• Sonuç bulunamadı

Sülâsi fiilin başına ( َ ت ) ve fael fiili ile aynel fiili arasına elif eklenmesi suretiyle elde edilir.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Sülâsi fiilin başına ( َ ت ) ve fael fiili ile aynel fiili arasına elif eklenmesi suretiyle elde edilir. "

Copied!
4
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

SARF Ömer ACAR ___________________________________________________________________________

SÜLÂSİ MEZÎD HUMÂSÎ (3+2) - TEF‘UL KALIBI

Sülâsi fiilin başına ( َ ت ) ve fael fiili ile aynel fiili arasına elif eklenmesi suretiyle elde edilir.

َ نْز ولا

َ ل عاف تَ:

َ ل عاف ت ي َ –

َ ل عاف ت َ

َ

َ

َ

َ نو زو لما

َ م وان تَ:

َ م وان ت ي َ –

َ م وان ت َ

َ

Bu kalıptan gelen fiiller müşareket/ortaklık, mutavaat/dönüşlülük ve olmayan şeyi varmış gibi gösterme anlamlarını yansıtır.

a. Ortaklık anlamı:

Buradaki ortaklık iki türlüdür. Birincisi iki kişi arasındaki ortaklık; ikincisi üç veya daha fazla kişi ya da iki grup arasındaki ortaklıktır. Bu kalıp ile iki kişi arasında ortaklık bildiren mufâ‘ale kalıbı arasındaki fark şöyle özetlenebilir: Mufâ’ale kalıbının fâili hem gramer hem anlam bakımından bellidir. Örneğin ( َ ادِلاخَ نس حَ ب راض ) cümlesinde

( َ نس ح ) ya dövüşü önce başlattığı ya dövüşte üstün geldiği için cümlenin faili olmuştur.

Ancak, ( َ ادِلاخَ ن س حَ ب راض ت ) cümlesinde her ne kadar cümlenin gramatik olarak faili belli ise de olayın tarafları arasında bir tercih veya öncelik söz konusu değildir. Örnekler:

. ِثايرِلماَفيَ ن س حوٌَّيل عَ م صا تَ

َ

“Ali ve Hasan miras üzerinde tartıştılar”

َ. امو قَ مو قلاَ لَاص ت “Bir topluluk başka bir toplulukla uzlaştı”

َ

b. Dönüşlülük anlamı:

Buradaki dönüşlülükten kasıt, mufâ‘ale kalıbının mutavaatı anlamındadır.

. رم لأاَ ع بتا

َ

َ

َ (müteaddi)

َ

“Bir işi peş peşe yaptı.”

. رم لأاَ ع بات ت

َ

َ

َ (lâzım)

َ

“İş peşe peşe oldu”

(2)

SARF Ömer ACAR ___________________________________________________________________________

c. Yapmacıklık anlamı:

:َ منا Uyudu

َ

َ :َ م وان ت َ

“Uyuma numarası yaptı.”

َ

:َ ضِر م Hastalandı

َ :َ ض را تَ َ

“Hasta numarası yaptı.”

َ

:َ تام Öldü

َ

َ :َ ت وا تَ َ

“Ölü numarası yaptı.”

َ

Not: Bu kalıptan gelen ( َ لاع ت ) ve ( َ ك راب ت ) fiilleri genellikle birlikte ve Lafzatullah’ın ( الله ) sıfatı olarak kullanılırlar. Bu iki fiilin çekimi yapılmaz ve bunlar Allah’tan başkası için kullanılmaz.

Okuma Parçası

ٌةَمّدَقَ تُم ٌةَءارِق

َ نول صاوت يوَ، اضع بَمه ضع بَيِق تل يَ ساّنلاَ ناكَ، ايمد ق اَِقير طَن ع َ

لماَ نوع طق يَ، ِّقاّشلاَِرفَّسل

َ، ايش مَ ة عِساّشلاَِتافاس

اّنلاَ لِص يَْي كِلَِتق ولاَنِمَ اديز موَ،ِده لجاوَِءان علاَنِمَ ايرث كَ بَّل ط ت يَاِّمَِ؛ِلامِلجاوَِلوي لخاَِروه ظَىل عَْوأ

َ.ْمهِدار موَمهِت يغ بَلإَ س

َ ع موَ،رِضالحاَِرص علاَفيَاّمأ

َِت ر ث كَْد ق فَ،ّيِجولو نكِّتلاَِرُّو طَّتلاوَِّيِملِعلاَِمُّد قَّ تلا لماَِ لَا مََفيَ تاعا ِتِخِلااَ

َ، ِتلااصِّتِلااوَِتلا صاو

ٍَةَّق ش مَ نو دوَ،ِتق ولاَنِمَِليل قلِبَِْمِلِاوحأَ ة فِرع موَ،ٍضع بِبَمِهِضع بَ لاصِّتِلااَِساّنلاَىل عَِيرس يلاَنِمَ ح بصأو

َ تَْوأ َ . ٍب ع

َ

َ لماَاِلِاكش ِبَِ تلا صاو لماف

َْت م هس أَ، ةَّيِّو جَْم أَ ةَّيِر بََْم أَ ةَّيِّر بَْت ناكَ ءاو سَ،ِة فِل تخ لماَِراصِتْخاَفيٍَيرب كٍَلك شِب

َ؛ ِتافاس

ٍَيرص قٍَن م زِبوَ،ٍة لوه سَّل كِبَ،اه دير يَتيلاَِنِكام لأاَلإَ ِلوص ولاَىل عَ، ناسنلإاَ ِت د عاسَْذِإ لماَ ِلو طَلإَ اسايِق ،َ

َتيلاَ ِتافاس

.اه ع طق ي

(3)

SARF Ömer ACAR ___________________________________________________________________________

تابيردّتلا

ُباعيِتسِلاا :ًلاَّوَأ .ِةَيِلاّتلا ِةَلِئسَلأا ِنَع ْبِجَأ

. 1

؟يِضالماَفيَ نول صاوت يَ ساّنلاَناكَ في ك . 2

؟ ة يمد قلاَِلقَّنلاَ لِئاس وَام . 3 .ِة ثيد لحاَِلقَّنلاَِلِئاس وَ ضع بَْر كذ ا

. 4

َ؟ِّيِجولو نكِّتلاَِرُّو طَّتلاوَّيِملِعلاَِمُّد قَّ تلاَ دع بَ ث د حَاذام . 5

َ م هس أَتيلاَ لِماو علاَ يِهَام لماَراصِتْخاَفيٍَيرب كٍَلكشِبَت

؟ ِتافاس

لما :ًايِنثا ُتادَرف .ّصَّنلا في ْتَدَرَو تيلا ِةيتلآا ِتاملكلا نِم ٍدِحاو ِّلُك َعَجَ ِتاه :ُلّوَلأا ُبيردتلا

َرط قي

َ

َ ...

َ ن م ز َ

َ

َ ...

َ

تق و

َ

َ ...

َ رص ع َ

َ

َ ...

َ

.ِةيتلآا ِتاملكلا نِم ٍد ِحاو ِّلُك َدَرفُم ِتاه : ِنِاّثلا ُبيردتل ا لوي خ

َ

َ ...

َ

َ نِكامأ

َ

َ ...

َ

تاعا ِتِخِا

َ ...

َ لا ِجِ

َ

َ ...

َ

لاكشأ

َ

َ ...

َ

َ لاوحأ

َ

َ ...

ُبيِكاَّتَّلاو ُوحَّنلا :ًاثِلثا .يّدَعَ تُلما ِلعِفلا َت َتَ ِينّطَخو ِمِزلالا ِلعِفلا َت َتَ ًّاطَخ ْعَض :ُلّوَلأا ُبيردتلا

. 1

َِت ر ث كَْد ق لماَ ِ لَا مََفيَ تاعا ِتِخِلااَ

َ. ِتلااصِّتِلااوَ ِتلا صاو

(4)

SARF Ömer ACAR ___________________________________________________________________________

. 2 . اضع بَمه ضع بَيق تل يَ ساّنلاَ ناك

. 3 لماَ نوع طق يو . ايش مَ ة عِساّشلاَِتافاس

. 4 . ِتق ولاَنِمَ اديز موَ،ِده لجاوَِءان علاَنِمَ ايرث كَ بَّل ط ت يَ رم لأاَاذه

. 5 لماَهذه نلإاَ ِت د عاسَ تلا صاو

َ.اه دير يَتيلاَِنِكام لأاَلإَِلوص ولاَىل عَ ناس

. 6 . ارّكب مَاهِتيبَنِمَ ة لِماعلاَ ج ر تَ

َةَملاَع ْعَض : ِنِاّثلا ُبيردتلا (

) ( َةَملاَعو ،ِةَحيحصلا ِةَلمُلجا ِبِنا ِبِ

.ِأطَلخا ِبِنا ِبِ )

X

. 1

َ. ٍضع بِبَمِهِضع بَ لاصِّتِلااَِساّنلاَىل عَِيرس يلاَنِمَ ح بصأ . 2

َ تك لماَت ب . بِاطِخَ فَّظو

. 3 . اراس يَِثِلاثلاَِع طاقَّتلاَ دنِعَفِط عنِا

. 4 لماَ بَ عَام دنِع . ْت ف ق وَد قَ ة لِفا لحاَِت ناكَ عِراّشلاَ ةاش

. 5

َ. ة عرُّسلاَ قِئاّسلاَ أَّد هَ ءارفَّصلاَ ءوَّضلاَ ر ه ظَام دنِع . 6

َِءوَّضلاَِروه ظَ دع بٍَة عر سَفيَِةرايّسلِبَِ تْ بَ ع .ِر حملأا

. 7

. ة دِحاوَ ةَّر مَ ِفوق ولاَنِمَْنَّك تَ أَْ لََ ر فص لأاَ ءوَّضلاَِت ر ه ظَام دنِع

Referanslar

Benzer Belgeler

üzerinde düzeltmeye de bkz.), do~ru okunu~u 6s2tir. isiz 'kötü, fena,' maddesinde verilen isizim sözcü~ü her yerde 'ne yaz~k!' anlam~na gelmektedir.. ki~iye buyruk) iwit—

Bu sonuçlar yine daha önce elde edilen (grafik yöntem) sonuçlar ile aynıdır.. Uç noktaların yolu, aşağıdaki şekildeki

SÜLÂSİ MEZÎD HUMÂSÎ (3+2) - İFTİ‘ÂL KALIBI Üç harfli fiilin başına kesreli bir hemze, baş ve orta harfi arasına fethalı bir. ‘te’

Orta Türkçe dönemi metinlerinde sıfat fiiller ile ilgili yaptığımız tarama sonucunda sıfat fiillerin ne olduğu dile getirilmiĢ, gramercilerin sıfat fiillerle ilgili

Didüm yoluñda ey dil-ber ne çok ‘âşıklaruñ ölmiş Didi kim Ka’be yolında ölenlere hisâb olmaz (244/6) (Âşık) dedim: “Aşk hastasına tatlı dudağından deva ver!”

(1995) Orta Anadolu Ağızlarından Derlerneler (Niğde, Kayseri, Kırşehir, Yozgat, Ankara VilayetIeri ile Afşar, Saçıkaralı ve Karakoyunlu Uruklarının Ağızları),

Söz konusu fiil bazı zarf-fiil ekleriyle ve hemen bütün kip, zaman ve kişi çekiminde ancak özellikle olumsuz anlamıyla sıralama temeline dayanan bir bağlama işlevi. 1

-DIktAn/-DUktAn sonra zarf-fiili görünüş açısından daima bitmişlik, sınırlama açısından bir zaman noktasını ve sıralama ilişkisi açısından öncelik