Macar Bilimler
Akademisi’nin Kuruluşu
9.Hafta
• Aydınlanma dönemi ile güçlenmiş olan edebiyat ve bilimde anadil
kullanımına yönelik talepler ve bu konuda verilen mücadeleler 1825’te
en büyük başarılarından birini gerçekleştirmiş, Magyar Tudós
Társaság (Macar Bilim Adamları Cemiyeti) kurulmuştur.
• Macar Bilimler Akademisi’nin kurulmasında Kont István Széchenyi’nin etkisi büyüktür. Széchenyi’nin katıldığı Meclis toplantısındaki konuşması bu konudaki en etkili adımlardan biridir.
Konuyla ilgili olarak bkz.:
• https://mta.hu/hatteranyagok/a-magyar-tudomanyos-akademia-tortenete-105670
• Dilbaş, Gökhan, “225. Doğum Yılında En Büyük Macar: István Széchenyi (1791-1860)” Balkan Araştırma
Enstitüsü Dergisi, 5/1, s.59-90, 2016.
• Macar Bilimler Akademisi’nin bugünkü adı: Magyar Tudományos Akadémia olup bugünkü adını 1845 tarihinde almıştır.
• Kuruluş dönemindeki adı: Magyar Tudós Társaság şeklindeydi.
Kaynak:
https://mta.hu/hatteranyagok/a-magyar-tudomanyos-akademia-tortenete-105670
• Akademi, Macaristan’da güzel sanatların ve bilimin anadilde, yani Macarca yapılmasını amaçlamış ve kuruluşuyla birlikte derhal gramer, sözlük, derleme, çeviri vb. çalışmalara başlayarak dil ve dilbilim araştırma ve çalışmalarına destek vermiştir.
• Bkz.: A Magyar Tudós Társaság Alaprajza és Rendszabásai, A Magyar Tudós Társaság, Trattner-Károlyi, Pest,
1831. (http://real-eod.mtak.hu/338/1/MTA.pdf)
Akademi’nin kuruluşunun ilk döneminde yaptığı yayımlarına örnekler:
• «Magyar helyesírás és szóragasztás főbb szabalyai» (1832/
Akademi’nin ilk yayını); «Régi Magyar Nyelvémlékek» (1838); «Német- Magyar zsebszótár (1835), «Magyar-Német zsebszótár» (1838);
Magyar Tájszótár» (1838);«A Magyar Nyelv Rendszere» (1846) vb…
Kaynak:
Gazda, s.99,175,126,160. http://real.mtak.hu/80354/1/Reformkori__kiadvanyok_u.pdf
Régi Magyar Nyelvémlékek, Haz. Döbrentei, Gábor, c.I, Magyar Tudós Társaság, A Magyar Királyi Egyetem Ny.
Buda, 1838. https://mek.oszk.hu/07700/07791/
• Macar Bilimler Akademisi, yaklaşık olarak Aydınlanma döneminden
Reform dönemine kadar devam eden dilbiliminin gelişim döneminde
etkin bir görev üstlenmiş; özellikle gramer, derleme, çeviri ve sözlük
çalışmalarıyla Macar dilinin gelişimine büyük katkı sağlamıştır.
Kaynaklar
• A Magyar Tudós Társaság Alaprajza és Rendszabásai, A Magyar Tudós Társaság, Trattner-Károlyi, Pest, 1831.
(http://real-eod.mtak.hu/338/1/MTA.pdf)
• https://mta.hu/hatteranyagok/a-magyar-tudomanyos-akademia-tortenete-105670
• Dilbaş, Gökhan, “225. Doğum Yılında En Büyük Macar: István Széchenyi (1791-1860)” Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 5/1, s.59- 90, 2016.
• Gazda, István, A Magyar Tudós Társaság által kiadott könyvek és folyóiratok (1831-1848), Magyar Tudománytörténeti és Egeszségtudományi Intézet, Monobit Nyomda, Budapest, 2008. http://real.mtak.hu/80354/1/Reformkori__kiadvanyok_u.pdf
• Régi Magyar Nyelvémlékek, Haz. Döbrentei, Gábor, c.I, Magyar Tudós Társaság, A Magyar Királyi Egyetem Ny. Buda, 1838.
https://mek.oszk.hu/07700/07791/
