmir Tire’de süt üreticileri tarafından geçen hafta gerçekleştirilen miting son yıllarda Ege’nin kırsal kesimlerinde gerçekleştirilen en önemli eylemlerden birisi oldu. Yoğun yağmura aldırmadan Tire İtfaiye Meydanı’nı dolduran 7 binin üzerinde süt üreticisi artık bitme noktasına geldiklerini
haykırdılar. AKP iktidarının tarımı bitirdiğini, uyguladığı politika ile hayvancılığı da bitme noktasına getirdiğini dile getiren süt üreticileri, hükümetin küçük üreticileri gözden çıkarılarak, yeni büyükler yaratmanın peşinde olduğunu söylediler.
4 yıl önce üç litre sütle bir litre mazot alan çitçinin, bugün 6 litre sütle 1 litre mazot aldıklarını kaydeden üreticiler, “Yem sütten pahalı, bu dünyanın hiçbir ülkesinde yok.
Dünya üreticisi 1 kilo sütle bir kilo yem alırken, biz bunu bile yapamıyoruz. Destekler azaldı. Bu koşullarda üretim yapılamaz” diyorlar. Üreticiler çoğu yabancıların elinde olan bankalara altından kalkamayacakları miktarlarda kredi borçlarının bulunduğunu belirterek, çiftçilerin yüzde doksanının hayvanlarının yanı sıra ekipmanlarını dahi satsa bu borcu ödeyemeyecek durumda olduğunu söylüyorlar.
Kimin sütü bozuk!
Tire Süt Üreticileri Kooperatifi Başkanı Mahmut Eskiyörük; çiftçinin hak etmediği bir yoksulluğu yaşadığını
vurgulayarak, “Yüzler gülmüyor. Üreten, Türkiyeyi doyuran, giydiren, emeği ile yaşayan insanlar bunu hak etmiyor. Köylü aşağılanıyor. Şu an Türkiye’nin en büyük çiftliğini kuran Ethem Sancak diyor ki; ‘bu köylünün sütü, lağımı
kirletecek kadar pistir. Bizi bu köylüden kurtarın’!. Setbir’in Genel Başkanı Erdal Bahçıvan diyor’ ki; “Ya bir turist köylünün sütünü içip gıda zehirlenmesinden ölürse halimiz ne olur. Kim ölmüş köylünün sütü ile. Köylünün sütü sizin sütünüzden daha temiz”!...
***
Süt üreticisi neden meydana indi?
1- Geçen yıl yaşanan kuraklığın da etkisi ile yem başta olmak üzere girdi fiyatlarının yüzde 50 oranında (bazı kalemlerde artış yüzde 100’den fazla) artması. Buna karşın, yılbaşından bu yana çiğ süt fiyatının yüzde 15 oranında gerilemesi.
2- Hükümetin hayvancılık desteklerinde radikal değişikliğe giderek doğrudan gelir desteği uygulamasına yani hayvan başına ödeme sistemine geçmesi ve süt primi başta olmak üzere üretime yönelik desteklerin kaldırılması.
3- Amerika Birleşik Devletleri’nden yapılan canlı hayvan ithalatının yakın zamanda Avrupa’dan da yapılacak olması. 4- Süt tozu ithalatı ve süt tozunun kaçak olarak ülkeye sokulması. (Sadece Avrupa Birliği’nden Dahilde İşleme Rejimi kapsamında 5 bin ton süt tozu vergisiz ithal ediliyor)
Süt sudan ucuz oldu
Ege’nin değişik yerlerinden gelerek mitinge katılan süt üreticileri sorunları ve istekleri ile ilgili şunları söylediler: Nail Erkan: Çok kötü bir durumdayız. Özel sektör süt fiyatını devamlı düşürdüğü için kooperatif kurduk. Bu mitingin çözüm olmayacağını biliyoruz. Süt üreticileri olarak şöyle yapmamız lazım, hiçbir üreticiye sütümüzü vermememiz gerek. En iyi çözüm budur. Bu miting iyi de sütleri de bu üreticilere vermememiz lazım. Çankaya’da, Ankara’da oturmakla bizim derdimizi anlayamazlar. Gelsin Kiraz’a, Ödemişe görsün üretenleri, ondan sonra gidip orda konuşsunlar. Şu an için ben ineklerimi kesime göndermedim ama zamanla olacak. Benim 10 tane ineğim var. İlerletemediğimden giderek düşüyor üretim.
Muammer Başaran: Bayındır Yakacık köyü: Süt çok ucuz. Yemden daha ucuz. Bitiş noktasındayız artık. Kimisi kesime gönderdi hayvanlarını. Kimi bilemem ne yaptı. Çok perişan bir haldeyiz. Hiç olmazsa süt primlerinin ödenmesi lazım. Hayvanların yemi randımanlı verilmediği için haliyle süt üretimi düşüyor. Hem de icralık, banka kredisi
ödenmiyor, hayvanını kestiriyor. Bu konularda çok perişan durumdayız çiftçi olarak.
Ali Balıkçı: Aydın Söke’den geldim. çiftçinin girdileri belli. Mazot yüzde yüzün üzerinde arttı. Ayakta zor duruyoruz. Bugünkü iktidardan şikayetçiyiz. Ürünümüzün fiyatı aşağıya gidiyor, aldığımız pahalanıyor yüzde yüz. Dişler
birbirini yiyor yani, tutmuyor.
Geçmiş yılların birikimlerini bitirdik. Borçlandık, devlet şu kadar kredi dağıttık Ziraat bankasında diye palavra atıyor. Durumum iyi olsa ne diye kredi alayım? Yani bu seneki ürünle ödeyemeyiz bu kredileri.
Sadık Aktaş: Ödemiş Kayaköy: Tarımın yok oluşu sonrası Ege bölgesi havyacılıkla geçimini sağlamaya yöneldi. Hayvancılığında yok oluşu demek, köylünün yok oluşu demektir. Türk köylüsü çok sarsıntılı bir dönem yaşamakta. Ben toprağımı ekemez, biçemez duruma düştüm. Her yıl Ziraat Bankasına, Tarım Krediye, Esnaflara 800 bin ile 1 milyon çiftçi borçlu kalıyor. Üreticinin son çırpınışlarıdır. Üreticinin üzerine daha fazla gelinmesin.
