Eleştirel düşünmeyi, başka görüşlere saygıyı, ikna yeteneğini geliştirmeyi, görüşlerini değiştirebilme becerilerini kazandırmayı amaçlar.Öğrenci merkezli olup bir tartışma çeşididir.
Kullanımı
İki farklı görüş ve ara görüşler seçilir. Tıpkı araştırma ölçeklerinde olduğu gibi evet, fikrim yok, hayır ya da tamamen katılıyorum, katılıyorum, kararsızım, katılmıyorum, kesinlikle
katılmıyorum seçeneklerinden oluşabilir.
Öğrencinin farklı görüşlerini ifade edebileceği konuya ilişkin sorular sorulur. Öğrenci soruya ilişkin seçtiği seçeneği söyler ve neden bu seçimi yaptığını açıklar. Diğer öğrenciler saygıyla dinleyerek katılıp katılmadıklarını ifade ederler ve fikirlerini değiştirebilirler.
CEVAP: A
Bir coğrafya öğretmeni ‘‘Türkiye’de su kaynaklarının verimli kullanımı için hidroelektrik santrallerinin kurulması doğru bir uygulama mıdır?’’ sorusuyla derse başlayarak konuyu, öğrencilerinin tartışmasını ister. Tartışma, sınıfa asılan bir görsel tutum formu kullanılarak
gerçekleşir. Öğrenciler tutumlarını bu görsel tutum formunun önünde gerekçeleriyle açıklar.
Öğretmen bu yolla öğrencilerine kanıt bulma, dinleme, eleştiriye açık olma gibi özellikleri kazandırmayı hedefler.
Öğretmenin bu uygulaması aşağıdakilerden hangisine uygun bir örnek oluşturur?
A) Görüş geliştirme B) Konuşma halkası C) Gösterip yaptırma D) İstasyon
E) Forum
CEVAP: E Öğrencilere öğretilen konular ya da bu konuların, sorunların çözüm yolları bazen
zıtlıklar ve çelişkiler içerir.
Düşünceleri bu zıtlıkların iki ucunda ya da aralarında bir yerlerde olan oğrencilerin, eğilimlerini gerçekleştirdikleri, bütün sınıfın etkin katılımını gerektiren, katılımcılarda hoşgörü, katlanma, konuşma, dinleme ve değişmeye açıklık becerileri geliştiren yöntem ya da teknik aşağıdakilerden hangisidir?
A) Fıkır taraması B) Zıt panel
C) Beyin fırtınası D) Münazara
E) Görüş geliştirme
Sistematik düşünme, farklı yönleri görme, düşünme ve doğru karar verme becerilerini geliştirmek adına gerçekleştirilen bir tekniktir.
Özellikleri
-Öğrencilerin aynı konuya farklı açılardan bakmalarını sağlar.
-Öğrenciler düşüncelerini;duygularını,mantığını,bilgisini,yaratıcılığını şapkanın rengine göre biçimlendirirler.
-Tekniğin uygulanmasından önce şapkaların anlamları
ve tekniğin nasıl uygulanacağının somut örneklerle sınıfa anlatılması gerekmektedir.
1.Beyaz Şapka:
Tarafsızlığı ve objektifliği anlatır.Objektiflik bilgiler ve sayılar ile ilgilidir.
Tartışmasız kabul edilen bilgileri temsil eder.
• Hangi bilgilere sahibiz?
• Hangi bilgiler eksik?
• İhtiyacımız olan bilgiyi nasıl elde ederiz?
2.Kırmızı Şapka:
Tutkuları, duyguları, sezgileri temsil eder. Kırmızı şapka düşünceye duygusallık katar.• Bu olay, durum, öneri, sorun vb. hakkında neler hissediyorum?
3.Siyah Şapka:
Siyah renk, olumsuzlukları ve karamsarlıkları çağrıştırır. Bir kararın alınması durumunda tehlikeleri temsil eder. Siyah şapka kötümserdir. Negatiflik taşır.• Bu önerinin bize zararları neler olabilir?
4.Sarı Şapka:
Sarı renk güneşi çağrıştırır, aydınlıktır. Olumlulukları, avantajları, o kararın alınması durumunda sağlanacak yararları ve fırsatları temsil eder. Sarı şapka iyimserdir;pozitiflik taşır.
• Bu olayın bize sağlayacağı çıkarlar(yararlar) neler olabilir?
5.Yeşil Şapka:
Yeşil renk, çimen, bitki ve bereketi akla getirir. Yeni fikirler, yaratıcılık ve üretkenliği temsil eder. Bir kararın alınması durumunda daha farklı nelerin yapılacağını temsil eder.• Bu konudaki değişik önerilerimiz neler olabilir?
6.Mavi Şapka:
Mavi her şeyin üstündeki gökyüzünün rengidir.Mavi,tarafsızlığı,sakinliği ve hakim olmayı akla getirir.Mavi şapka düşünme sürecinin düzenlenmesi ve kontrolüyle ilgilidir.Serinkanlı bir biçimde karar vermeyi temsil eder.• Ne oldu? (geçmiş)
• Ne oluyor? (şimdi)
• Sonra neler olmalı? (gelecek)
Altı Şapkalı Düşünme Tekniğinin Uygulanması
• Konu belirlenir.
• Öğrenciler “U” yarım daire ya da çember biçiminde oturtulur.
• Şapkalar öğrencilere temsil ettiği fikirlerle belirtilerek dağıtılır ya da tahtaya yazılır.
• Öğrenciler şapkanın temsil ettiği fikir doğrultusunda konuyu işler. Her
öğrencinin her şapkaya göre görüş belirtmesi gerekir.
Altı Şapkalı Düşünme Tekniğinin Yararları
-Öğrencilerin bilimsel düşünme ve problem çözme becerilerini geliştirir.
-Yaratıcı düşüncelerin ortaya çıkmasını sağlar.
-Etkili bir iletişim ortamı yaratır.
-Çok yönlü düşünmeyi sağlar.
-Konuşma ve dinlenme becerisini geliştirir.
-Öğrencilerin etkin katılımını ve etkin öğrenmelerini sağlar.
-Öğrenci giydiği şapkanın gerektirdiği biçimde düşünce üretmeye çalıştığı için düşünceleri sadeleştirebilir.
-Uygulanma sırasında şapkaların değiştirilmesi başka bir düşünce biçimine geçişi sağlar.
-Karar verme sürecini hızlandırır.
-Tartışmalardan kaçınmayı sağlar.
-Empatiyi geliştirir.
Altı Şapkalı Düşünme Tekniğinin Sınırlılıkları
-Konu iyi seçilmezse yöntem etkin kullanılamaz.
-Öğrenci ve öğretmen tarafından iyi anlaşılmaz ise, amacına ulaşamaz.
-Kalabalık sınıflarda uygulanması zordur.
CEVAP: B
Aşırı yağmurun olduğu, sellerin büyük çevresel zararlara yol açtığı günlerde, Mustafa Öğretmen, ‘‘Yağmurlar sayesinde bu yıl kurak geçmeyecek.” der.
Mustafa Öğretmen’in yukarıdaki davranışından yola çıkarak altı şapkalı düşünme tekniğinden hangi şapka engine uygun davrandığını bulan öğrenciler ders boyunca aynı şapka rengine uygun tepkiler vereceğini bilmektedirler.
Buna göre, Mustafa Öğretmen’in ders boyunca aynı şapka rengine uygun olarak aşağıdaki davranışlardan hangisini göstermesi beklenmez?
A) Sanayileşmenin öneminden ve bunun doğanın yararına olduğundan bahsetmesi B) Yaşanmış nükleer santral kazalarını örnek göstererek olası riskler üzerinde durması C) Okunan hikâyedeki kötü adamın iyi yönlerinin de olduğunu söylemesi
D) Buzulların erimesiyle yeni petrol rezervlerine ulaşılacağını ve bunun enerji kaynakları açısından yararlı olacağını belirtmesi
E) Sera gazlarının salınımına sınırlama getirilmemesinin ekonomik kalkınmaya katkı getireceğini ifade etmesi
CEVAP: C Lale Öğretmen derste haberleşme ile ilgili konu işlerken oğrencilere “Televizyon hic olmasa hayatımız nasıl olurdu?” sorusunu sorar. Öğrenciler olayı tarafsız, olumlu, olumsuz gibi çok yönlü olarak düşünürler. Soruya ilişkin yeni çözümler bulurlar, duygularını tanımlarlar, analiz ederler ve farklı fikirleri empati yaparak değerlendirirler.
Lale Öğretmenʼin bu örnekte kullandığı öğretim yöntem ya da tekniği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yaratıcı drama B) Soru-cevap
C) Altı şapkalı düşünme D) Problem cozme
E) İstasyon
Anlatım tekniğini daha etkili bir şekilde gerçekleştirmek amacıyla görsel
materyallerden faydalanma durumudur. Ayrıca büyük gruplara kısa sürede çok bilgi aktarmak ve uygulamaları göstermek için de faydalıdır.
Gösteri tekniği uygun araç gereçlerle bizzat uygulamanın gerçekleştirilmesi ile
kullanılabildiği gibi önceden yapılmış bir uygulamanın video görüntülerinin izletilmesi ile de gerçekleştirilebilir.
Özellikleri
• Öğretmen merkezlidir.
• Duyarak ve görerek öğrenme temellidir.
• Becerilerin öğretiminde etkilidir.
• Kısa zamanda çok kişiye eğitim vermede kolaylık sağlar.
