ESERİN HAZIRLIK ESERİN HAZIRLIK
AŞAMASI AŞAMASI
• I. KONUNUN TESBİTİ, SINIRLARININ ÇİZİLMESİ I. KONUNUN TESBİTİ, SINIRLARININ ÇİZİLMESİ
• A. Konunun Tesbiti A. Konunun Tesbiti
• Bir eserin hazırlanması için zarurî ilk şart, konunun doğru Bir eserin hazırlanması için zarurî ilk şart, konunun doğru olarak tesbitidir. Hazırlanacak eserin ilmî veya popüler olarak tesbitidir. Hazırlanacak eserin ilmî veya popüler olmasına göre aranacak özellikler değişir. İlmî bir eserin, olmasına göre aranacak özellikler değişir. İlmî bir eserin,
orijinal olması, başka bir ifadeyle, ilme bir katkıda bulunması orijinal olması, başka bir ifadeyle, ilme bir katkıda bulunması lâzımdır. Bunun için de konu seçimi üzerinde hassasiyetle lâzımdır. Bunun için de konu seçimi üzerinde hassasiyetle durmak icab eder. Bu seçimde elbette yazann o alana ilgi durmak icab eder. Bu seçimde elbette yazann o alana ilgi
duyması başta gelir. Zîrâ, neticeye varmak için, şevkle yapılan duyması başta gelir. Zîrâ, neticeye varmak için, şevkle yapılan bir araştırma, ısmarlama bir araştırmadan çok daha iyi sonuç- bir araştırma, ısmarlama bir araştırmadan çok daha iyi sonuç- lar verir.
lar verir.
• B. Konunun Sınırlandırılması B. Konunun Sınırlandırılması
• Konunun tesbiti ile iş bitmez. Sınırlarının da tam olarak çizilmesi gereklidir. Konunun tesbiti ile iş bitmez. Sınırlarının da tam olarak çizilmesi gereklidir.
Bazı konularda bu sınırlar bellidir. Meselâ biyografiler genellikle muayyen Bazı konularda bu sınırlar bellidir. Meselâ biyografiler genellikle muayyen bir plân içinde incelenir. Fakat birçok konularda, çerçevenin araştırıcı
bir plân içinde incelenir. Fakat birçok konularda, çerçevenin araştırıcı tarafından tes-biti zarureti vardır. Bu sınırlama belli bir zaman parçası tarafından tes-biti zarureti vardır. Bu sınırlama belli bir zaman parçası içine oturtulma şeklinde olabileceği gibi, siyâsî, idarî, askerî, iktisadî, içine oturtulma şeklinde olabileceği gibi, siyâsî, idarî, askerî, iktisadî, sosyal, vs. bakımlardan da olabilir. Meselâ, iki devlet arasındaki
sosyal, vs. bakımlardan da olabilir. Meselâ, iki devlet arasındaki
münâsebetlerin incelendiği bir araştırmada sınırlar, XVI. yüzyıl, XVII. yüzyıl münâsebetlerin incelendiği bir araştırmada sınırlar, XVI. yüzyıl, XVII. yüzyıl yahut Kanunî Süleyman devrine hasr edilebileceği gibi 1566-1640 veya yahut Kanunî Süleyman devrine hasr edilebileceği gibi 1566-1640 veya 1791-1839 gibi tarihlerle de çerçevelendirilebilir. «Osmanlı-Fran-sız siyâsî 1791-1839 gibi tarihlerle de çerçevelendirilebilir. «Osmanlı-Fran-sız siyâsî münâsebetleri» veya «Osmanlı-Venedik ticarî münâsebetleri» şeklinde münâsebetleri» veya «Osmanlı-Venedik ticarî münâsebetleri» şeklinde sınırlandırmalar yapılabileceği gibi, bunlar, "Osmanh-İngiliz iktisadî sınırlandırmalar yapılabileceği gibi, bunlar, "Osmanh-İngiliz iktisadî
münâsebet-leri 1580-1838" veya "Osmanlı-Fransız siyâsî münâsebetleri münâsebet-leri 1580-1838" veya "Osmanlı-Fransız siyâsî münâsebetleri 1798-1802" gibi belli bir zaman içine de oturtulabilir.
1798-1802" gibi belli bir zaman içine de oturtulabilir.
• II. BİBLİYOGRAFYANIN TESBİTİ ve TOPLANMASI II. BİBLİYOGRAFYANIN TESBİTİ ve TOPLANMASI
• A. Tesbit A. Tesbit
• 1. Bibliyografik Eserlerin Taranması 1. Bibliyografik Eserlerin Taranması
• Konu tesbit edilip, imkân varsa, sınırları çizildikten sonra yapılacak ilk iş Konu tesbit edilip, imkân varsa, sınırları çizildikten sonra yapılacak ilk iş bibliyografya tesbitidir. Bunun için bibliyografik mâhiyetteki eserlerden bibliyografya tesbitidir. Bunun için bibliyografik mâhiyetteki eserlerden işe başla-nır. Kitablar için
işe başla-nır. Kitablar için Türkiye Bibliyografyası, Türkiye Bibliyografyası, makaleler için makaleler için Türkiye Türkiye Makaleler Bibli-yografyası
Makaleler Bibli-yografyası ilk akla gelecek müracaat kitablarıdır. ilk akla gelecek müracaat kitablarıdır.
• İsamİsam
• YöktezYöktez
• İndex İslamicusİndex İslamicus
• Uluslararası KütüphanelerUluslararası Kütüphaneler
• 2. Kütübhane Fişleri ve Katalogların Taranması 2. Kütübhane Fişleri ve Katalogların Taranması
• Bibliyografik eserlerdeki malzemenin taranmasından Bibliyografik eserlerdeki malzemenin taranmasından sonra, çeşidli sebebler-le bunlara girmemiş Türkçe sonra, çeşidli sebebler-le bunlara girmemiş Türkçe eserlerle yabancı dillerdeki eserlerin tesbiti için kü- eserlerle yabancı dillerdeki eserlerin tesbiti için kü- tübhane fişlerine müracaat edilir.
tübhane fişlerine müracaat edilir.
• B. Eser ve Makalelerin Fişlenmesi B. Eser ve Makalelerin Fişlenmesi
• 1. Eserlerin Fişlenmesi 1. Eserlerin Fişlenmesi
• Bibliyografya tesbitine başlamadan önce faydalanılacak Bibliyografya tesbitine başlamadan önce faydalanılacak kitab ve makalelerin yazılacağı fişlerin hazırlanması
kitab ve makalelerin yazılacağı fişlerin hazırlanması
gerekir. Bunlar 7,5x12,5 cm. eb'adında karton ve-ya kolay gerekir. Bunlar 7,5x12,5 cm. eb'adında karton ve-ya kolay yıpranmayacak kalın kâğıttan kestirilmelidir. Bibliyografik yıpranmayacak kalın kâğıttan kestirilmelidir. Bibliyografik notlar deftere veya gelişi güzel kâğıtlara yazılmamalıdır.
notlar deftere veya gelişi güzel kâğıtlara yazılmamalıdır.
Fişler yazıldıkça, mümkünse kabaca tasnif edilmeli ve zarf Fişler yazıldıkça, mümkünse kabaca tasnif edilmeli ve zarf veya kutu içine konarak saklanmalıdır.
veya kutu içine konarak saklanmalıdır.
• 2. Makalelerin Fişlenmesi 2. Makalelerin Fişlenmesi
• Makaleler için de aynı boyutlarda fişler kullanılır. Yazar adının yazılış Makaleler için de aynı boyutlarda fişler kullanılır. Yazar adının yazılış şekli de kitab fişlerinde olduğu gibidir. Yalnız makalelerde hem
şekli de kitab fişlerinde olduğu gibidir. Yalnız makalelerde hem makalenin, hem de içinde bulunduğu derginin adının verilmesi makalenin, hem de içinde bulunduğu derginin adının verilmesi gerektiğinden, ikisinin birbirinden ay-rılması için makale adı tırnak gerektiğinden, ikisinin birbirinden ay-rılması için makale adı tırnak içinde, dergi adı ise açıkta yazılır. Virgülle ayrılıp cild ve sayı
içinde, dergi adı ise açıkta yazılır. Virgülle ayrılıp cild ve sayı
numaralan gösterilir. Cild romen rakamı ile yazılıp bolü işareti kona-rak numaralan gösterilir. Cild romen rakamı ile yazılıp bolü işareti kona-rak sayısı arab rakamı ile yazılırsa «cild» ve «sayı» diye ayrıca yazmaya sayısı arab rakamı ile yazılırsa «cild» ve «sayı» diye ayrıca yazmaya ihtiyaç kalmaz. Bazı dergilerde cild numarası konmayıp sadece sayı ihtiyaç kalmaz. Bazı dergilerde cild numarası konmayıp sadece sayı gösterilmiştir. Bu gibi hallerde cildle karışmaması için romen rakamı, gösterilmiştir. Bu gibi hallerde cildle karışmaması için romen rakamı, sayfa ile karışmaması için «s.» kullanılmamalı, «sayı» yazı ile
sayfa ile karışmaması için «s.» kullanılmamalı, «sayı» yazı ile
yazılmalı, virgülden sonra sayfayı gösteren «s.» konulup makalenin yazılmalı, virgülden sonra sayfayı gösteren «s.» konulup makalenin başlangıç ve bitiş sayfaları ilâve edilmelidir. Kitabda olduğu gibi dergi başlangıç ve bitiş sayfaları ilâve edilmelidir. Kitabda olduğu gibi dergi adının altı çizilmelidir.
adının altı çizilmelidir.
• 3. Not Alma Şekli 3. Not Alma Şekli
• Konu ile ilgili ilk elde görülecek eserlerin tesbiti bittikten Konu ile ilgili ilk elde görülecek eserlerin tesbiti bittikten sonra okunmasına başlanır. Araştırma ile ilgili bahislerde sonra okunmasına başlanır. Araştırma ile ilgili bahislerde notlar alınır. Burada iki yol vardır, a) "İs-tinsah" denilen notlar alınır. Burada iki yol vardır, a) "İs-tinsah" denilen aynen kopye etmek, b) özetlemek.
aynen kopye etmek, b) özetlemek.
• 4. Fotokopi 4. Fotokopi
• Günümüzde gelişen teknik imkânlar sayesinde uzun Günümüzde gelişen teknik imkânlar sayesinde uzun pasajların istinsahı yeri-ne fotokopi alınması tercih pasajların istinsahı yeri-ne fotokopi alınması tercih edilmektedir. Bu yol çok daha sıhhatli olmakla birlikte edilmektedir. Bu yol çok daha sıhhatli olmakla birlikte gerek fotokopi esnasında ışığın kâğıt veya mürekkeb gerek fotokopi esnasında ışığın kâğıt veya mürekkeb üzerinde yaptığı tahribat, ge-rekse kitabın ters
üzerinde yaptığı tahribat, ge-rekse kitabın ters
çevrilmesinin cildi bozması dolayısiyle, yazma eserden çevrilmesinin cildi bozması dolayısiyle, yazma eserden fotokopi yapılmamakta, ancak mikrofilm alınması
fotokopi yapılmamakta, ancak mikrofilm alınması mümkün olmaktadır.
mümkün olmaktadır.
• III. ARŞİV MALZEMESİNİN TESBİTİ ve TOPLANMASI III. ARŞİV MALZEMESİNİN TESBİTİ ve TOPLANMASI
• Araştırma konusunun arşiv çalışmasını gerektirdiği hallerde, Araştırma konusunun arşiv çalışmasını gerektirdiği hallerde, belli başlı eser-ler okunup konu hakkında kâfi bilgi sahibi belli başlı eser-ler okunup konu hakkında kâfi bilgi sahibi
olunduktan, başka bir ifadeyle toplana-cak belgeler olunduktan, başka bir ifadeyle toplana-cak belgeler
seçilebilecek hale gelindikten sonra, artık arşiv çalışmalarına seçilebilecek hale gelindikten sonra, artık arşiv çalışmalarına
başlana-bilir.
başlana-bilir.
• A. Arşivlerin Tesbiti A. Arşivlerin Tesbiti
• B. Arşiv Kılavuzlarının Taranması B. Arşiv Kılavuzlarının Taranması
• C. C. Arşiv Katalogları ve Fişlerin Taranması Arşiv Katalogları ve Fişlerin Taranması
• D. Not Alınması D. Not Alınması
• IV. MADDİ ve SÖZLÜ MALZEMENİN TESBİTİ IV. MADDİ ve SÖZLÜ MALZEMENİN TESBİTİ
• A. Saha Araştırması A. Saha Araştırması
• B. Sözlü Malzeme B. Sözlü Malzeme
• Kaynak: Mübahat Kütükoğlu, Tarih Araştırmalarında Usul, Kaynak: Mübahat Kütükoğlu, Tarih Araştırmalarında Usul, TTK.
TTK.
• Ankara 2015.Ankara 2015.
